کبر و غرور سبب سرنگونی

طبق آیات و روایات شیطان قبل از حضرت آدم علیه السلام خلق شده بود و حقیقت شیطان از اجنه است. «کانَ مِنَ الْجِن»(الکهف/۵۰). ما موجوداتی داریم بنام اجنه و موجوداتی با نام ملائکه و موجوداتی بنام بشر داریم. اجنه و ملائکه به چشم ما دیده نمی شوند مگر در مواقع خاصی و به چشم افراد خاصی ممکن است دیده شوند. در قرآن یک سوره بنام جن داریم که طبق فرمایشات آن سوره آن ها آمدند قرآنی که پیامبر تلاوت می کرد را شنیدند و ایمان آورده مسلمان شدند. اجنه هم مثل انسان ها هستند تکلیف دارند، بد ومشرک و کافر دارند. و بعضی ها هم گفتند که تعداد اجنه از انسان ها هم بیشتر است و لذا در آیات قرآن هم جن بر انس مقدم شده است «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ» (الذاریات /۵ صلی الله علیه وآله وسلم ).

شیطان جزء ملاءکه نیست. خیلی ها این سوال برایشان مطرح است که خداوند وقتی ملائکه را مورد خطاب قرار داد تا برای حضرت آدم سجده کنند همه سجده کردند مگر ابلیس، که ظاهر این آیه نشان می دهد که شیطان جزء ملائکه بوده است. خداوند متعال شیطان را از اجنه خلق کرده و جنس او از آتش است ولی چون در آسمان ها مستقر بود و با ملائکه رفت و آمد داشت و با ملائکه عبادت می کرد و همراه بود آن ها هم از بس شیطان با آن ها رفت و آمد داشت فکر می کردند که جزء آن هاست. روایت داریم شبی که پیامبر خدا به معراج رفتند و باطن این عالم و بهشت و اسرار عالم را دیدند و از معراج برگشتند روز بعد ابلیس (ابلیس و شیطان لقب هستند و اسم شیطان حارث است. شیطان با همه ی انبیاء رفت و آمد داشته و با همه ی انبیاء دست و پنجه نرم کرده است.) خدمت پیامبر آمد و گفت: یا رسول الله شما دیشب معراج تشریف برده بودید شما وقتی به آسمان چهارم تشریف برده بودید آن منبری که در آسمان چهارم نیم سوخته و واژگون شده بود را دیدید؟ پیامبر فرمود: بله، دیدم. شیطان گفت: یا رسول الله آن منبر مال من بود.

شیطان عرض کرد یا رسول الله من در آسمان چهارم برای ملائکه منبر می رفتم و ملائکه پای موعظه های من می نشستند. خدای متعال فرمود من می خواهم شما را امتحان بکنم. (چون ایشان هم در جمع ملائکه بود. خدا همه را مخاطب قرار داد. چون اکثریت ملائکه بودند و محل هم محل ملائکه بوده خطاب به آن ها بوده است و شیطان هم همراه آن ها بوده است.) م و امتحان هم معلوم نیست که چه باشد ولی یکی از شماها رفوضه خواهید شد. ملائکه ترسیدند که نکند ما هم جز رفوضه ها و مردودی ها باشیم. همه اش دعا می کردند خدایا ما را حفظ کن، ما به تو پناه می بریم. شیطان می گوید من پیش ملائکه این قدر محترم بودم که اگر تسبیحم از دستم می افتاد صدها ملائکه هجوم می آوردند که برای تبرک تسبیح را برمی داشتند و به من می دادند . و به من می گفتند التماس دعا. همه لرزیدن و ترسیدند و به من می گفتند التماس دعا. من هم برای همه دعا می کردم اما برای خودم دعا نمی کردم. می گفتم من کارم درست است. (یک علامت مومن این است که خودش را همیشه متهم و مقصر می داند.) تا این که خدای متعال حضرت آدم ابوالبشرعلیه السلام را خلق کرد و امر فرمود: «اسْجُدُوا لِآدَم »(البقره/۳۴). به آدم سجده کنید. (خیلی از بزرگان فرموده اند سجده برای خدا بوده، چون سجده برای غیر خدا جایز نیست. منتهی جهت سجده و قبله ی سجده به طرف حضرت آدم بوده است. خدا می خواست امتحان کند یا به خاطرعظمتی بود که خدا به آدم داده بود فرمود برای این چنین خلقتی که خلق کرده ام سجده کنید). شیطان گفت یا رسول الله امتحان که پیش آمد همه ی ملائکه به سجده افتادند من یکی سجده نکردم گفتم من بهترم، او را از خاک خلق کردی ولی من از آتش هستم. من بهتر و بالاترم، آدم باید به من سجده کند نه من بر آدم، یک لحظه تکبر باعث شد خدای متعال مرا از آن درجه به پایین آورد و اعمال مرا حبط کرد و من مطرود و ملعون ازل و ابد شدم. ابلیس به پیامبر ما گفت: یا رسول الله مواظب باش هر چقدر خدا به شما اوج ودرجه می دهد یک وقت غرور شما را نگیرد. مرا ببین عبرت بگیر. تکبر مرا به این روزگار انداخته است.