مرداد
5
1395

بررسی فقهی اکستنشن و کاشت مو

امروزه افراد زیادی از زن و مرد هستند که از کم‌مویی یا بی‌مویی رنج می‌برند. آن‌چه از زمان‌های دور برای رفع این مشکل مرسوم بوده است، پیوندزدن مو به هر شیوه ممکنی بود، اما با پیشرفت علم، راه‌هایی دیگری نیز کشف شد که به مدد این افراد آمده است؛ راه‌هایی مانند کاشت مو.
عده‌ای به این راه‌ها به‌عنوان معالجه و درمان نگاه می‌کنند و عده‌ای دیگر تنها و تنها از بعد زیبایی و جذابیت و مد بودن به آن توجه دارند، اما آن‌چه که مدنظر ما است و نیازمند پاسخ‌گویی، در ابتدا حکم فقهی کاشت یا پیوند مو به‌خودی‌خود است و در گام بعد، نحوه انجام اعمال دینی باوجود چنین اقداماتی؛ اعمالی مانند غسل و وضو و… .
کاشت یا پیوند مو
۱٫ پیوند مو
پیوند مو یا اکستنش، روشی است که از دیرباز و در میان ملل مختلف، به‌صورت‌های گوناگونی برای رفع مشکل کم‌مویی و زیباتر شدن، از آن استفاده می‌شده‌ است. موی به‌کاررفته در این شیوه، یا از موی خود فرد است، یا موی فرد دیگر و گاه نیز از موی حیوانات استفاده می‌شود.
پیوند مو با استفاده از ساده‌ترین وسایل مانند یک گیره می‌تواند انجام شود یا به طرق ویژه‌تری که امروزه استفاده می‌شود. امروزه برای پیوند مو، راه‌های مختلفی وجود دارد:
ازجمله ساده‌ترین و بی‌دردسرترین روش‌ها Clip-on Extension است که موها توسط کلیپس‌هایی خاص به موهای فرد وصل می‌شود و به‌راحتی قابل جداکردن در خانه است. علا‌وه بر این روش، با کلیپس و نخ نیز می‌توان موهای مصنوعی را به موهای طبیعی متصل کرد.
یکی دیگر از روش‌های اکستنشن، اتصال حرارتی است؛ به‌این‌ترتیب است که ابتدا یک دسته باریک از موهای فرد را جدا کرده و کمی بالاتر از ریشه موها، محلول چسبناک خاصی مالیده می‌شود و یک دسته باریک از موهای اکستنشن روی آن قرار می‌گیرد. این موها به‌وسیله گیره یا انبرک ویژه‌ای، به هم فشرده می‌شود و حرارت انبرک، چسب را ذوب کرده و موهای مصنوعی به موهای طبیعی می‌چسبند.
روش دیگر پیوند، پیچاندن است که موهای اضافی، از ریشه به موهای فرد وصل شده و پیچانده می‌شود. در این روش نیز مانند روش قبل حجم و ضخامت و طول موها بیشتر می‌شود، ولی احتمال ریزش مو و آسیب مو در این روش بیشتر است. (۱)
البته این اتفاقات منحصر در موی سر نیست و در مورد مژه هم انجام می‌گیرد.
۲٫ کاشت مو
شیوه‌ای که امروزه به‌عنوان جدیدترین نوع انجام می‌گیرد و تبلیغات زیادی هم در مورد آن وجود دارد، کاشت مو است. کاشت مو، به تکنیک جراحی گفته می‌شود که در آن ریشه‌های مو، تک‌تک از ناحیه اهداکننده به ناحیه در حال ریزش و یا خالی از مو برده می‌شوند. (۲)
از این روش بیشتر برای درمان ریزش موی مردانه استفاده می‌شود و طی آن ریشه‌هایی که به‌صورت ژنتیکی در مقابل ریزش مقاوم هستند، به ناحیه طاس (کل و بی‌مو) برده می‌شوند. به‌علاوه از این روش برای بازسازی ابرو، مژه، محاسن، پوشاندن محل زخم‌های ناشی از تصادف و یا جراحی مانند کشیدن پوست و کاشت موهای قبلی استفاده می‌شود.
کاشت یا پیوند مو جایز است یا خیر؟
این اقدام از چند منظر موردبررسی قرار می‌گیرد.
الف- قاعده لاضرر
بنابر قاعده و اصل کلی فقهی «لاضرر» هر اقدامی از طرف افراد جایز است، مگر آن‌که آن عمل، اقدامی مضر به حال فرد باشد. (۳) معیار ضرر به‌قدری در احکام، مهم و تأثیرگذار است که حتی احکام اولیه‌ای مانند روزه را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است و حکم وجوب آن را در برخی شرایط، به حرمت تبدیل می‌کند.
