ارزش آزادی در اسلام

نوشته شده توسط موذن    بدون دیدگاه |

بزرگان ما گفته‌اند: گرچه روزه گرفتن سخت و دشوار است ولی لذت شنیدن این ندای خداوند که می‌فرماید:«یا أیها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام» خستگی روزه را از انسان می‌گیرد: « لذه ما فی النداء أزال تعب العباده و العناء» با شنیدن این ندا عبادت برای ما سهل و روان می‌گردد.
رسول خدا صلی الله علیه و اله در آخرین جمعه ماه شعبان خطبه‌ای ایراد فرمودند که «یا ایّها الناس إن أنفسکم مرهونهٌ بأعمالکم ففکّوها باستغفارکم» مردم شما آزاد نیستید؛ در قفس هستید و نمی‌دانید که در قفس هستید گناهانتان شما را در قفس زندانی کرده است. در ماه مبارک رمضان با استغفار خود را آزاد کنید.
انسان گناهکار بدهکار است و بدهکار باید گرو بسپرد. اینجا خانه و زمین را به عنوان گرو قبول نمی‌کنند بلکه جان را به گرو می‌گیرند. آنکه می‌گوید من هر چه بخواهم می‌کنم هر جا بخواهم می‌روم و هر چه بخواهم می‌گویم او اسیر است آزاد نیست. گرفتار هوس و آز برده است نه آزاد.
هیچ ارزشی در اسلام به اندازه آزادی نیست. علی علیه السلام می‌فرماید: «من ترک الشهوات کان حرّاً» آزاد کسی است که شهوتها را ترک کند. معصومین علیهم السلام در بسیاری از کلمات به ما آموختند که آزاد بشوید. آزاد شدن از دشمن بیرونی چندان مهم نیست. آزاد شدن از دشمن درونی مهم است.
راه تشخیص بنده بودن با آزاد بودن این است که اگر به دلخواه خود عمل می‌کنیم معلوم می‌شود در قفس آز و طمع زندانی هستیم و اگر به خواسته خدای سبحان عمل کنیم آزاد هستیم. انسان آزاد به غیر خدا نمی‌اندیشد.
از برجسته ‌ترین وظایف در ماه مبارک رمضان آزاد شدن و رهیدن است. انسان باید این قفسها و میله‌های پولادین را که با دست خود ساخته بشکند.
راه آزادی، استغفار و طلب آمرزش است. از این رو گفته‌اند:« در شبانه‌روز چندین بار بگویید«استغفرالله ربی و أتوب إلیه» در نماز و غیرنماز برای خود و دیگران طلب آمرزش کنید، نه برای رهایی از آتش و نه برای رفتن به بهشت و متنعم شدن در آن بلکه باید هدف بالاتر از این مسائل باشد.
انقلاب اسلامی هم برای آزادی بود اما نه آزادی از بندگی خدا. انقلاب برای این بود که ما بنده خدا شویم و لاغیر. دین را از حکومت دیگران نجات دهیم تا فقط در اختیار خداوند باشد.
امیر مؤمنان علیه السلام در نامه‌ای به مالک اشتر می‌فرماید:«این دین اسیر دشمنان بود به میل خود عمل کرده و دنیاطلبی می‌نمودند.»
کسانی که در دنیا شکست می‌خورند گرفتار اسارت نفس هستند. هم میل به ماندن در دنیا دارند و هم از رها شدن می‌ترسند. اسلام این دو اصل را محکوم و دو اصل اصیل دیگر جایگزین آن کرده است: یکی اینکه به طبیعت دل نبندید و دیگر آنکه از ماورای طبیعت نترسید.
علی علیه السلام فرمود:«ألا حرٌّ یدعُ هذه اللّماظه لأهلها» آیا انسان آزاده‌ای پیدا می‌شود که این مانده لای دندان نسل گذشته را ترک کند؟ آنچه فعلا به نام دنیا است مانند مقام، مسکن زمین یا ثروت و… از آنها نسل قبل استفاده کرده و لای دندانش مانده و امروز به شما رسیده است. آنچه فعلا در روی زمین است همه این مقام‌ها، ثروتها، اوهام و خیالها ته مانده و لُماظه‌ای است که انسان آزاده باید آن را رها کند.
در قرآن کریم می‌فرماید:«کُلُ امرءٍ بما کسب رهین» یا: «کلّ نفس بما کسبت رهینه» همه در گرو عمل خویش هستند. فقط یک عده آزادند: «إلّا أصحاب الیمین» اصحاب یمین افرادی هستند که مصاحب با میمنت و همنشین با یمن و برکتند. چیزی جز برکت از آنها انتظار نمی‌رود. و آنها هم کاری جز یمن و برکت ندارند. این بهترین نعمت است که خداوند بحسان ما را به تحصیل آن فرا می‌خواند.
ماه رمضان ماه آزاد شدن است و هر روز که می‌گذرد یک بند از بندهایی که با دست خود تنیده‌ایم باید بگسلد تا آزاد شویم بهترین راه برای آزاد شدن پی بردن به حکمت‌های عبادات است.

منابع:
۱- مجمع البیان ج ۲ ص۴۹۰
۲- عیون اخبارالرضا ج۱ ص۲۹۵
۳- بحار ج۷۴ ص۲۳۹
۴- نهج البلاغه نامه ۵۳، حکمت ۴۵۶
حکمت عبادات آیت الله جوادی آملی