تدبر در قرآن

نوشته شده توسط موذن    بدون دیدگاه |

آیا فرقی بین فهم و تدبر آیه وجود دارد ؟

برخی گمان کرده‌اند هیچ فرقی بین فهم آیه و تدبر در آن وجود ندارد درحالی‌که فرق بزرگی بین این دو وجود دارد ، در فهم آیه ﴿وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزاً عَظِیماً﴾ و هر که از خدا و پیامبرش اطاعت کند به کامیابى بزرگى دست‌یافته است. معنی آیه :کسی که از خدا و پیامبر تبعیت می‌کند به کامیابی بزرگی در دنیا و آخرت دست‌یافته است ،این فهم آیه است .
اما تدبر آیه :در کجای این آیه قرار داری ؟آیا از خدا اطاعت می‌کنی ؟وز مانی که از خدا اطاعت می‌کنی آیا احساس کامیابی می‌کنی ؟ آیا با این آیه زندگی می‌کنی ؟تدبر یعنی از خودت همیشه بپرسی :من در کجای این آیه هستم ؟

مثال بعدی : ﴿فِیهِ ذِکْرُکُمْ﴾کتابى که مایه شرافت و عزت شماست‏[ یعنی در آن الگوهای بشری وجود دارد .مثال : ﴿کَانُوا قَلِیلاً مِنَ اللَّیْلِ مَا یَهْجَعُونَ﴾ اندکى از شب را مى‏خوابیدند،  این الگوی توست از این الگوهای بشری ﴿ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ﴾به خود ستمى کنند، خدا را یاد مى‏کنند

تو از این کسان هستی ؟ مجموعه الگوهای بشری در قرآن وجود دارد ،زمانی که قرآن خواندی ، خواستی تدبر کنی در قرآن ،شایسته است این سؤال را از خودت بکنی :من کجای این آیه قرار دارم ؟ آیا من مطابق این آیه هستم ؟آیا این آیه برمن جزئی یا کلی مطابقت می‌کند یا بر دیگران مطابقت می‌کند برمن مطابقت نمی‌کند ؟ آیا آیات نفاق برمن مطابقت می‌کند ؟آیا آیات مؤمنین برمن مطابقت می‌کند ؟

﴿الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آَیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَاناً﴾ مؤمنان کسانى هستند که چون نام خدا برده شود خوف بر دل‌هایشان چیره گردد و چون آیات خدا بر آنان خوانده شود ایمانشان افزون گردد و بر پروردگارشان توکل مى‏کنند؛ آیا من در این مقام قرار دارم یا در مقام غیرازاین هستم ؟

پس محاسبه نفس در هنگام تلاوت قرآن همان تدبر است ؟به همین خاطر خدای متعال می‌فرماید :﴿أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآَنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا﴾ آیا در قرآن نمى‏اندیشند یا بر دل‌هایشان قفل‌هاست؟ تدبر بهره‌ای است از سوی خدا ،پس بهره بردن معنی می‌دهد ، یعنی هر گز تدبر نکرده‌اید ؟ آیا تدبر نمی‌کنید ؟﴿أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآَنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا﴾آیا در قرآن نمى‏ اندیشند یا بر دل‌هایشان قفل‌هاست؟

مثال : ﴿إِنَّ الَّذِینَ آَمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ کَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلاً﴾کسانى که ایمان آوردند و کارهاى شایسته کردند مهمانسرایشان باغ‌های فردوس است. آیه دوم : ﴿مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاهً طَیِّبَهً﴾هر زن و مردى که کارى نیکو انجام دهد، اگر ایمان آورده باشد زندگى خوش و پاکیزه‏اى بدو خواهیم داد . آیا ای انسان مؤمن ،خدا ترا به زندگی پاکی وعده داده زنده می‌دارد ؟وعده خدا حق است ، نابودی جهان ساده‌تر از این است که وعده خدا تحقق نیابد ؟، آیا در این زندگی طیبه زندگی می‌کنی ؟

یا این سخن خدا : ﴿وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنْکاً﴾و هر کس که از یاد من اعراض کند، زندگی‌اش تنگ شود و در روز قیامت نابینا محشورش سازیم. آیا آیه اول بر تو مطابقت می‌کند یا آیه دوم ؟﴿إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِکَهُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّهِ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ﴾بر آنان که گفتند: پروردگار ما الله است و پایدارى ورزیدند، فرشتگان فرود مى‏آیند که مترسید و غمگین مباشید، شمارا به بهشتى که به شما وعده داده‌شده بشارت است. آیا تو آرامش داری ؟ آیا از آینده می‌ترسی ؟از اینکه نمی‌دانی چه می‌شود ؟آیا از روزیت و صحت و سلامتی یا بر اولادت می‌ترسی ؟آیا تمام وجودت پر از نگرانی است ؟یا اینکه نمی‌ترسی اطمینان داری که خدا ترا حفظ می‌کند ،توفیق خدا وتایید و وعده خدا شامل حالت می‌شود ؟یعنی در کل آیه بر نمونه والگوی بشری تعلق می‌گیرد ،الگو برای مؤمن یا کافر یا منافق ،یعنی ممکن است مسلمان باشد یا نباشد ؟دین اسلام دین بزرگی است ،اگر برخوردی به انسان‌هایی که می‌گویند همه این‌ها خرافات است : وَإِذَا لَقُوا الَّذِینَ آَمَنُوا قَالُوا آَمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَیَاطِینِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَکُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ﴾ به هنگام برخورد با مؤمنان مى‏گویند: ما ایمان آورده‏ایم، و زمانى که با پیشوایان خود خلوت مى‏کنند مى‏گویند: با شماییم، ما فقط آنها را استهزاء مى‏کنیم.

مشهود غفاری
زندگی با معانی قرآن