در این‌جا نیز باید دید کاشت یا پیوند مو، آیا مشکلات و ضررهای جسمانی برای فرد به دنبال خواهد داشت یا خیر؟ مسلم است که اگر دلیل دیگری مبنی بر حرمت یا کراهت نداشته باشیم، صرف اضرار و ضرررساندن به نفس، باعث می‌شود که این کار جایز دانسته نشود.
در مورد کاشت یا پیوند مو، هیچ گزارشی مبنی بر ضرر داشتن آن در حالت عادی وجود ندارد و این کار حتی ممکن است در برخی شرایط از نظر روحی نیز به فرد کمک فراوانی کرده و روحیه و اعتمادبه‌نفس ازدست‌رفته او را بازگرداند؛ این مسئله در مورد ابرو نیز صدق می‌کند.
اما در مورد کاشت یا پیوند مژه نظرات دیگری وجود دارد و آ‌ن‌چه در حالت کلی از این نظرات به‌دست می‌آید آن است که این کار موجب اضرار بر بدن است و در بیشتر مواقع منجر به ضررهای نفسانی زیادی می‌شود؛ مشکلاتی مانند اگزما، حساسیت، کم‌پشت شدن مژه‌های طبیعی، انتقال عفونت و حتی گاه کوری یا تاری دید و… .(۴)
ب- تدلیس
در کلام فقها، تدلیس به معنای نشان‌دادن چیزی برخلاف واقع یا بازگونکردن عیب موجود در کالا با علم به آن است. شاید ارتباط این عنوان فقهی با مسئله مورد بحث ما، بیش از هر جا، در امر ازدواج کاربرد داشته باشد (۵)؛ جایی‌که زن و مرد به این وسیله عیب خود را از دیگری پوشانده و مخفی می‌کنند.
این مسئله به‌قدری مهم است که از «تدلیس» به‌عنوان یکی از اسباب فسخ نکاح نام‌برده شده است؛ لذا اگر کاشت یا پیوند مو برای پنهان‌کردن عیبی در فرد باشد، مصداق تدلیس شناخته خواهد شد. ازآن‌جاکه بحث ما در حالت کلی است، به این موضوع نمی‌پردازیم.
ج- اصل برائت
اصلی که در فقه به‌عنوان قاعده کلی در هنگامی‌که دلیل خاصی وجود ندارد جریان می‌یابد، اصل «برائت» است. این اصل برای مشخص‌کردن وظیفه مکلف است؛ بدین معنا که در صورت شک در حکم و زمانی که دلیلی خاص برای مطلبی وجود ندارد، بنابر اصل برائت، حکم به مکلف‌نبودن فرد می‌شود. (۶) حال باید دید آیا دلیل شرعی معتبری که بتوان بدان استناد کرد، در این باب وجود دارد یا خیر؟
ادله شرعی کاشت یا پیوند مو
با نگاهی به منابع موجود فقهی شیعه، به تعدادی از روایات برخورد می‌کنیم که در مورد وصل کردن و پیوند مو وارد شده است. این روایات دو دسته کلی هستند، برخی بر جواز و برخی بر عدم جواز دلالت دارند؛ اما همگی روایات شیعی، از ضعف سندی برخوردارند. (۷) اما از همین روایات ضعیفه و آن‌چه فقهای شیعه بدان حکم کرده‌اند، چند نکته به دست می‌آید.
نکته اول: حرمت پیوند مو در شرایطی که موجب تدلیس شود، است. در حقیقت ایشان در مورد سایر شرایط و در مورد حالت عادی صحبتی نکرده‌اند.
نکته دوم: تأکید روایات بر لفظ «قرامل» است. قرامل در لغت به معنای پشم‌هایی است که زن‌ها لای موها می‌گذاشتند تا موها بزرگ (۸) و پرپشت‌تر دیده شود.
درنتیجه آن‌چه از محتوای روایت و عبارت به‌کاررفته در آن فهمیده می‌شود، آن است که درصورتی‌که جزء پیوندشده، موی مصنوعی یا موی حیوانات باشد، پیوند موردی نداشته و صحیح است، اما اگر از موی دیگری باشد، حرام خواهد بود. (۹) در همین زمینه روایتی از امام صادق علیه‌السلام آمده است که برای زن ناپسند است که آن را از موی زنی جز خود قرار دهد، پس اگر مویش را با پشم یا با موی خودش پیوند بزند، اشکالی ندارد. (۱۰)
