زیارت حضرت امامزاده حمزه(علیه السلام)

فخر المحققین فرموده:در پاره‏ اى از اخبار ذکر شده،که امام‏زاده عبد العظیم،در هنگام توقّف در شهر رى،به طور پنهان از منزل بیرون مى آمد،و قبرى که برابر قبر او به فاصله یک راهرو قرار دارد،زیارت مى‏ کرد،و مى ‏فرمود:این قبر مردى‏ از فرزندان موسى بن جعفر علیهما السّلام است،و اکنون قبرى در آنجاست،منسوب به امام‏زاده حمزه،فرزند موسى بن جعفر علیهما السّلام،و ظاهرا همان قبرى است که امام‏زاده عبد العظیم آن را زیارت مى‏نمود،ان شاء اللّه او را هم باید زیارت کرد،و در زیارتش،همین زیارت را تا«المطیع للّه ربّ العالمین و لرسوله و لامیر المؤمنین»مى ‏توان خواند،و دنباله زیارت‏ را که خاص حضرت عبد العظیم است نباید خواند.پایان سخن فخر المحققّین.پنهان نباشد،که در صحن امام‏زاده حمزه،قبر شیخ‏ جلیل سعید،قدوه المفسّرین،جمال الدین ابو الفتوح حسین بن على خزاعى رحمه اللّه صاحب تفسیر معروف قرار دادر،باید آن‏ جناب را هم زیارت نمود،و همچنین از زیارت جناب شیخ صدوق رئیس المحدثین،معروف به ابن بابویه،که در نزدیکى شهر حضرت عبد العظیم است،نباید غفلت کرد.

فضیلت و کیفیت زیارت حضرت معصومه(علیها السلام)

اول:سیّده جلیله معظّمه حضرت فاطمه دختر موسى بن جعفر علیه السّلام که به حضرت معصومه علیها السّلام شهرت دارد و قبر شریفش در شهر مقدس قم،معروف و مشهور است و داراى بارگاه والا و ضریح متعدد و خدمه بسیار،و موقوفات زیادى مى‏باشد و روشنى‏ چشم اهل قم و مأوى و پناهگاه عموم مردم است و هر سال جمیعتى فراوان از شهرهاى دور،بار سفر مى‏بندند و رنج راه مى‏کشند،تا به‏ درک فیوضات از زیارت آن معظمّه نایل گردند و فضیلت و جلالت آن حضرت از اخبار بسیار،استفاده مى‏شود.شیخ صدوق به‏ سند حسن،[سندى در حد صحیح]از سعد بن سعد روایت کرده که از حضرت رضا علیه السّلام درباره فاطمه دختر موسى بن جعفر علیه السّلام سؤال کرد؟حضرت‏ فرمود:هر که او را زیارت کند،براى او بهشت است.و به سند معتبر دیگر،از فرزند آن حضرت،امام جواد علیه السّلام روایت شده‏ که هرکه مرا در قم زیارت کند،بهشت براى اوست.علاّمه مجلسى رحمه اللّه از بعضى کتابهاى زیارات،نقل کرده:على‏ بن ابراهیم،از پدرش،از سعد اشعرى قمى،از حضرت رضا علیه السّلام روایت کرده که آن حضرت فرمود:اى سعد،از ما نزد شما قبرى هست،گفتم فدایت شوم قبر فاطمه،دختر امام موسى علیه السّلام را مى‏فرمایى؟فرمود:
بلى مَنْ زَارَهَا عَارِفا بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّهُ
آرى هرکه او را زیارت کند،درحالى‏که عارف به حقش باشد،بهشت براى اوست.
