فضیلت و اعمال شب نیمه شعبان

شب سیزدهم:اوّل لیالى بیض[شبهاى روشن که عبارتند از شبهاى سیزدهم،چهاردهم و پانزدهم]است،و کیفیت نماز شب‏ سیزدهم و دو شب بعد در اعمال ماه رجب بیان شد.

شب نیمه شعبان:شب بسیار مبارکى است،از امام صادق علیه السّلام روایت شده که از امام باقر علیه السّلام از فضیلت شب نیمه‏ شعبان سؤال شد،ایشان فرمود:این شب پس از شب قدر برترین شبهاست.در این شب خدا فضل خود را بر بندگان سرازیر مى‏کند،و آنان را به بخشش و کرم خویش مى‏آمرزد،پس در تقرّب جستن به سوى خداى تعالى در آن‏ بکوشید،که آن شبى است که خدا به ذات مقدّس خود سوگند یاد کرده،که سائلى را از درگاه خویش با دست خالى بازنگرداند مادام که انجام معصیتى را درخواست نکند،و شب نیمه شعبان شبى است که حق تعالى آن را براى ما قرار داد و در عوض‏ شب قدر که آن را مخصوص پیامبر صلى اللّه علیه و آله فرمود،پس در دعاى و ثنا بر خداى تعالى کوشش کنید…،تا آخر خبر.

از جمله برکات این شب مبارک،ولادت با سعادت حضرت سلطان عصر امام زمان(ارواحنا له الفداء)است‏ که در سحر چنین شبى در سال دویست‏وپنجاه‏وپنج هجرى قمرى در سرّمن‏رأى[سامراى کنونى]واقع شد،و باعث فزونى‏ شرافت این شب مبارک گشت.براى این شب چند عمل دارد است:

اوّل:غسل کردن که باعث تخفیف گناهان است.

دوّم:شب‏زنده‏دارى به نماز و دعا و استغفار،چنان‏که امام زین العابدین علیه السّلام انجام مى‏دادند،و در روایت آمده:هرکه این‏ شب را به رازونیاز و عدابت بپردازد دل او نمیرد در روزى که دلها بمیرند.

