اساس و پایه دینداری مردم

‍ ️اساس و پایه دینداری مردم، سه رقم است.

۱⃣این دینی که من دارم، گاهی تقلیدی است؛ یعنی پدر یا پدربزرگم می‌گفت: «خدا یکی است، پیغمبری داریم و امامی داریم»؛ من هم همین‌ها را می‌گویم. این، یک مرتبه از پایه‌های دین است.

۲⃣گاهی هست که پایه‌های دین من از روی استدلال، برهان و فکر است و من پایه‌های دینم را اینطور درست کرده‌ام.

۳⃣گاهی هم پایه‌های دینم را با عمل درست کرده‌ام؛ لذا یقینی است. عین الیقین یا حق الیقین است.
یعنی بعد از اینکه با فکر و استدلال اول دین را باور کردم بعد عمل و تجربه کردم و به یقین رسیدم.

️در دو قسم اولی آنجایی که پایه‌های دینم را از راه تقلید یا دلیل و برهان درست کرده باشم، آن اعتقاد، قابل زوال است. عقیده‌ای که تقلیدی است، اگر یک شکی برایش پیش بیاید، در آن می‌ماند و رها می‌کند. آن کسی هم ‌که دینداریش با دلیل و برهان باشد، اگر کسی درباره اعتقاداتش تشکیکی بکند، باز ممکن است بماند. به قول آن شاعر:
?پای استدلالیان چوبین بود
?پای چوبین سخت بی تمکین بود

️اما مراتب ایمانی‌ای که به وسیله عمل درست پایه ریزی بشود، مثل این است که برای او کشف حجب شده و دیگر هیچ قابل زوال نیست.

این علم، عین الیقین یا حق الیقین است.

آیت الله ناصری حفظه الله