قناعت و ساده زیستی

امام صادق علیه السلام مصداق روشن کسانی بودند که کم مصرف می کنند و زیادبهره می دهند و هم مصداق آیه ۶۷ سوره فرقان، در وصف بندگان راستین خدا: «بندگان خالص خدا کسانی هستندکه در هزینه خود نه اسراف در پیش می گیرند و نه سخت گیری، بلکه در میان این دو، حد اعتدالی دارند».
ایشان درباره میانه روی اقتصادی می فرمودند: «من ضامنم که اگر کسی میانه رو باشد، فقیر نگردد».

امام صادق علیه السلام در همه شئون زندگی، سیره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را الگوی رفتار خود قرار داده بودند. در بسیاری از وقت ها، با کارگران و غلامان خود بر سر یک سفره می نشستندو بدون هیچ غروری با آنان هم غذا می شدند. در خوردن غذا آرام و صبور بودند و هرگز با حرص و ولع غذا نمی خوردند و مانند برخی ازمتکبران، غذای مخصوص و متفاوت از دیگران نداشتند

نماز ملکوتی

امامان معصوم، با تزکیه نفس و عبادت خالصانه خویش، صعودی شکوهمندانه بر قله های کمال انسانی داشتند. آنان در نماز و نیازشان، از مرز «خود» گذشته و در وادی بی خودی سیر می کردند. درباره نماز امام صادق علیه السلام گفته اند: روزی با حالی ملکوتی مشغول نماز بودند و آیات قرآن را در نمازتلاوت می کردند. ناگهان از حال رفتند. پس از لحظاتی که به حال عادی بازگشتند، حاضران از ایشان پرسیدند: «این چه حالی بود که به شما دست داد؟» آن بزرگوار در پاسخ فرمودند: «آیات قرآن را تکرار کردم، تا این که به حالتی رسیدم که گویی آن آیات را به طور مستقیم از زبان نازل کننده آیات، می شنیدم»

خیرخواهی و گذشت

امام صادق علیه السلام نیز همچون، دیگر ائمه هدی، مصداق روشن انسان کامل و نمونه عالی گذشت و خیرخواهی بودند. در این باره گفته اند روزی، مردی به نزد امام صادق علیه السلام آمد و گفت: پسر عموی ایشان، به آن حضرت ناسزا گفته و در این راه از چیزی فرو گذار نکرده است. امام با شنیدن این سخن از جای برخاسته ودو رکعت نماز گزاردند و آن گاه چنین دعا کردند: «خداوندا، من حق خود را بر او بخشیدم، جود و کرم تو از من بیشتر است او را ببخش و گفتار و کردارش را بر او مگیر» و پیوسته آن فرد را دعا می کردند.

دستگیری از محرومان

مرحوم کلینی در کتاب اصول کافی از هشام بن سالم نقل کرده است: همین که پاسی از شب می گذشت امام صادق علیه السلام انبانی ازنان و گوشت و پول فراهم می آوردو آن را بر دوش می گرفت و به سوی خانه نیازمندان مدینه رهسپار شده و آن ها را در میانشان، تقسیم می کرد. آنان نیز تا هنگامی که امام صادق علیه السلام از دنیا رفت و این کار متوقف شد او را نمی شناختند، آن هنگام بود که دانستند شخصی که شبانه به یاری شان می شتافت امام صادق علیه السلام بوده است

دعای پنجاه و دوم: اصرار به طلب از خداوند متعال

نیایش، در مقام اصرار به طلب از خداى تعالى

وَ کَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیْهِ السّلَامُ فِی الْإِلْحَاحِ عَلَى اللّهِ تَعَالَى

 