سوّم:زیارت امام حسین علیه السّلام که افضل اعمال این شب است و باعث آمرزش گناهان است،و هرکه میل دارد تا ارواح صدوبیست‏ وچهار هزار پیامبر با او دست آشنایى دهند،در این شب امام حسین علیه السّلام را زیارت کند،کم‏ترین حدّ زیارت آن حضرت ان است که‏ بر بالاى بامى برآید و به جانب راست و چپ نظر کند،سپس سر به جانب آسمان برآرد،و با این کلمات حضرت را زیارت کند:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
درود بر تو اى ابا عبد اللّه،درود و رحمت و برکات خدا بر تو
و هرکس در هر کجا باشد و در هر زمان آن حضرت را به این شیوه زیارت کند،امید است که پاداش حجّ و عمره براى او نوشته شود.و ما زیارت مخصوص این شب را در باب زیارات به خواست خدا ذکر خواهیم نمود. چهارم:خواندن دعایى که شیخ و سیّد نقل کرده‏اند،و به منزله زیارت امام زمان(صلوات اللّه علیه)است:
اللَّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنَا [هَذِهِ‏] وَ مَوْلُودِهَا وَ حُجَّتِکَ وَ مَوْعُودِهَا الَّتِی قَرَنْتَ إِلَى فَضْلِهَا فَضْلا فَتَمَّتْ کَلِمَتُکَ صِدْقا وَ عَدْلا لا مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِکَ وَ لا مُعَقِّبَ لِآیَاتِکَ نُورُکَ الْمُتَأَلِّقُ وَ ضِیَاؤُکَ الْمُشْرِقُ وَ الْعَلَمُ النُّورُ فِی طَخْیَاءِ الدَّیْجُورِ الْغَائِبُ الْمَسْتُورُ جَلَّ مَوْلِدُهُ وَ کَرُمَ مَحْتِدُهُ وَ الْمَلائِکَهُ شُهَّدُهُ وَ اللَّهُ نَاصِرُهُ وَ مُؤَیِّدُهُ إِذَا آنَ مِیعَادُهُ وَ الْمَلائِکَهُ [فَالْمَلائِکَهُ] أَمْدَادُهُ سَیْفُ اللَّهِ الَّذِی لا یَنْبُو وَ نُورُهُ الَّذِی لا یَخْبُو وَ ذُو الْحِلْمِ الَّذِی لا یَصْبُو مَدَارُ الدَّهْرِ وَ نَوَامِیسُ الْعَصْرِ وَ وُلاهُ الْأَمْرِ وَ الْمُنَزَّلُ عَلَیْهِمْ مَا یَتَنَزَّلُ [یَنْزِلُ‏] فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ ،
خداى به حق این شب و مولود در آن،و به حق حجتّت و موعود او،که به فضیلتش فضیلت دیگرى را قرین ساختى،پس کامل شد کلمه‏ات به راستى و عدالت،براى کلماتت دگرگون سازى نیست،و براى آیاتت پس زنده‏اى نمى‏باشد، نور درخشانت،و پرتو فروزانت،و نشانه روشنت در شب تاریک،آن غایب پوشیده از نظر، که عظیم بوده ولادتش،و شریف است اصل و نسبش،فرشتگان گواه اویند،و خدا یاور و تأیید کننده‏اش آنگاه که وعده ظهورش‏ در رسد و فرشتگان مددکاران اویند،شمشیر خداست که کند نشود،و نور حق است که خاوش نگردد،و با بردبارى است که‏ کارى بى‏منطق انجام ندهند،مدار روزگار است.[پدرانش]نوامیس عصر،و متولّیان حکومت حق‏اند،نازل شده بر آنان آنچه در شب قدر نازل مى‏شود،
وَ أَصْحَابُ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ تَرَاجِمَهُ وَحْیِهِ وَ وُلاهُ أَمْرِهِ وَ نَهْیِهِ اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى خَاتِمِهِمْ وَ قَائِمِهِمْ الْمَسْتُورِ عَنْ عَوَالِمِهِمْ اللَّهُمَّ وَ أَدْرِکْ بِنَا أَیَّامَهُ وَ ظُهُورَهُ وَ قِیَامَهُ وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَنْصَارِهِ وَ اقْرِنْ ثَارَنَا بِثَارِهِ وَ اکْتُبْنَا فِی أَعْوَانِهِ وَ خُلَصَائِهِ وَ أَحْیِنَا فِی دَوْلَتِهِ نَاعِمِینَ وَ بِصُحْبَتِهِ غَانِمِینَ وَ بِحَقِّهِ قَائِمِینَ وَ مِنَ السُّوءِ سَالِمِینَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ صَلَوَاتُهُ عَلَى [وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى‏] سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ عَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ الصَّادِقِینَ وَ عِتْرَتِهِ النَّاطِقِینَ وَ الْعَنْ جَمِیعَ الظَّالِمِینَ وَ احْکُمْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ یَا أَحْکَمَ الْحَاکِمِینَ
اصحاب حشر و نشرند،و مفسّران وحى خدا،و والیان امر و نهى حق.خدایا! بر خاتم و قائمشان که پوشیده از عوالم ایشان است درود فرست.خدایا!ما را به درک ایام او و ظهور و قیامش‏ نایل فرما،و از یارانش قرارمان ده،و خوخواهى او قرین کن،و ما را در شمار یاران و دلدادگانش ثبت فرما، و در دولتش شاد و خرّم زنده بدار،و از همنشینى‏اش بهره‏مند ساز و برپادارنده حقش قرارمان ده،و از بدیها به سلامت بدار،اى‏ مهربانترین مهربانان،و سپاس خداى را پروردگار عالمیان،و درودهاى بى‏پایان خدا بر آقایمان محمّد خاتم پیامبران و رسولان، و بر اهل بیت راستگو و خاندان حقگویش باد،و خدا لعنت فرست بر همه ستمکاران،و بین ما و بین آنان‏ داورى کن،اى داورترین داوران.
