هبه، هدیه، جایزه بانکی، مهر و ارث

س ۸۵۱: آیا هبه و هدیه عید (عیدی) خمس دارد؟

 

ج: هبه و هدیه خمس ندارد، هرچند احوط این است که اگر از مخارج سال زیاد بیاید، خمس آن پرداخت شود.

 

س ۸۵۲: آیا به جایزه‏ هایی که توسط بانکها و صندوق‏های قرض‌الحسنه به افراد پرداخت می‏شود، خمس تعلّق می‏گیرد یا خیر؟

 

ج: خمس در جایزه‏ها و هدیه ‏ها واجب نیست.

 

س ۸۵۳: آیا مبالغی که بنیاد شهید به خانواده‏های شهدا می‏پردازد، به مازاد از مخارج سال آن، خمس تعلّق می‏گیرد؟

 

ج: چیزى که بنیاد شهید به خانواده‏هاى عزیز شهدا هدیه مى‏کند، خمس ندارد.

 

س ۸۵۴: آیا نفقه‏ ای که شخصی از طرف پدر یا برادر یا یکی از اقوام دریافت می‏کند، هدیه محسوب می‏شود یا خیر؟ در صورتی که نفقه دهنده خمس اموال خود را نپردازد، آیا بر نفقه گیرنده پرداخت خمس آنچه که از او می‏گیرد، واجب است؟

 

ج: تحقق عنوان هبه و هدیه تابع قصدِ دهنده است و در فرض سؤال بر نفقه گیرنده، پرداخت خمس آن واجب نیست.

 

س ۸۵۵: به دخترم یک واحد مسکونی به عنوان جهیزیه عروسیش داده‏ ام، آیا این واحد مسکونی خمس دارد؟

 

ج: اگر هبه واحد مسکونى که به دخترتان بخشیده‏اید، عرفاً مطابق شأن شما محسوب شود، و در بین سال خمسى بخشیده باشید، دادن خمس آن واجب نیست.

 

س ۸۵۶: آیا جایز است که انسان مالی را قبل از گذشت یک سال بر آن، به همسرش هدیه دهد، با آنکه می‏داند وی آن مال را برای خرید خانه در آینده و یا مخارج ضروری، ذخیره خواهد کرد؟

 

ج: این کار جایز است و مالى که به همسرتان بخشیده‏ اید، اگر به مقدارى باشد که عرفاً مناسب شأن شما و افراد مانند شماست و بخشش صورى و به قصد فرار از خمس هم نباشد، خمس ندارد.

 

س ۸۵۷: زن و شوهری برای اینکه خمس به اموال آنها تعلّق نگیرد، قبل از رسیدن سال خمسی‏شان، اقدام به هدیه کردن سود سالانه خود به یکدیگر می‏کنند، امیدواریم حکم خمس آنها را بیان فرمایید.

 

ج: با این‏گونه بخشش که صورى و براى فرار از خمس است، خمسِ واجب از آنان ساقط نمى‏شود.

 

س ۸۵۸: شخصی برای رفتن به حج استحبابی مبلغی را به حساب سازمان حج واریز کرده، ولی قبل از تشرف به زیارت خانه خدا، فوت نموده است، این مبلغ چه حکمی دارد؟ آیا مصرف کردن آن در نیابت از حج میت واجب است؟ آیا خمس به آن تعلّق می‏گیرد؟

 

ج: فیش حج که در قبال مبلغى که به حساب سازمان حج واریز کرده، دریافت نموده، به قیمت فعلى‏ اش از ترکه میت محسوب مى‏شود، و میت اگر حج برذمّه ندارد و وصیت به حج هم نکرده، صرف آن در حج نیابى براى میت واجب نیست، و خمس آن اگر پرداخت نشده‏ باشد، در فرض سؤال واجب است پرداخت شود.