چون به نزد قبر آن حضرت برسى،بالاى سر،رو به قبره بایست،و سى‏وچهار مرتبه اللّه اکبر و سى‏وسه مرتبه سبحان اللّه و سى‏وسه مرتبه الحمد للّه بگو،آنگاه بخوان:
السَّلامُ عَلَى آدَمَ صِفْوَهِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَى نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَى إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَى مُوسَى کَلِیمِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَى عِیسَى رُوحِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا خَیْرَ خَلْقِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا صَفِیَّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ خَاتَمَ النَّبِیِّینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ وَصِیَّ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا فَاطِمَهُ سَیِّدَهَ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلامُ عَلَیْکُمَا یَا سِبْطَیْ نَبِیِّ الرَّحْمَهِ وَ سَیِّدَیْ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ سَیِّدَ الْعَابِدِینَ وَ قُرَّهَ عَیْنِ النَّاظِرِینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ بَاقِرَ الْعِلْمِ بَعْدَ النَّبِیِّ ،
سلام بر آدم برگزیده خدا،سلام بر نوح پیامبر خدا،سلام بر ابراهیم دوست خدا سلام بر موسى همسخن خدا،سلام بر عیسى روح خدا،سلام بر تو اى رسول خدا سلام بر تو اى بهترین خلق خدا،سلام بر تو اى برگزیده خدا،سلام بر تو اى محمد بن عبد اللّه خاتم پیامبران،سلام بر تو اى امیر مؤمنان على بن ابیطالب،جانشین رسول خدا،سلام‏ بر تو اى فاطمه سرور بانوان جهانیان،سلام بر شما اى دو فرزندزاده پیامبر رحمت،و دو سرور جوانان‏ اهل بهشت،سلام بر تو اى على بن الحسین،سرور عبادکنندگان،و روشنى چشم بینندگان،سلام‏ بر تو اى محمد بن على،شکافنده دانش پس از پیامبر،
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ الصَّادِقَ الْبَارَّ الْأَمِینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ الطَّاهِرَ الطُّهْرَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا الْمُرْتَضَى السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ التَّقِیَّ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ النَّقِیَّ النَّاصِحَ الْأَمِینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ السَّلامُ عَلَى الْوَصِیِّ مِنْ بَعْدِهِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى نُورِکَ وَ سِرَاجِکَ وَ وَلِیِّ وَلِیِّکَ وَ وَصِیِّ وَصِیِّکَ وَ حُجَّتِکَ عَلَى خَلْقِکَ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ فَاطِمَهَ وَ خَدِیجَهَ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ وَلِیِّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا أُخْتَ وَلِیِّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا عَمَّهَ وَلِیِّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ،
سلام بر تو اى جعفر بن محمد،راستگوى نیکوکار امین،سلام بر تو اى موسى بن جعفر،امام پاک و پاکیزه،سلام بر تو اى على بن موسى‏ الرضا امام پسندیده،سلام بر تو اى محمد بن على تقى،سلام بر تو اى على بن محمّد نقى‏ اندرزگوى امین،سلام بر تو اى حسن بن على،سلام بر وصى پس از او.خدایا درود فرست بر نورت،و چراغت،و نماینده نماینده‏ات،و جانشین جانشینت،حجّتت بر آفریدگانت،سلام بر تو اى دختر رسول خدا،سلام بر تو اى دختر فاطمه و خدیجه،سلام بر تو اى دختر امیر مؤمنان،سلام بر تو اى دخرت حسن و حسین،سلام بر تو اى دختر ولىّ خدا،سلام بر تو اى خواهر ولىّ خدا،سلام بر تو اى عمّه ولىّ خدا،سلام و رحمت و برکات خدا بر تو اى دختر موسى بن جعفر،