یَا اللّهُ الّذِی لَا یَخْفَى عَلَیْهِ شَیْ‏ءٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السّمَاءِ، وَ کَیْفَ یَخْفَى عَلَیْکَ یَا إِلَهِی مَا أَنْتَ خَلَقْتَهُ، وَ کَیْفَ لَا تُحْصِی مَا أَنْتَ صَنَعْتَهُ، أَوْ کَیْفَ یَغِیبُ عَنْکَ مَا أَنْتَ تُدَبّرُهُ، أَوْ کَیْفَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَهْرُبَ مِنْکَ مَنْ لَا حَیَاهَ لَهُ إِلّا بِرِزْقِکَ، أَوْ کَیْفَ یَنْجُو مِنْکَ مَنْ لَا مَذْهَبَ لَهُ فِی غیْرِ مُلْکِکَ.
سُبْحَانَکَ أَخْشَى خَلْقِکَ لَکَ أَعْلَمُهُمْ بِکَ، وَ أَخْضَعُهُمْ لَکَ أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَتِکَ، وَ أَهْوَنُهُمْ عَلَیْکَ مَنْ أَنْتَ تَرْزُقُهُ وَ هُوَ یَعْبُدُ غَیْرَکَ‏
سُبْحَانَکَ لَا یَنْقُصُ سُلْطَانَکَ مَنْ أَشْرَکَ بِکَ، وَ کَذّبَ رُسُلَکَ، وَ لَیْسَ یَسْتَطِیعُ مَنْ کَرِهَ قَضَاءَکَ أَنْ یَرُدّ أَمْرَکَ، وَ لَا یَمْتَنِعُ مِنْکَ مَنْ کَذّبَ بِقُدْرَتِکَ، وَ لَا یَفُوتُکَ مَنْ عَبَدَ غَیْرَکَ، وَ لَا یُعَمّرُ فِی الدّنْیَا مَنْ کَرِهَ لِقَاءَکَ.
سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ شَأْنَکَ، وَ أَقْهَرَ سُلْطَانَکَ، وَ أَشَدّ قُوّتَکَ، وَ أَنْفَذَ أَمْرَکَ‏
سُبْحَانَکَ قَضَیْتَ عَلَى جَمِیعِ خَلْقِکَ الْمَوْتَ مَنْ وَحّدَکَ وَ مَنْ کَفَرَ بِکَ، وَ کُلّ‏ٌ ذَائِقُ الْمَوْتِ، وَ کُلّ‏ٌ صَائِرٌ إِلَیْکَ، فَتَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ لَا إِلَهَ إِلّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ.
آمَنْتُ بِکَ، وَ صَدّقْتُ رُسُلَکَ، وَ قَبِلْتُ کِتَابَکَ، وَ کَفَرْتُ بِکُلّ مَعْبُودٍ غَیْرِکَ، وَ بَرِئْتُ مِمّنْ عَبَدَ سِوَاکَ.
اللّهُمّ إِنّی أُصْبِحُ وَ أُمْسِی مُسْتَقِلّا لِعَمَلِی، مُعْتَرِفاً بِذَنْبِی، مُقِرّاً بِخَطَایَایَ، أَنَا بِإِسْرَافِی عَلَى نَفْسِی ذَلِیلٌ، عَمَلِی أَهْلَکَنِی، وَ هَوَایَ أَرْدَانِی، وَ شَهَوَاتِی حَرَمَتْنِی.
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُؤَالَ مَنْ نَفْسُهُ لَاهِیَهٌ لِطُولِ أَمَلِهِ، وَ بَدَنُهُ غَافِلٌ لِسُکُونِ عُرُوقِهِ، وَ قَلْبُهُ مَفْتُونٌ بِکَثْرَهِ النّعَمِ عَلَیْهِ، وَ فِکْرُهُ قَلِیلٌ لِمَا هُوَ صَائِرٌ إِلَیْهِ.
سُؤَالَ مَنْ قَدْ غَلَبَ عَلَیْهِ الْأَمَلُ، وَ فَتَنَهُ الْهَوَى، وَ اسْتَمْکَنَتْ مِنْهُ الدّنْیَا، وَ أَظَلّهُ الْأَجَلُ، سُؤَالَ مَنِ اسْتَکْثَرَ ذُنُوبَهُ، وَ اعْتَرَفَ بِخَطِیئَتِهِ، سُؤَالَ مَنْ لَا رَبّ لَهُ غَیْرُکَ، وَ لَا وَلِیّ لَهُ دُونَکَ، وَ لَا مُنْقِذَ لَهُ مِنْکَ، وَ لَا مَلْجَأَ لَهُ مِنْکَ، إِلّا إِلَیْکَ.
إِلَهِی أَسْأَلُکَ بِحَقّکَ الْوَاجِبِ عَلَى جَمِیعِ خَلْقِکَ، وَ بِاسْمِکَ الْعَظِیمِ الّذِی أَمَرْتَ رَسُولَکَ أَنْ یُسَبّحَکَ بِهِ، وَ بِجَلَالِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ، الّذِی لَا یَبْلَى وَ لَا یَتَغَیّرُ، وَ لَا یَحُولُ وَ لَا یَفْنَى، أَنْ تُصَلّیَ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ أَنْ تُغْنِیَنِی عَنْ کُلّ شَیْ‏ءٍ بِعِبَادَتِکَ، وَ أَنْ تُسَلّیَ نَفْسِی عَنِ الدّنْیَا بِمَخَافَتِکَ، وَ أَنْ تُثْنِیَنِی بِالْکَثِیرِ مِنْ کَرَامَتِکَ بِرَحْمَتِکَ.
فَإِلَیْکَ أَفِرّ، و مِنْکَ أَخَافُ، وَ بِکَ أَسْتَغِیثُ، وَ إِیّاکَ أَرْجُو، وَ لَکَ أَدْعُو، وَ إِلَیْکَ أَلْجَأُ، وَ بِکَ أَثِقُ، وَ إِیّاکَ أَسْتَعِینُ، وَ بِکَ أُومِنُ، وَ عَلَیْکَ أَتَوَکّلُ، وَ عَلَى جُودِکَ وَ کَرَمِکَ أَتّکِلُ.