آن‌چه مسلم است آن است که در زمان پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلم و ائمه اطهار علیهم‌السلام موضوعی به نام کاشت مو وجود نداشته است، اما بر اساس اصل برائتی که بیان شد، و عدم وجود دلیل خاص بر این امر، می‌توان گفت مادامی‌که این کار برای بدن ضرری نداشته باشد، ایرادی نخواهد داشت و جایز است، و ازآن‌جاکه کاشت مو در مورد موی خود فرد اتفاق می‌افتد، لذا در مورد کاشت موی دیگری برای مخاطب، صحبتی وجود نخواهد داشت.
حکم غسل یا وضو در صورت کاشت یا پیوند مو چیست؟
زمانی‌که مو به بدن پیوند داده می‌شود، معمولاً از چسب استفاده می‌شود و این چسب در مژه یا سر می‌تواند مانع رسیدن آب در وضو یا غسل شود. در چنین شرایطی آن‌چه فقها معتقدند بدین شرح است:
حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای: اگر درآوردنش هنگام وضو و غسل برای او ممکن بوده و حرج و مشقت نداشته باشد، وضو و غسل با وجود چنین مانعى، باطل است و اگر درآوردنش ممکن نباشد و یا همراه با حرج و مشقت باشد، ایجاد چنین مانعى که موجب تبدل وظیفه وضو و غسل به وضو و غسل جبیره‌اى مى‌شود، چنان‌چه در غیر وقت نماز باشد، مانع ندارد، ولى در وقت نماز باید وضو یا غسل را انجام دهد. سپس مبادرت به ایجاد مانع کند، و چنان‌چه نتواند در وقت وضو یا غسل آن مانع را برطرف کند و یا برطرف‌کردن مانع، حرج و مشقت داشته باشد، باید به وظیفه غسل و وضوى جبیره‌اى عمل کند؛ یعنى با دست مرطوب مانع را مسح کند. (۱۱)
حضرت آیت‌الله‌العظمی مکارم‌شیرازی: درصورتی‌که مانع رسیدن آب به بدن نباشد، اشکالی ندارد و اگر مانع باشد، تنها در صورت ضرورت جایز است و در این صورت حکم جبیره دارد. (۱۲)
حضرت آیت‌الله‌العظمی صافی‌گلپایگانی: چنان‌چه توسط نامحرم بوده و یا مانع از رسیدن آب در وضو و غسل به بدن باشد، حرام است، ولی در صورت ارتکاب، باید علاوه بر وضو و غسل جبیره‌ای، احتیاطاً تیمم بدل از غسل یا وضو نیز بنماید. (۱۳)
حضرت آیت‌الله فاضل‌لنکرانی: اگر برداشتن، مشکل است، روی همان چسب، یا بیخ موها مسح کند و احتیاط واجب تیمم هم بکند. (۱۴)
حضرت آیت‌الله نوری‌همدانی: به دستور جبیره عمل کند. اگر موی چسبیده در موضع تیمم نباشد، وظیفه او تیمم است. (۱۵)
حضرت آیت‌الله وحید‌خراسانی: بنا بر احتیاط واجب بین وضو، یا غسل جبیره‌ای و تیمم جمع کند؛ ولو در موضع تیمم مانع باشد. (۱۶)
حضرت آیت‌الله هادوی‌تهرانی: اگر چسب، قسمت انتهای مژه را نگیرد و روی پوست نریزد، مانع وضو و غسل نیست که البته فرض نادر یا غیرواقعی است. در غیر این صورت باید برای وضو و غسل مانع را برطرف کند و اگر امکان برطرف‌کردن آن وجود ندارد و یا موجب عسر و حرج می‌شود، باید به وظیفه جبیره عمل کند. (۱۷)
منابع:
۱٫ http://sdlrc.mui.ac.ir/1391-05-19-06-36-16/1391-06-13-04-48-25.html
۲٫ کاشت موی طبیعی به زبان ساده، تورج مکرمی، ص۱۱۹٫
۳٫ قواعد فقهی، سید مصطفی محقق داماد، ج۱، ص۱۳۵٫
۴٫ بررسی فقهی احکام کاشت مو، علی‌محمد عظیمی، (رساله علمی سطح ۳)، ص۸۷٫
۵٫ جواهر الکلام، ج۳۹، ص۳۶۲٫
۶٫ اصول الفقه، مظفر، ج۱، ص۶٫
۷٫ http://dorous.ir/persian/lesson/9536/
۸٫ http://dorous.ir/persian/lesson/9536/
۹٫ http://dorous.ir/persian/lesson/9536/
۱۰٫ کافی، ج۵، ص۵۲۰٫
۱۱٫ استفتاء از دفتر.
۱۲٫ استفتاء از دفتر.
۱۳٫ توضیح المسائل، مسئاله۳۷۰٫
۱۴٫ توضیح المسائل، مسئاله۳۴۱٫
۱۵٫ توضیح المسائل، مسئاله۳۳۹٫
۱۶٫ توضیح المسائل، مسئاله۳۴۴٫
۱۷٫ http://hadavi.info/fa/archive/question/fa3069
اسماء جیران‌پور