السَّلامُ عَلَیْکِ عَرَّفَ اللَّهُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکُمْ فِی الْجَنَّهِ وَ حَشَرَنَا فِی زُمْرَتِکُمْ وَ أَوْرَدَنَا حَوْضَ نَبِیِّکُمْ وَ سَقَانَا بِکَأْسِ جَدِّکُمْ مِنْ یَدِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ أَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ یُرِیَنَا فِیکُمُ السُّرُورَ وَ الْفَرَجَ وَ أَنْ یَجْمَعَنَا وَ إِیَّاکُمْ فِی زُمْرَهِ جَدِّکُمْ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنْ لا یَسْلُبَنَا مَعْرِفَتَکُمْ إِنَّهُ وَلِیٌّ قَدِیرٌ أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ بِحُبِّکُمْ وَ الْبَرَاءَهِ مِنْ أَعْدَائِکُمْ وَ التَّسْلِیمِ إِلَى اللَّهِ رَاضِیا بِهِ غَیْرَ مُنْکِرٍ وَ لا مُسْتَکْبِرٍ وَ عَلَى یَقِینِ مَا أَتَى بِهِ مُحَمَّدٌ وَ بِهِ رَاضٍ نَطْلُبُ بِذَلِکَ وَجْهَکَ یَا سَیِّدِی اللَّهُمَّ وَ رِضَاکَ وَ الدَّارَ الْآخِرَهِ یَا فَاطِمَهُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّهِ فَإِنَّ لَکِ عِنْدَ اللَّهِ شَأْنا مِنَ الشَّأْنِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تَخْتِمَ لِی بِالسَّعَادَهِ فَلا تَسْلُبْ مِنِّی مَا أَنَا فِیهِ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ اللَّهُمَّ اسْتَجِبْ لَنَا وَ تَقَبَّلْهُ بِکَرَمِکَ وَ عِزَّتِکَ وَ بِرَحْمَتِکَ وَ عَافِیَتِکَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیما یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
سلام بر تو،خدا بین ما و شما در بهشت شناسایى برقرار کند،و در گروهتان‏ محشور دارد،و بر حوض پیامبرتان واردمان نماید،و به ما با جام جدّتان،از دست على بن ابى طالب بنوشاند درودهاى خدا بر شما باد،از خدا خواستارم که به ما درباره شما خوشحالى و گشایش بنمایاند،و ما و شما را در گروه جدّتان‏ محمّد(درود خدا بر او و خاندانش)گرد آورد،و معرفت شما را از ما باز نگیرد،به راستى او سرپرستى تواناست.به درگاه‏ خدا به سبب دوستى شما،و بیزارى از دشمنانتان،و تسلیم بودن به خدا،تقرّب مى‏جویم،در حال خشنودى به آن،نه با انکار و تکبّر بلکه بر پایه یقین به آنچه محمد آن را آورده،و به آن خشنودم،به این امور خاطر تو را مى‏خواهم اى آقاى من،خدایا خشنودى‏ات‏ و خانه آخرت را مى‏خواهم،اى فاطمه درباره بهشت برایم شفاعت کن،به درستى که براى تو نزد خدا مقامى از مقامات بلند است.خدایا از تو مى‏خواهم،که سرانجام کارم را به خوشبختى ختم کنى،و آنچه را در آنم از دستم مگیرى،و جنبش و نیرویى جز به خداى والاى‏ بزرگ نیست.خدایا براى ما اجابت کن،و آن را به کرم و عزّتت و به رحمت و عافیّت بپذیر،و درود خدا بر محمّد و همه خاندان او،و بر آنان سلام،سلامى کامل،اى مهربان‏ترین مهربانان.

زیارت مشترک کاظمین(علیهم السلام)

بخش اوّل:

آنکه براى هر کدام جداگانه باید خواند.شیخ جلیل جعفر بن محمّد قولویه در کتاب«کامل الزیارات»از حضرت‏ هادى علیه السّلام روایت کرده:در زیارت هر یک از آن دو امام بگو:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا نُورَ اللَّهِ فِی ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَنْ بَدَا لِلَّهِ فِی شَأْنِهِ أَتَیْتُکَ زَائِرا عَارِفا بِحَقِّکَ مُعَادِیا لِأَعْدَائِکَ مُوَالِیا لِأَوْلِیَائِکَ فَاشْفَعْ [اشْفَعْ‏] لِی عِنْدَ رَبِّکَ یَا مَوْلایَ.
