اعتقادات ۵۳

مبحث انواع علم:

 

در دوران ما به موضوعاتی مثل ریاضی و فیزیک و پزشکی و غیره که در دانشگاهها و امثال اینها تدریس میشند، علم گفته میشه و هرکس که تبحر و مهارتی در یکی از این زمینه ها داشته باشه، عالِم لقب میگیره. ولی ببینیم مظهر علم خدا، یعنی امام معصوم علیه السلام، علم رو چی تعریف کرده؟

 

امام موسی کاظم علیه السلام فرموده اند:

إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَهٌ آیَهٌ مُحْکَمَهٌ أَوْ فَرِیضَهٌ عَادِلَهٌ أَوْ سُنَّهٌ قَائِمَهٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ هُوَ فَضْل‏.

یعنی: علم فقط بر سه قسم است ؛ آیه ی محکمه ، فریضه ی عادله ، و سنّت قائمه، و آنچه غیر از اینهاست زیادت و فضل است. 

بحار الأنوار ، ج‏۱ ،ص۲۱۱ 

از این حدیث میشه دو مطلب کلی برداشت کرد.

برداشت اول اینکه علم فقط منحصر میشه به سه موضوعِ مورد نظرِ امام و نه سایر موضوعات. این سه موضوع عبارتند از:

 

آیَهٌ مُحْکَمَهٌ: منظور از آیهٔ محکمه، علم شناخت خدا و شناخت هستی و به طور خلاصه، علم اعتقاداته. با توجه به اهمیت اعتقادات در سعادت و شقاوت ابدی انسان در دنیا و آخرت، به خوبی قابل لمسه که اعتقادات صحیح و کامل، یکی از علومِ مورد نیازِ کسب کردن برای ماست.

 

فَرِیضَهٌ عَادِلَهٌ: منظور از فریضهٔ عادله، علم اخلاق یا همون تزکیهٔ نفسه. به زبانی خیلی ساده و محدود، یعنی علم تعدیل کردنِ آداب و اخلاق و روحیاتمون در زندگی بر طبق اون چیزی که باید باشه. یعنی برطبق صراط مستقیم.

 

سُنَّهٌ قَائِمَهٌ: منظور از سنت قائمه، علم احکام دینیه. یعنی رفتار کردن در مورد مسائل و احکام دینی طبق اون چیزی که مراجع از سُنت و سایر منابع استخراج کردند و در رساله های عملیه منتشر کردند.