کارشناس‌ارشد فقه و حقوق اسلامی

مرداد
5
1395

حکم اکستنشن مژه

با سلام. حکم اکستنشن مژه(کاشت مژه مصنوعی) چیست؟ به این صورت که هر تار از مژه مصنوعی را با چسب مخصوص به یک تار از مژه انسان می‌‌چسبانند. و تا ۶ ماه هم دوام داشته و با شستشو از بین نمی‌‌رود.

هر چند این عمل به خودی خود اشکالی ندارد، اما چنانچه مانع رسیدن آب به مژه‌ها -هر چند به نحو جزئی- شود، و برداشتن آن در هنگام وضو یا غسل ممکن نبوده و یا همراه با حرج و مشقت باشد، جایز نیست. در هر حال، کسی که چنین عملی انجام داده است، چنانچه نتواند در وقت وضو یا غسل آن مانع را بر طرف کند و یا بر طرف کردن آن مشقت داشته باشد، باید به وظیفه غسل و وضوى جبیره‌اى عمل کند؛ یعنى با دست مرطوب، مانع را مسح نماید.

البته، برخی از فقها در این باره می‌گویند، اگر چسب، قسمت انتهای مژه را نگیرد و روی پوست نریزد مانع وضو و غسل نیست که شاید فرض نادری باشد.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای مد ظله العالی:

اگر درآوردنش هنگام وضو و غسل برای او ممکن بوده و حرج و مشقت نداشته باشد، وضو و غسل با وجود چنین مانعى باطل است و اگر درآوردنش ممکن نباشد و یا همراه با حرج و مشقت باشد، ایجاد چنین مانعى که موجب تبدّل وظیفه وضو و غسل به وضو و غسل جبیره‌اى مى‌شود، چنانچه در غیر وقت نماز باشد، مانع ندارد ولى در وقت نماز باید وضو یا غسل را انجام دهد سپس مبادرت به ایجاد مانع نماید، و چنانچه نتواند در وقت وضو یا غسل آن مانع را برطرف کند و یا بر طرف کردن مانع حرج و مشقت داشته باشد، باید به وظیفه غسل و وضوى جبیره‌اى عمل کند؛ یعنى با دست مرطوب مانع را مسح نماید.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مد ظله العالی:

 در صورتی که مانع رسیدن آب به بدن نباشد اشکالی ندارد و اگر مانع باشد تنها در صورت ضرورت جایز است، و در این صورت حکم جبیره دارد.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی مد ظله العالی:

اگر مانع رسیدن آب به مژه‌ها هر چند به نحو جزئی شود جایز نیست.

حضرت آیت الله  العظمی نوری همدانی مد ظله العالی :

چنانچه مانع وصول آب به پوست و مواضع غسل یا وضو باشد اشکال دارد و برای غسل یا وضو باید ازاله شود.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی مد ظله العالی:

چنانچه توسط نامحرم بوده و یا مانع از رسیدن آب در وضو و غسل به بدن باشد حرام است ولی در صورت ارتکاب، باید علاوه بر وضو و غسل جبیره‌ای احتیاطاً تیمم بدل از غسل یا وضو نیز بنماید.

منبع :

استفتاء از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

مرداد
5
1395

شگفتی های کار امام صادق علیه السلام

جابر مى‏گوید: نزد امام صادق- علیه السّلام- بودم. با آن حضرت، بیرون آمدیم مردى را دیدیم که بزغاله‏اى را خوابانده است تا ذبح کند و بزغاله فریاد مى‏زند.