سلام بر تو اى ولىّ خدا،سلام بر تو اى حجّت خدا،سلام بر تو اى نور خدا در تاریکیهاى زمین،سلام بر تو اى آن‏که اراده خدا درباره‏اش تغییر کرد،زائر به حضورت آمدم،عارف به حقّت‏ دشمن با دشمنانت،دوست با دوستانت،اى مولاى من نزد پروردگارت براى من شفاعت کن.
این زیارت در نهایت اعتبار است و شیخ صدوق و شیخ کلینى و شیخ طوسى هم با اختلاف کمى آن را ذکر کرده‏اند. بخش دوم:زیارتى است که به قرائتش،آن دو امام دو امام علیهما السّلام زیارت مى‏شوند،و آن‏چنان است که شیخ مفید و شهید و محمّد بن مشهدى ذکر کرده‏اند،که در زیارت آن بزرگواران،همین که نزد ضریح ایستادى مى‏گویى:
السَّلامُ عَلَیْکُمَا یَا وَلِیَّیِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکُمَا یَا حُجَّتَیِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکُمَا یَا نُورَیِ اللَّهِ فِی ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ أَشْهَدُ أَنَّکُمَا قَدْ بَلَّغْتُمَا عَنِ اللَّهِ مَا حَمَّلَکُمَا وَ حَفِظْتُمَا مَا اسْتُودِعْتُمَا وَ حَلَّلْتُمَا حَلالَ اللَّهِ وَ حَرَّمْتُمَا حَرَامَ اللَّهِ وَ أَقَمْتُمَا حُدُودَ اللَّهِ وَ تَلَوْتُمَا کِتَابَ اللَّهِ وَ صَبَرْتُمَا عَلَى الْأَذَى فِی جَنْبِ اللَّهِ مُحْتَسِبَیْنِ حَتَّى أَتَاکُمَا الْیَقِینُ أَبْرَأُ إِلَى اللَّهِ مِنْ أَعْدَائِکُمَا وَ أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ بِوِلایَتِکُمَا أَتَیْتُکُمَا زَائِرا عَارِفا بِحَقِّکُمَا مُوَالِیا لِأَوْلِیَائِکُمَا مُعَادِیا لِأَعْدَائِکُمَا مُسْتَبْصِرا بِالْهُدَى الَّذِی أَنْتُمَا عَلَیْهِ عَارِفا بِضَلالَهِ مَنْ خَالَفَکُمَا فَاشْفَعَا لِی عِنْدَ رَبِّکُمَا فَإِنَّ لَکُمَا عِنْدَ اللَّهِ جَاها عَظِیما وَ مَقَاما مَحْمُودا.
سلام بر شما اى دو نماینده خدا،سلام بر شما اى دو حجّت خدا،سلام بر شما اى دو نور خدا در تاریکیهاى زمین.گواهى مى‏دهم که شما از سوى خدا آنچه را بر عهده هر دو وجود شریفتان گذاشته شده بود رسانیدید،و آنچه بر آنچه سپرده شده بود حفظ کردید،حلال نمودید حلال خدا را،و حرام کردید حرام خدا را،و بپا نمودید حدود خدا را،و تلاوت کردید کتاب خدا را،و در راه او بر آزار مردم شکیبایى ورزیدید،و به حساب خدا گذاشتید تا مرگ شما را دررسید،از دشمنانتان به خدا بیزارى مى‏جویم،و به‏ دوستى شما متقرّب به خدا مى‏شوم،زائر به حضورتان آمدم،عارف به حقّتان،دوستدار دوستانتان،دشمن‏ دشمنانتان،بینا به هدایتى که بر آن هستید،آگاه به گمراهى کسى‏که با شما مخالفت ورزید،پس نزد شما نزد پروردگارتان براى من شفاعت کنید،که براى شما پیش خدا آبرویى بس عظیم و مقامى بس ستوده است.
