سرّ چاه

سرّ اینکه امیرالمومنین علیه السلام راز دلشان را به چاه می گفتند چه بود؟

 میثم تمّار رضوان الله علیه نقل می کند :

شبى از شب‏ها مولاى من أمیر المؤمنین علیه السّلام مرا با خود از کوفه به خارج آن برد، و بسوى صحرا می رفتیم؛ تا آنکه چون به مسجد جُعْفىّ رسید، رو به قبله نمود و چهار رکعت نماز گذارد، و چون سلام داد و تسبیح گفت، دست ‏هاى خود را براى دعا گشود و…

 سپس برخاستند و از مسجد جُعفى بیرون آمدند و راه صحرا را در پیش گرفتند و من به دنبالش می رفتم.
در این حال به جائى رسیدیم که حضرت خطّى بر روى زمین‏ کشیدند و فرمودند: مبادا از این خطّ تجاوز کنى!…

 من به دنبال او رفتم، تا رسیدم به جائى که دیدم: آن حضرت تا نصفِ بدنِ خود را در چاهى سرازیر کرده و مشغول گفتگو با چاه است؛ او با چاه سخن می گفت و چاه با آن حضرت.
حضرت احساس کرد که من آمده‏ ام و ملتفت به من شد و فرمود: کیستى؟ عرض کردم: من میثم هستم،
فرمود: اى میثم! مگر من به تو امر نکردم که از آن خطّ تجاوز ننمائى!؟
عرض کردم: اى مولاى من! من از گزند دشمنان بر تو هراسناک شدم، و دیگر دل من تاب و توان تحمّل و شکیبائى را نیاورد!
فرمود: آیا از آنچه من در اینجا گفته ‏ام چیزى شنیده ‏اى؟!
عرض کردم: نه، اى مولاى من! چیزى نشنیدم…

باید دانست که مراد از کندنِ زمین با کف دست و پنهان کردن سرّ در آن و انبات زمین از آن سرّ،

۱️⃣ یا کنایه و استعاره ایست طبق محاورات عامّه مردم از نداشتن همراز که انسان درد دل خود را به او بگوید و محتاج شود که راز را بر دل خاک بسپارد؛

۲️⃣ و یا واقعاً اراده حضرت این بوده است که با نفس قدسیّه خود آن اسرار را در درون خاک و روح و ملکوت زمین بسپارند، تا آنکه بعداً از آن زمین اسرار نباتى چون اولیاى خدا که صاحب سرّ حضرت باشند پدیدار گردد.

 و البتّه این احتمال دوّم اقرب به حقیقت است، زیرا حضرت‏ أمیرالمؤمنین علیه السّلام در شب تاریک به صحرا بیاید و بعد از خواندن نماز و مناجات طویله به درگاه خداوند میثم را بگذارد، و خود به تنهائى برود، که طبق محاورات مردم کنایه و استعاره ادبى با خاک به عمل آورد؛ این بسیار بعید است.

 و از اینجا استفاده می شود که زمین و خاک داراى شعور و ادراک هستند و امانت و سرّ آن حضرت را ضبط می کنند، و سپس در وقت رویانیدن گیاه، با آن گیاه از زمین خارج مى ‏نمایند.

 منبع
معاد شناسی ج ۷ صص ۲۴۰ -۲۴۴