امام فرمود: قیمت این بزغاله چقدر است؟ آن مرد گفت: چهار درهم. پس حضرت چهار درهم را از جیبش در آورد و به او داد و فرمود: او را آزاد کن.

مى‏گوید: پس رفتیم، دیدیم که «بازى» پرنده‏اى را دنبال مى‏کند و آن پرنده فریاد مى‏کشد. حضرت با آستینش به باز اشاره کرد، پس پرنده را رها کرد و برگشت.

به حضرت گفتم: چه شگفتى‏هایى در کار تو دیدیم! فرمود: آرى، بزغاله را که آن مرد خوابانده بود تا بکشد، چشمش که به من افتاد، گفت از آنچه مى‏خواهند در مورد من انجام دهند به خدا و شما اهل بیت پناه مى‏برم. و آن پرنده هم همین طور گفت. اگر شیعیان ما استقامت مى‏ورزیدند، زبان پرندگان را به آنان مى‏شنواندیم‏

 

مرداد
5
1395

علم امام صادق علیه السلام

یکى از اصحاب امام صادق- علیه السّلام- مى‏گوید: مقدارى مال نزد امام‏ صادق بردم و با خود فکر مى‏کردم که چه مقدار از آن مال را به آن حضرت بدهم. وقتى که به خدمتش رسیدم، غلامى را صدا کرد و طشتى در آن طرف خانه بود. به غلام فرمود آن طشت را بیاورد. مشغول حرف زدن شد تا اینکه طشت آورده شد. دینارها از لبه‏هاى طشت ریختند تا اینکه میان من و او حایل شدند. آنگاه متوجه من شد و فرمود: آیا خیال مى‏کنید که ما به آنچه در دست شماست محتاج هستیم؟ ما آنها را مى‏گیریم تا اینکه شما را پاک نماییم‏.

منصور دوانیقى به دربانش گفت: وقتى که جعفر صادق، از درب وارد شد، قبل از اینکه به من برسد او را بکش! امام صادق- علیه السّلام- وارد شد و نشست و منصور، دربان را خواست و به او نگاه کرد و به امام صادق- علیه السّلام- نیز نگاه کرد. سپس گفت: برو به جاى خود. و دستهایش را مى‏مالید تا اینکه امام صادق- علیه السّلام- رفت. منصور، دربان را خواست و گفت: به تو چه دستورى داده بودم؟

دربان گفت: به خدا سوگند! من او را نه هنگامى که وارد شد، دیدم و نه هنگامى که خارج شد. فقط زمانى او را دیدم که با تو نشسته بود.

منبع: جلوه‏ هاى اعجاز معصومین علیهم السلام

مرداد
5
1395

خرق عادت توسط امام صادق علیه السلام

از داود بن کثیر رقّى روایت شده که گفت: من با امام جعفر صادق علیه السّلام براى حج خارج شدم، اول وقت ظهر شد حضرت صادق بمن فرمود: ما در زمین بى‏ آب و گیاهى وارد شدیم، وقت ظهر فرا رسید، ما را از جاده خارج کن! از جاده خارج شدیم و در زمینى که آب نداشت وارد گردیدیم، حضرت صادق با پاى خود بزمین اشاره کرد، چشمه آبى که چون یک قطعه برف بود براى ما جارى شد، امام علیه السّلام وضو گرفت من نیز وضو گرفتم و با آن حضرت نماز خواندیم.

وقتى که خواستیم حرکت نمائیم من توجه کردم و یک شاخه خرمائى دیدم حضرت صادق فرمود: آیا دوست دارى که از این شاخه خرما بتو رطبى دهم؟ گفتم: آرى، آن بزرگوار بدست خود بآن شاخه زد و آن را تکان داد، آن شاخه بشدت بحرکت آمد و خوشه ‏هاى خرما پائین آمدند و آن حضرت از انواع رطب بمن داد، آنگاه با دست خود آن درخت خرما را مسح کرد و فرمود: بحال اولیه خود برگرد، آن درخت بحال خود برگردید.

منبع:ترجمه إثبات الوصیه ،متن،ص:۳۴۷

گاه‌شمار تاریخ خورشیدی

مرداد ۱۳۹۵
ش ی د س چ پ ج
« تیر   شهریور »
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031