فضیلت‌های فراموش‌شده

نوشته شده توسط موذن    بدون دیدگاه |

‌ چکیده جلسه اول

لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ لِمَنْ کان َیَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثِیراً [احزاب: ۲۱]
بنا شد که از این جلسه در ابتدای مباحثۀ خود مختصری دربارۀ آداب و سیرۀ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم سخن بگوییم. این جلسه مقدمه‌ای عرض کنم و ان شاء الله از جلسۀ بعد وارد متن شویم.
قرآن پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم را «اسوۀ نیکو» معرفی می‌کنند، «اسوۀ» به معنای اقتداکردن و پیروی‌کردن است. [کتاب العین: ۷/۳۳۳] پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم شخصیتی است که شایستگی دارند که به ایشان در همۀ شوون زندگی ـ گفتار و کردار؛ شوون فردی و اجتماعی ـ اقتداء شود، و این تکلیف و وظیفۀ همیشگی مسلمانان است که لازم است که در همۀ شوون خود به ایشان تأسی و اقتداء کنند. و این اقتداء و تأسی تکلیف هرکسی است که به خدا و روز جزا امید بسته است، و هرگز از خدا غافل نیست، و چون توجۀ دائمی به خدا دارد و هدفش آبادی آخرتش است، لازم است که به رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم اقتداء کند.
بنابراین اگر ما مومن به حقیقت معنی هستیم، لازم است که رفتار و روش پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم را یاد بگیریم و عمل کنیم. در این صورت است که اجتماع و جامعۀ ما جامعۀ نبوی خواهد بود. مرحوم علامۀ طباطبائی کتابی تألیف فرموده‌اند تحت عنوان «سنن النبی» که در دسترس همگان است. ما برمبنای این کتاب و برخی کتاب‌های دیگر، آداب و فضیلت‌هایی را بیان می‌کنیم که من و شما باید به آن متصف شویم و از زندگی پربرکت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می‌آموزیم. آداب و فضایلی که متاسفانه در هیاهوی زندگی ماشینی امروزۀ ما گم شده است. باشد که با اقتداء به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم به مقام ایمان حقیقی برسیم.
شروع بحث را با چند روایت از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم و ائمۀ اطهار به عنوان تیمم و تبرک آغاز می‌کنیم. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: «إِنَّ الْمُؤْمِنَ یَأْخُذُ بِآدَابِ‏ اللَّهِ» «لازم است که مومن آداب الهی را اخذ کند و بگیرد» [وسائل الشیعۀ: ۲۱/۵۴۱] راوی می‌گوید که از امام صادق صلوات الله علیه شنیدم که می‌فرمودند: «وَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم کَانَ مُسَدَّداً مُوَفَّقاً مُؤَیَّداً بِرُوحِ الْقُدُسِ لَا یَزِلُّ وَ لَا یُخْطِئُ فِی شَیْ‏ءٍ مِمَّا یَسُوسُ بِهِ الْخَلْقَ فَتَأَدَّبَ بِآدَابِ‏ اللَّه»‏ [الکافی: ۱/۲۶۶] چگونه پیامبر خدا چنین هستند؟
در مستدرک الوسائل آمده است که از رسول خدا صلی الله علیه و آله پرسیده شد: «مَنْ أَدَّبَکَ» «چه کسی شما را ادب آموخت؟ و اخلاق شایسته داد؟» آن حضرت فرمودند: أَدَّبَنِی رَبِّی» [مستدرک الوسائل: ۸/۳۹۷] «پروردگارم مرا اخلاق شایسته داد و ادب آموخت.» در روایتی دیگر فرمودند: «أَدَّبَنِی رَبِّی فَأَحْسَنَ تَأْدِیبِی» [بحارالانوار: ۶۸/۳۸۲] «پروردگارم مرا به بهترین اخلاق و ادب، ادب آموخت.» این بهترین اخلاق و بهترین و نیکوترین ادب چیست؟ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم پاسخ می‍دهند: أَدَّبَنِی رَبِّی بِمَکَارِمِ الْأَخْلَاق» [ارشاد القلوب: ۱/۱۶۰] «پروردگارم مرا به نیکوهایی اخلاق مودب کرد.» پس پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم اولاً مستقیماً توسط خدای تبارک و تعالی مودب به آداب الهی شده است. ثانیاً این آداب الهی؛ بهترین ادب است، ثالثاً عبارت است از مکار اخلاق و رابعاً ما با تأسی به ادب و اخلاق رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با واسطۀ مودب به آداب الهی می‍شویم و بهترین اخلاق را می‌آموزیم و عمل می‌کنیم. به این دلیل است که امام صادق علیه السلام فرمودند:
«إِنِّی لَأَکْرَهُ لِلرَّجُلِ أَنْ یَمُوتَ وَ قَدْ بَقِیَتْ عَلَیْهِ خَلَّهٌ مِنْ خِلَالِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم لَمْ یَأْتِهَا» [الفقیه: ۳/۴۶۶] «دوست ندارم که مومنی بمیرد و خصلتی از خصلت‌های رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بر گردن او باقی مانده باشد و انجام نداده باشد.» هم‌چنین امیرالمومنین علیه السلام پس از آنکه مدعیان دورغین امید به رحمت خدا و ترس از عذاب الهی را تقبیح می‌فرمایند، بیان می‌کنند: وَ لَقَدْ کَانَ فِی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم کَافٍ‏ لَکَ‏ فِی‏ الْأُسْوَهِ» [نهج البلاغۀ: ۲۲۶] «و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم براى تو کافی که اسوه و مقتدای تو باشد.»

حجت‌الاسلام و المسلمین سید سعید لواسانی