قطعه ای از قصیده ازری

بدان‏که کثرت شوق این مهجور شکسته به آن مشاهد مشرفه مرا وادار مى‏کند که از قصیده‏هائیه[یعنى قصیده‏اى که‏ قافیه آن حرف «ه»است]فاضل اوحدى،مادح آل احمدى جناب شیخ ازرى(ره)چند شعرى که مناسب با این مقام است‏ ذکر کنم و خود را به آن مشغول نمایم.درباره این قصیده از شیخ الفقهاء العظام خاتم المجتهدین الفخام شیخ محمّد حسن، صاحب«جواهر الکلام»نقل شده،که آرزو مى‏کرد آن قصیده در نامه عمل او نوشته شود و کتاب با عظمت«جواهر» در نامه عمل ارزى ثبت گردد،ازرى(ره)چنین فرموده است:

إِنَّ تِلْکَ الْقُلُوبَ أَقْلَقَهَا الْوَجْدُ        وَ أَدْمَى تِلْکَ الْعُیُونَ بُکَاهَا

به راستى که شوق این دلها را به پریشانى نشانده       و این چشمها را گریه خون‏آلود نموده

کَانَ أَنْکَى الْخُطُوبِ لَمْ یُبْکِ مِنِّی        مُقْلَهً لَکِنِ الْهَوَى أَبْکَاهَا

جریحه دار کننده ترین بلاها دیده‏ام را نگریاند       ولى عشق دوست آن را به گریه‏انداخت

کُلَّ یَوْمٍ لِلْحَادِثَاتِ عَوَادٍ        لَیْسَ یَقْوَى رَضْوَى عَلَى مُلْتَقَاهَا

هر روز براى حوادث بازگشتى است       که کوه رضوى را قدرت برخورد با آنها نیست

کَیْفَ یُرْجَى الْخَلاصُ مِنْهُنَّ إِلا        بِذِمَامٍ مِنْ سَیِّدِ الرُّسُلِ طَهَ

چگونه امید نجات از آنها مى‏رود       مگر با پیمانى از آقاى رسولان طه

مَعْقِلُ الْخَائِفِینَ مِنْ کُلِّ خَوْفٍ        أَوْفَرُ الْعُرُبِ ذِمَّهً أَوْفَاهَا

حصار محکم هراسندگان از هر هراسى       کاملترین عرب از جهت تعهّد و وفادارترین آنها

مَصْدَرُ الْعِلْمِ لَیْسَ إِلا لَدَیْهِ        خَبَرُ الْکَائِنَاتِ مِنْ مُبْتَدَاهَا

سرچشمه دانش جز نزد او نیست       خبر کائنات است از ابتداى آنها

فَاضَ لِلْخَلْقِ مِنْهُ عِلْمٌ وَ حِلْمٌ        أَخَذَتْ مِنْهُمَا الْعُقُولُ نُهَاهَا

از او دانش و بردبارى بر خلق افاضه شد       که خردها خردمندى خود را از آن دو گرفت

نَوَّهَتْ بِاسْمِهِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ        کَمَا نَوَّهَتْ بِصُبْحٍ ذَکَاهَا

نامش را بلند آوازه کرد آسمانها       و زمین،چنان‏که بلند آوازه کرد صبح را آفتابش

وَ غَدَتْ تَنْشُرُ الْفَضَائِلَ عَنْهُ        کُلُّ قَوْمٍ عَلَى اخْتِلافِ لُغُاهَا

و اینگونه شد که فضائل او را پخش کردند       هر قومى با اختلاف زبانهایشان

طَرِبَتْ لاسْمِهِ الثَّرَى فَاسْتَطَالَتْ        فَوْقَ عُلْوِیَّهِ السَّمَا سُفْلاهَا

به وجد آمد خاک از نامش       و برترى گرفت از بلندترین آسمانها پست‏ترین جایگاهش

جَازَ مِنْ جَوْهَرِ التَّقَدُّسِ ذَاتا        تَاهَتِ الْأَنْبِیَاءُ فِی مَعْنَاهَا