آنگاه تربت شریف آنجا را ببوس و سمت راست صورت خویش را بر آن بگذار،سپس به جانب سر مقدس آن بزرگواران برو و بگو:
السَّلامُ عَلَیْکُمَا یَا حُجَّتَیِ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَمَائِهِ عَبْدُکُمَا وَ وَلِیُّکُمَا زَائِرُکُمَا مُتَقَرِّبا إِلَى اللَّهِ بِزِیَارَتِکُمَا اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی لِسَانَ صِدْقٍ فِی أَوْلِیَائِکَ الْمُصْطَفَیْنَ وَ حَبِّبْ إِلَیَّ مَشَاهِدَهُمْ وَ اجْعَلْنِی مَعَهُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
سلام بر شما دو تن،اى‏ دو حجّت خدا در زمین و آسمان،بنده و دوست شمایم،زیارت کننده شما دو امامم،به زیارتتان به سوى خدا تقرّب مى‏جویم،خدایا براى من در میان اولیاى برگزیده‏ات،زبان راستى قرار بده،و زیارتگاه‏هاى آنان را محبوبم گردان،و در دنیا و آخرت با آنان همراهم کن،اى مهربان‏ترین مهربانان.
آنگاه براى هر یک دو رکعت نماز بجا آر،و خدا را به آنچه مى‏خواهى بخوان. مؤلّف گوید:چون در گذشته تقیّه بسیار شدید بود،براى زیارت این دو امام همام علیهما السّلام زیارتهاى مختصر و کوتاه تعلیم مى‏دادند براى اینکه شیعیان از آسیب طاغوتیان محفوظ باشند،و اگر زائرى خواهان زیارت مفصّل و بلند باشد زیارت جامعه را بخواند که براى ایشان بهترین زیارت است،به ویژه یکى از زیارات جامعه که از روایتش ظاهر مى‏شود اختصاص بیشترى به‏ حضرت موسى بن جعفر علیه السّلام دارد،و آن زیارت،پس از این در آغاز زیارات جامعه خواهد آمد. چون زائر قصد خروج از شهر را کرد آن دو بزرگوار را وداع کند،با دعاهاى وداعى که از جمله آنها دعایى است که شیخ طوسى علیه الرّحمه در کتاب«تهذیب» ذکر فرموده:که چون خواستى حضرت موسى بن جعفر علیهما السّلام را وداع گویى نزد قبر بایست و بگو:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ یَا أَبَا الْحَسَنِ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَسْتَوْدِعُکَ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلامَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالرَّسُولِ وَ بِمَا جِئْتَ بِهِ وَ دَلَلْتَ عَلَیْهِ اللَّهُمَّ اکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ.
سلام بر تو اى مولایم‏ اى ابا الحسن،و رحمت و برکات خدا بر تو باد،به خدا مى‏سپارمت،و بر تو سلام مى‏فرستم،به خدا و رسول‏ و به آنچه تو آورده‏اى،و بر آن نشانه نهادى ایمان آوردیم.خدایا ما را در شمار گواهان بنویس.
همچنین در وداع حضرت جواد علیه السّلام مى‏گویى:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَسْتَوْدِعُکَ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلامَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ بِمَا جِئْتَ بِهِ وَ دَلَلْتَ عَلَیْهِ اللَّهُمَّ اکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ.
سلام بر تو اى مولایم اى ابا الحسن،و رحمت و برکات خدا بر تو،به خدا مى‏سپارمت و بر تو سلام مى‏فرستم،به خدا و رسول و آنچه تو آورده‏اى‏ و بر آن نشانه نهادى ایمان آوردیم.خدایا ما را در شمار گواهان بنویس.
آنگاه از خدا بخواه،که این آخرین‏ زیارت تو نباشد و دوباره توفیق بازگشتن به دست آورید،و قبر را ببوس و دو سمت صورتت را بر قبر بگذار.