تفویض در عبادات

نوشته شده توسط موذن    بدون دیدگاه |

معناى عرفانى تفویض

تفویض امر ، واگذارى تمام برنامه‏ هاى اختیارى و غیر اختیارى به خداوند متعال است ، به وجهى که از واگذار کننده سلب اختیار و نظر شود .

فرق توکّل با تفویض این است که توکّل بعد از وقوع سبب و تفویض در قبل و در بعد از سبب است ، به این معنى که علت و سببى پیش مى‏ آید متوکّل به خدا توکّل مى‏کند ، تفویض واگذارى امور است به حق متعال بدون وجود علّت و سبب .

تفویض عین تسلیم و توکّل شعبه‏اى از تسلیم است ، متوکّل در مقام توکّل نمى‏تواند از خود سلب اختیار کند ، ولى مفوّض در تفویض از خود سلب اختیار مى‏نماید .

مفوّض مى‏گوید :

در دایره قسمت ما نقطه تسلیمیم لطف آنچه تو اندیشى حکم آنچه تو فرمایى

درجات تفویض

تفویض از توکّل به لحاظ معنى وسیع‏تر و از لحاظ اشاره لطیف‏تر و بر سه درجه‏است :

درجه اوّل تفویض : آن است که سالک بر نیّت و قصد خود تکیه ، از مکر حق ایمن و از یارى او مأیوس نباشد ، بداند اگر حق متعال بدو قدرت ندهد بر هیچ عملى قادر نیست .

درجه دوّم تفویض : با مشاهده اضطرار است ، سالک مضطراً مى‏بیند که عمل او نجات‏دهنده او و گناه او هلاک‏کننده او نیست ، هیچ عمل منجى و هیچ گناهى مهلک نیست و سبب موجب اشتغال کسى نمى‏گردد ، مسبّب است که امور به ید قدرت لایزالى اوست .

چیزى که مضطراً سالک را در این مقام به تفویض مى‏کشاند این است که سالک مى‏بیند عمل او فى نفسه موجب نجات او نبوده و گناه او بخصوصه سبب هلاک او نمى‏گردد ، اگر به عنایت به او نظر شود عمل ناقابل او قابل تلقّى شده او را به فلاح و رستگارى مى‏رساند ، اگر به سبب خلاف و نافرمانى مورد مؤاخذه واقع شود مطرود حق تعالى خواهد بود ، چه کسى نیست که بتواند حق نعمت و بندگى حق را بجاى آرد ، پس ردّ و قبول حق نه به سبب اعمال و افعال است بلکه با نظر لطف و قهر اوست .

تفاوت تفویض با بی مبالاتی

زیاد پیش می‌آید که انسان عدم مراقبت و بی‌توجهی در انجام عبادات را با تفویض (= واگذاردن) اشتباه می‌گیرد، در اینجا شیطان ناپاک انسان را فریفته و او را مغرور می‌سازد و با نادانی او را نابود می‌کند. بنابراین تا آن زمان که به وسیله علوم الهی متوجه نشده که به تفویض رسیده نباید اطمینان حاصل کند و برای حصول این اطمینان باید ببیند که حال او در آن چیزی که تفویض کرده موافق مرادش است یا نه. چرا که یکی از نشانه‌های درستی تفویض قبول آن است و نشانه قبول این است که خداوند آن چیزی که بنده به او تفویض و واگذار کرده را بالاتر از آنچه که او خواسته تدبیر و سرپرستی می‌کند.

۱. عرفان اسلامی (شرح جامع مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه)جلد ۱۲/ انصاریان

۲. المراقبات/ ۳۴۱