 

س ۸۵۹: باغ پدری از طریق بخشش یا ارث به پسرش منتقل شده است، آن باغ هنگام هدیه یا انتقال به او بابت ارث، قیمت زیادی نداشت، ولی در حال حاضر قیمت آن هنگام فروش با قیمت قبلی آن تفاوت زیادی کرده است، آیا به آن مقدار زیادی که بر اثر افزایش قیمت حاصل شده، خمس تعلّق می‏گیرد؟

 

ج: ارث و هبه و پول فروش آنها خمس ندارد، هرچند قیمت آنها افزایش یافته باشد، مگر اینکه نگهدارى آن به قصد تجارت و زیاد شدن قیمت باشد؛ که در این صورت، پس از فروش بنا بر احتیاط واجب باید خمس ارزش افزوده آن پرداخت شود.

 

س ۸۶۰: اداره بیمه مبلغی را بابت هزینه درمان به من بدهکار است و مقرر شده که در همین روزها به من پرداخت شود، آیا به این مبلغ خمس تعلّق می‏گیرد؟

 

ج: اگر از درآمد هزینه کرده‌اید و بعد بیمه آن را برمی‌گرداند، خمس دارد.

 

س ۸۶۱: آیا به پولی که از حقوق ماهیانه ‏ام برای خرید لوازم ازدواج در آینده، پس‌انداز می‏کنم، خمس تعلّق می‏گیرد؟

 

ج: اگر عین پولى را که بابت حقوق ماهیانه مى‏گیرید، پس‌انداز مى‏کنید، باید سر سال خمس آن پرداخت شود، مگر آنکه بخواهید تا چند روز آینده صرف خرید لوازم ضرورى ازدواج نمایید.

 

س ۸۶۲: در کتاب «تحریرالوسیله» آمده است که مهریه زن خمس ندارد و فرقی بین مهریه مدت‌دار و بدون مدت گذاشته نشده است، امیدواریم آن را توضیح فرمایید.

 

ج: در عدم وجوب خمس مهریه فرقى بین مهریه مدت دار و بدون مدت و بین پول نقد و کالا وجود ندارد.

 

س ۸۶۳: دولت در ایام عید به کارمندان خود اجناسی را به عنوان عیدی داده که مقداری از آن تا سر سال باقی مانده است. با توجه به اینکه عیدی کارمندان خمس ندارد، ولی چون ما در برابر این اجناس مقداری پول پرداخت کرده‏ایم، لذا آنچه به ما داده می‏شود هدیه به معنای دقیق آن نیست، بلکه با قیمت کمتری در برابر عوض داده شده است، آیا خمس آن مقدار از کالا که در برابر آن پول پرداخت شده، باید داده شود؟ یا اینکه باید قیمت واقعی آن در بازار آزاد محاسبه و خمس آن پرداخت شود؟ و یا چون عیدی است، هیچ‌گونه خمسی ندارد؟

 

ج: در فرض مذکور نظر به اینکه قسمتى از اجناس در واقع از سوى دولت مجانى به کارمند داده مى‏شود و در برابر قسمتى پول دریافت مى‏کنند، فلذا از کالاى باقى‌مانده به نسبت مقدارى که پول در برابر آن پرداخت نموده‏اید، واجب است که خمس عین اجناس باقى‌مانده یا قیمت فعلى آن را بپردازید.

 

س ۸۶۴: شخصی فوت نموده و هنگام حیات، خمسی را که بر ذمّه‏ اش بوده در دفتر خود یادداشت کرده و تصمیم به پرداخت آن داشته است، در حال حاضر بعد از فوت وی همه افراد خانواده او به استثنای یکی از دخترانش از پرداخت خمس خودداری کرده و در ترکه متوفّی برای مخارج خود و میت و غیر آن، تصرّف می‏کنند، خواهشمندیم نظر خود را در رابطه با مسائل زیر بیان فرمایید: ۱ ـ تصرّف در اموال منقول و غیرمنقول متوفّی توسط داماد یا یکی از ورّاث او، چه حکمی دارد؟ ۲ ـ غذا خوردن داماد یا یکی از ورثه در خانه او چه حکمی دارد؟ ۳ ـ تصرّفات قبلی این افراد در اموال میت و غذا خوردن آنها در خانه متوفّی چه حکمی دارد؟