پنجم:شیخ از اسماعیل بن فضیل هاشمى روایت کرده که گفت: حضرت صادق علیه السّلام این دعا را به من تعلیم داد که آن را در شب نیمه شعبان بخوانم:
أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ الْخَالِقُ الرَّازِقُ الْمُحْیِی الْمُمِیتُ الْبَدِی‏ءُ الْبَدِیعُ لَکَ الْجَلالُ وَ لَکَ الْفَضْلُ وَ لَکَ الْحَمْدُ وَ لَکَ الْمَنُّ وَ لَکَ الْجُودُ وَ لَکَ الْکَرَمُ وَ لَکَ الْأَمْرُ وَ لَکَ الْمَجْدُ وَ لَکَ الشُّکْرُ وَحْدَکَ لا شَرِیکَ لَکَ یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُوا أَحَدٌ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِی وَ ارْحَمْنِی وَ اکْفِنِی مَا أَهَمَّنِی وَ اقْضِ دَیْنِی وَ وَسِّعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی فَإِنَّکَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ کُلَّ أَمْرٍ حَکِیمٍ تَفْرُقُ وَ مَنْ تَشَاءُ مِنْ خَلْقِکَ تَرْزُقُ فَارْزُقْنِی وَ أَنْتَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ فَإِنَّکَ قُلْتَ وَ أَنْتَ خَیْرُ الْقَائِلِینَ النَّاطِقِینَ وَ اسْئَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ فَمِنْ فَضْلِکَ أَسْأَلُ وَ إِیَّاکَ قَصَدْتُ وَ ابْنَ نَبِیِّکَ اعْتَمَدْتُ وَ لَکَ رَجَوْتُ فَارْحَمْنِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
خدایا تویى زنده به خود پاینده‏ برتر بزرگ،آفریننده روزى‏بخش،زندگى‏بخش میرانند،آغاز کننده پدیدآورنده،بزرگى توراست،برترى‏ توراست،سپاس از آن توست،نعمت و جود،کرم و فرمان،بزرگوارى‏ و شکر تنها توراست،یگانه‏اى،شریکى براى تو نیست،اى یگانه اى یکتا،اى مقصود خلق،اى آن‏که نزاده و زاد هنشده‏ و برایش همتایى نبوه،بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و مرا بیامرز و به من رحمت آر،و نیازهاى مهمّ مرا کفایت فرما، بدهکارى‏ام را ادا کن،روزى‏ام را وسعت ده،به درستى که تو در این شب هر کار استوارى را مقدّر مى‏کنى،و هرکه از خلق خود را بخواهى روزى مى‏دهى،پس مرا روزى ده که تو بهترین روزى‏دهندگانى،تو گفتى و تو بهترین‏ گوینده و سخنگویى:«از فضل خدا بخواهید»بنابر این از فضلت مى‏خواهم،و تو را قصد کردم‏ و به فرزند پیامبرت اعتماد نمودم،و به تو امید بستم،بر من رحم کن،اى مهربانترین مهربانان.
ششم:دعایى را بخواند که حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله در این شب میخواندند
اللَّهُمَّ اقْسِمْ لَنَا مِنْ خَشْیَتِکَ مَا یَحُولُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ مَعْصِیَتِکَ وَ مِنْ طَاعَتِکَ مَا تُبَلِّغُنَا بِهِ رِضْوَانَکَ وَ مِنَ الْیَقِینِ مَا یَهُونُ عَلَیْنَا بِهِ مُصِیبَاتُ الدُّنْیَا اللَّهُمَّ أَمْتِعْنَا بِأَسْمَاعِنَا وَ أَبْصَارِنَا وَ قُوَّتِنَا مَا أَحْیَیْتَنَا وَ اجْعَلْهُ الْوَارِثَ مِنَّا وَ اجْعَلْ ثَارَنَا عَلَى مَنْ ظَلَمَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَى مَنْ عَادَانَا وَ لا تَجْعَلْ مُصِیبَتَنَا فِی دِینِنَا وَ لا تَجْعَلِ الدُّنْیَا أَکْبَرَ هَمِّنَا وَ لا مَبْلَغَ عِلْمِنَا وَ لا تُسَلِّطْ عَلَیْنَا مَنْ لا یَرْحَمُنَا بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
خدایا از خشیتت چنان نصیب ما کن،که بین ما و نافرمانى تو حایل شود،و از طاعتت آنچه که ما را به خشنودى‏ات برساند،و از یقین به قدرى که گرفتاریهاى دنیا را بر ما آسان سازد،خدایا مار را به گوشهایمان و دیدگانمان و نیروهایمان تا گاهى که ما را زنده مى‏دارى بهره‏مند گردان،و آن را وارث ما قرار بده،و انتقام ما را بر عهده کسى قرار ده که بر ما ستم روا داشته،و ما را بر کسى‏که با ما دشمنى ورزیده یارى ده،و مصیبت ما را در دین ما قرار نده،و دنیا را بزرگ‏ترین اندیشه و نهایت دانش ما قرار مده،و آن را که به ما رحم نمى‏کند بر ما چیره مکن، به مهربانى‏ات اى مهربان‏ترین مهربانان.
این دعا دعاى جامع و کاملى است که خواندن آن در اوقات دیگر هم،مغتنم‏ است،و از کتاب«غوالى اللئالى»چنین روایت شده که حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله همواره این دعا را مى‏خواندند. (بیشتر…)