از نظر ذات از جوهر تقدّس گذشت       پیابران در عناى آن مبهوت شدند

لا تُجِلْ فِی صِفَاتِ أَحْمَدَ فِکْرا        فَهِیَ الصُّورَهُ الَّتِی لَنْ تَرَاهَا

فکرت را در صفات احمد جولان مده       زیرا همان صورتى است که هرگز آن را نخواهى دید

أَیُّ خَلْقٍ لِلَّهِ أَعْظَمُ مِنْهُ        وَ هُوَ الْغَایَهُ الَّتِی اسْتَقْصَاهَا

خدا را کداین آفریده است که بزرگتر از او باشد       او هدفى است که خدا آن را استقصا نموده

قَلَّبَ الْخَافِقَیْنِ ظَهْرا لِبَطْنٍ        فَرَأَى ذَاتَ أَحْمَدَ فَاجْتَبَاهَا

خدا شرق و غرب را طاهر به باطن زیرورو کرد       پس احمد را دید و او را انتخاب کرد

لَسْتُ أَنْسَى لَهُ مَنَازِلَ قُدْسٍ        قَدْ بَنَاهَا التُّقَى فَأَعْلَى بِنَاهَا

# من منازل قدس او را فراموش نمى‏کن#م#که آنها را تقوا بنا کرد پس بنایش را برافراشت#

وَ رِجَالا أَعِزَّهً فِی بُیُوتٍ        أَذِنَ اللَّهُ أَنْ یُعَزَّ حِمَاهَا

و مردان با عزّتى را در خانه‏هایى       که خدا اجازه داد حریم آنها عزیز شمرده شود

سَادَهٌ لا تُرِیدُ إِلا رِضَى اللَّهِ        کَمَا لا یُرِیدُ إِلا رِضَاهَا

سرورانى که جز رضاى خدا را نمى‏خواسته‏اند       چنان‏که خدا هم جز رضاى آنان را نمى‏خواست

خَصَّهَا مِنْ کَمَالِهِ بِالْمَعَانِی        وَ بِأَعْلَى أَسْمَائِهِ سَمَّاهَا

آنان را از کمال خود به معناهایى اختصاص داد       و آنان را به برترین نامهایش نامید

لَمْ یَکُونُوا لِلْعَرْشِ إِلا کُنُوزا        خَافِیَاتٍ سُبْحَانَ مَنْ أَبْدَاهَا

براى عرش جز گنجهایى نبودند       پنهان،منزّه است آنکه آشکارشان کرد

کَمْ لَهُمْ أَلْسُنٌ عَنِ اللَّهِ تُنْبِی        هِیَ أَقْلامُ حِکْمَهٍ قَدْ بَرَاهَا

براى آنها چه بسیار زبانهایى است که از خدا خبر مى‏دهد       آنها قلمهاى حکمتى بودند که خدا تراشید

وَ هُمُ الْأَعْیُنُ الصَّحِیحَاتُ تَهْدِی        کُلَّ عَیْنٍ مَکْفُوفَهٍ عَیْنَاهَا

آنان دیدگان سالمى هستند که راهنمایى کنند       هر چشم نابینایى را دو چشم سالم آنها

عُلَمَاءُ أَئِمَّهٌ حُکَمَاءُ        یَهْتَدِی النَّجْمُ بِاتِّبَاعِ هُدَاهَا

دانشمندان امامان حکیمانى هستند       که ستارگان با پیروى از هدایت آنها هدایت شوند

قَادَهٌ عِلْمُهُمْ وَ رَأْیُ حِجَاهُمْ        مَسْمَعَا کُلِّ حِکْمَهٍ مَنْظَرَاهَا

پیشروانى که دانش و بینش عقلشان       شنیدگاه و دیدگاه هر حکمتى است

مَا أُبَالِی وَ لَوْ أُهِیلَتْ عَلَى الْأَرْضِ        السَّمَاوَاتُ بَعْدَ نَیْلِ وِلاهَا

باک ندارم گرچه بر زمین فرو ریزد       آسمانها،پس از نائل شدن به دوستى آنان