چگونگی شب قدر

حمران گوید: از امام باقر علیه السلام درباره فرموده خداوند تبارک و تعالی «ما قرآن را در شبی فرخنده فرو فرستادیم» (دخان آیه ۳) پرسیدم. امام علیه السلام فرمود: آری آن شب شب قدر است و هر سال در دهه پایانی ماه رمضان فرا می‌رسد. و قرآن در شب قدر فرستاده شد. خداوند عزوجل می‌فرماید: در آن شب هر کاری به شکلی استوار تعیین می‌گردد. حضرت در ادامه فرمود: در شب قدر هر چه از نیکی و بدی یا اطاعت و نافرمانی و تولد و یا اجل و یا روزی تا سال آینده رخ دهد مشخص می‌شود و هر چه در آن شب معین شود حتمی و خواست و مشیت خداست.

 
به او گفتم: شب قدر بهتر از هزار ماه می‌باشد یعنی چه؟ امام فرمود: درست نماز خواندن، پرداخت زکات و همه نیکی‌ها در این ماه بهتر از کارهای خوب در هزار ماه می‌باشد که شب قدر ندارد و اگر خداوند بر مؤمنان فزونی نمی‌داد به آن دست پیدا نمی‌کردند ولی خداوند عزوجل پاداش مؤمنان را دو برابر می‌گرداند.

ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ص ۱۳۳

معنای رؤیت شب قدر

رؤیت و دیدن شب قدر به معنی دیدن وقایع و اتفاقاتی است که در این شب رخ می‌دهد، یعنی فرود آمدن «امر» به زمین. همان‌گونه که در این شب برای حضرت مهدی علیه السلام آشکار می‌گردد.

خداوند بین عالم ارواح و عالم اجسام، عالمی دارد به نام عالم «مثال و برزخ». این عالم عالمی است که بین دو عالم ارواح و اجسام قرار گرفته نه مثل عالم اجسام تنگ و تاریک است و نه مثل عالم ارواح وسیع. زیرا عالم ارواح کدورت ماده و تنگی در مقدار و شکل را ندارد و عالم اجسام مقید به ماده و شکل می‌باشد.

 اما عالم مثال عاری از ماده اما در قید و بند صورت و اندازه است و خود شامل عالم‌های زیادی می‌باشد. هر موجودی در عالم مثال دارای شکلی است که این شکل با شکل آن موجود در عالم اجسام تفاوت دارد و موجودات در عالم مثال، بعد از اینکه در دو عالم اول به وجود آمدند به وجود می‌آیند آن هم به گونه‌ای که مناسب و لایق آن دو عالم باشد بلکه منشأ هر موجودی در عالم مثال از خزائن و گنجینه‌های الهی است که در قرآن به آن اشاره شده:

«وَ إنْ مِنْ شَیْءٍ إلَّا عِنْدِنا خَزائِنُهُ» «و خزائن همه چیز تنها نزد ماست.»

و از عالم مثال به سوی هر جسمی در عالم اجسام بهره‌ها نازل می‌شود و واسطه این نزول هم فرشتگان هستند.

در احادیث آمده است که« تمامی رزق و روزی سالانه و اجل موجودات در شب قدر به زمین فرود می‌آید.» این موضوع برای کسی که خلیفه خدا بر روی زمین است آشکار می‌گردد. به این آشکار شدن نزول امر توسط ملائکه برای آن حضرت، «رؤیت شب قدر» می‌گویند و تنها اهل آن هستند که به لذت این کشف و مشاهده نزول امر و فرود ملائکه و فرشتگان نایل می‌شوند و شاید آن جیزی که به حضرت ابراهیم علیه السلام از ملکوت آسمان‌ها و زمین نشان دادند همین بوده است.

که خداوند می‌فرماید: «و این چنین ملکوت آسمان‌ها و زمین را به ابراهیم نشان دادیم تا اهل یقین گردد.»

۱. سوره حجر آیه ۲۱

۲. سوره انعام آیه ۷۵

۳. المراقبات، ۳۲۰