آزمون ده گانه عقل

 

عن الرضا “علیه السلام”: لا یتم عقل امرء مسلم ٍ حتی تکونَ فیهِ عشرُ خِصال:

۱- الخیرُ مِنهُ مأمول
۲-والشّرُ منهُ مأمون
۳-یَستکثِرُ قلیل الخیر ِ مِن غَیره
۴-و یَستقلُ کثیرُ الخیر ِ مِن نَفسه
۵-لا یسام من طلب الحوائج الیه
۶-و لا یملُ مِن طلبِ العلم طول دهره
۷-الفقر فی الله احبُّ الیه مِن الغنا
۸-والذّل فی الله احبُّ الیه من العزِّ فی عَدُوّه
۹-والخمول اشهی الیه من الشُهره
ثُمَ قال َ”علیه السلام”: العاشره وَ ما العاشره!
قیل له: ما هِیَ؟
قال “علیه السلام”:
۱۰-لا یری احداً الا قال: هُوَ خَیرٌ مِنّی وَ اَتقی.

ترجمه:
امام رضا “علیه السلام” در حدیثی بسیار زیبا، ده ویژگی زیر را برای عاقل شمرده شدن شخص برشمردند و فرمودند: عقل شخص مسلمان تمام نیست مگر اینکه این ده خصلت را دارا باشد:

۱-از او امید خیر باشد،
۲-از بدی او در امان باشند،
۳-خیر اندک دیگری را بسیار شمارد،
۴-خیر بسیار خود را اندک بداند،
۵-هر چه از او حاجت خواهند دلتنگ و ملول نشود،
۶-در تمام عمر از جست و جوی علم و دانش خسته نشود،
۷-فقر در راه خدا در نزدش از توانگری محبوبتر باشد،
۸-خواری در راه خدا در نزدش از عزت با دشمنش محبوبتر باشد،
۹-گمنامی را از شهرت بیشتر دوست داشته باشد.

سپس فرمود: دهمی و چیست دهمی!
گفتند: آن چیست؟
فرمود: هیچ کس را جز با این نگاه نبیند که او از من بهتر و پرهیزگارتر است.

 تحف العقول، صفحه ۴۴۳