 

ج: اگر میّت وصیت کند که مقدارى از دارایى او به عنوان خمس پرداخت شود یا ورثه یقین پیدا کنند که وى مقدارى خمس بدهکار است، تا وصیت میت و یا خمسى را که بر عهده دارد از ما ترک او ادا نکنند، نمى‏توانند در ترکه او تصرّف نمایند، و تصرّفات آنان قبل از عمل به وصیت وى یا پرداخت دین او، نسبت به مقدار وصیت یادین در حکم غصب است و نسبت به تصرّفات قبلى نیز ضامن هستند.

 

اجوبه الاستفتائات حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی)

برای ایمنی از سوختن و هر بدی در صبح وشام

سی و یکم: شیخ ابن فهد روایت کرده: روزى به ابو الدّرداء خبر دادند: خانه‏ ات‏ سوخته است، گفت نسوخته، دیگرى خبر داد، باز همان جواب را داد تا سه مرتبه معلوم شد تمام خانه‏ هاى اطراف‏ جز خانه او سوخته‏ اند! گفتند: از کجا میدانستى که خانه تو نسوخته است؟ گفت: زیرا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم شنیدم که فرمود: هرکه در صبح این دعا را بخواند، بدى در آن روز به او نمیرسد، و اگر در شب بخواند، در آن شب بدى به او نمیرسد، و من این دعا را خوانده بودم:

اَللّهُمَّ اَنْتَ رَبّى لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ وَ اَنْتَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ وَ لا حَوْلَ وَلاقُوَّهَ اِلاّبِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ ما شاءَاللَّهُ کانَ وَ مالَمْ یَشَاءْلَمْ یَکُنْ اَعْلَمُ اَنَّ اللَّهَ عَلى کُلِّ شَیْئٍ قَدیرٌ وَ اَنَّ اللَّهَ قَدْ اَحاطَ بِکُلِّ شَیْئٍ عِلْماً اَللّهُمَّ اِنّى اَعُوذُبِکَ مِنْ شَرِّ نَفْسى وَ مِنْ شَرِّ قَضاءِ السُّوءِ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ ذى شَرٍّ وَ مِنْ شَرِّ الْجِنِّ وَ الاِْنْسِ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دابَّهٍ اَنْتَ آخِذٌ بِناصِیَتَها اِنَّ رَبّى عَلى صِراطٍ مُسْتَقیمٍ

خدایا تویى پروردگار من، معبودى جز تو نیست، بر تو توکّل کردم و تو پروردگار عرش بزرگى، و هیچ جنبش‏ و نیرویى نیست مگر به خداى برتر بزرگ، آنچه خدا خواست شد، و آنچه نخواست نشد، میدانم که خدا بر هرچیز تواناست، و به همه‏چیز از جهت علم احاطه یافته است.
خدایا به تو پناه میآورم، از شرّ خود، و از شرّ قضاى بد، و از شرّ هر صاحب شرّى، و از شرّ جنّ و انس، و از شرّ هر جنبنده ‏اى که گیرنده مهار اختیارش هستى، به درستى که پروردگار من بر راهى راست است.

فضیلت نوشتن بسم الله بر در خانه

سیام: شیخ کفعمى از مفاتیح الغیب نقل کرده: هرکه لفظ بسم اللّه را بر در ورودى منزل خود بنویسد از هلاک ایمن خودهد شد، اگرچه کافر باشد، و نیز گفته است: خدا فرعون را زود هلاک نکرد بلکه به او مهلت داد، با این که ادّعاى ربوبیّت داشت به خاطر این که بر در خانه خود نوشته بود: بسم اللّه و حق تعالى به موسى زمانیکه شتاب در هلاکت فرعون را خواست وحى فرمود: توبه کفر او نظر میکنى، و من به آنچه به در خانه خود نوشته است.