 

ترجمه :
اى خدائى که چیزى در آسمان و زمین بر تو پوشیده نمى‏ماند، و چگونه بر تو پوشیده بماند – اى معبود من – آنچه تو خود آن را آفریده ‏اى؟ و چگونه نشناسى آنچه را که تو خود ساخته‏اى، یا چگونه از نظر تو غائب شود آنچه تو آن را به عنایت خود روبراه مى‏سازى؟ یا چگونه مى‏تواند از تو بگریزد کسى که جز به روزى تو حیات ندارد؟ یا چگونه از تو نجات یابد آنکه در غیر ملک تو راهى نمى‏یابد، منزهى تو! ترسنده‏ترین خلق تو، در پیشگاه جلالت داناترین آنها نسبت به تو است، و خاضع‏ترین ایشان در مقام عظمت تو عامل‏ترین ایشان به طاعت تو است، و خوارترین ایشان در نظر تو کسى است که تو او را روزى مى‏دهى و او غیر ترا عبادت مى‏کند. منزهى تو، هر که بتو شرک آورد و پیغمبرانت را تکذیب کند از پادشاهى تو نمى‏کاهد و هر که حکم ترا نپسندد نمى‏تواند فرمانت را رد کند، و هر که قدرتت را انکار کند، خود را از غلبه قدرت تو باز نمى‏دارد و هر که غیر ترا بندگى کند از دست مؤاخذه تو بدر نمى‏رود و هر که لقاى ترا مکروه دارد در دنیا جاوید زیست نمى‏کند. منزهى تو، چه عظیم است شأن تو! و چه قاهر است پادشاهى تو! و چه سخت است نیروى تو! و چه نافذ است فرمان تو! منزهى تو، همه آفریدگانت را به مرگ محکوم کرده‏اى: چه آن کس که ترا به توحید بستاید، و چه آن کس که ترا انکار کند، و ایشان همگى چشنده مرگند، و یکسره بسوى تو باز گردنده‏اند، پس تو از هر نقص و عیب منزهى و از همگان برترى. نیست معبودى جز تو که تنهائى و شریکى ندارى. بتو ایمان آوردم و پیغمبرانت را تصدیق کردم، و کتابت را پذیرفتم، و بهر معبودى جز تو کافر شدم، و از هر که غیر ترا پرستید بیزار گشتم.
خدایا من صبح و شام مى‏کنم در حالى که عمل خود را اندک مى‏شمارم، و به گناه خود معترفم، و به خطاهاى خود مقرم. من به سبب اسرافم در باره خویش خوارم. عملم دستخوش هلاکم ساخته، و هواى نفسم مرا بمیرانده، و شهواتم محرومم کرده، پس از تو مسئلت مى‏کنم – اى مولاى من – مانند سؤال کسى که نفس او به علت درازى آرزویش غافل است، و بدنش به سبب تن‏پروریش بى‏خبر و بى‏حرکت و دلش به علت فزونى نعمتهایش گرفتار است، و اندیشه‏اش نسبت به فرجام کارش کم است، مانند سؤال کسى که آرزو بر او چیره شده و هواى نفس گرفتارش ساخته، و دنیا بر او دست یافته، و مرگ بر او سایه انداخته است. مانند سؤال کسى که گناهان خود را بسیار شمرده، و به خطاى خود اعتراف کرده: مانند سؤال کسى که پروردگارى جز تو و دوستى غیر از تو ندارد، و رهاننده‏اى براى او از تو، و پناهگاهى براى او از تو جز بسوى تو نیست – اى معبود من – ترا مسئلت مى‏کنم بحق واجب و لازمت، بر همه آفریدگانت و به آن نام بزرگت که پیغمبرت را فرمان دادى تا ترا به آن نام تسبیح کند و بزرگى ذات بزرگوار تو که کهنه نمى‏شود و دیگرگون نمى‏گردد، و تغییر حال نمى‏دهد، و فنا نمى‏پذیرد، که رحمت فرستى بر محمد و آل محمد، و مرا به عبادت خود از هر چیزى بى‏نیاز کنى، و با ترس خود دل مرا از دنیا سرد سازى، و به رحمت خود با ارمغانهاى فراوان کرامت خود باز گردانى، زیرا که من بسوى تو مى‏گریزم، و از تو مى‏ترسم و از تو فریاد رسى مى‏خواهم. و بتو امیدوارم و ترا مى‏خوانم و بسوى تو پناه مى‏آورم. و بتو اطمینان دارم، و از تو مدد مى‏طلبم، و بتو مى‏گروم، و بر تو توکل مى‏کنم، و بر جود و کرم تو اعتماد مى‏ورزم