انگیزه های عبادت

۱- طمع: ممکن است انگیزه انسان در عبادت و اطاعت «طمع» باشد. انسان نسبت به انعام و اکرام دنیوی یا اخروی خدا طمع کرده و برای این که خدا در دنیا یا آخرت به او جزا و پاداش دهد و دست او را بگیرد اعمالش را مطابق با میل و اراده الهی انجام می‌دهد و خدا را اطاعت و عبادت می‌کند.

در قرآن کریم نیز از این گونه عبادت یاد شده است.

«وَعَدَ اللهُ الّذینَ آمَنوا وَ عَمِلو الصّالِحاتِ لِهُم مَغفِرَهٌ و أجْرٌ عَظیمٌ» (مائده آیه ۹)

«خدا به انسان‌های مومن و انسان‌هایی که او را عبادت کردند و عمل صالح انجام دادند وعده داده است که هم آنان را می‌آمرزد و هم به آنان پاداش می‌دهد.»

«مَنْ یُطِعِ اللهَ و رَسُولَه یُدخِلهُ جَناتٍ تَجْری مِنْ تَحتِها الأنهارُ»(نساء آیه ۱۳)

«هر کسی خدا و پیامبرش را اطاعت کند خداوند وی را در باغهایی از بهشت وارد می‌کند که همواره آب از زیر درختانش جاری است»

بنابراین گاهی عبادت انسان با این انگیزه صورت می‌گیرد که کاری انجام داده و در واقع تجارتی کند.

۲- ترس از عقاب: ممکن است عامل دیگر برای عبادت «ترس از عقاب و مجازات دنیا و آخرت » باشد قرآن به این انگیزه نیز اشاره کرده است:

«إنّی أخافُ إنْ عَصَیْتُ رَبّی عَذابَ یَوْمٍ عَظیمٍ»(یونس آیه ۱۴)

«من می‌ترسم اگر عصیان خدا بکنم (خدا را عبادت و اطاعت نکنم) در آن روز موعود سخت عذاب و مجازات شوم»

«تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ المَضاجِعِ یَدعُونَ رَبَّهُم خَوفاً وَ طَمَعاً»(سجده آیه ۱۶)

« شب از بستر برمی‌خیزند و خدای خود را از روی خوف و به امید پاداش می‌خوانند»

۳- شکرگزاری: انگیزه دیگری که برای عبادت می‌توان ذکر کرد عبادت انسان‌هایی است که نه طمعی دارند نه ترسی نه از مجازات و عقاب وحشتی دارند و نه به دنبال تحصیل همت دنیا و بهشت آخرت هستند بلکه چیزی ورای همه اینها می‌طلبند که به زیباترین شکل در کلام امیر المومنین علیه السلام آمده است:

«خدایا تو را نه از ترس آتش جهنم و نه به خاطر طمع در بهشت عبادت می کنم بلکه تو را شایسته عبادت یافته ام و می‌پرستم.» (بحار ج ۶۷ ص ۱۸۶)

امام حسین علیه السلام فرمودند:« عده‌ای خدا را به دلیل رغبت و دستیابی به نعمت او اطاعت می‌کنند این عبادت تجار است و جمعی عبادتشان از روی ترس و واهمه عذاب است و این عبادت بردگان است و گروهی فقط برای شکر گزاری و درک ذات معبود عبادت می‌کنند این عبادت آزادگان است که بهترین نوع عبادت است.»