سوء خلق یا بداخلاقی

سوء خلق چیست؟

سوء خلق یا بداخلاقی حالتی نفسانی است که موجب گرفتگی روح انسان می‌شود به طوری که هیچ ناملایمتی را برنمی‌تابد و بی‌دلیل یا با کوچکترین بهانه‌ای بر دوستان و معاشران می‌خروشد و ایشان را آزار می‌دهد و چون در زندگی با صحنه ناخوشایندی مواجه شود به حضرت پروردگار نیز اعتراض می‌کند. (۱)

نکوهش سوء خلق

بداخلاقی صفتی زشت و ناپسند است که دنیا و آخرت و زندگی مادی و معنوی انسان را تحت تاثیر خود قرار دهد.

امام باقر علیه السلام در زشتی بدخلقی از رسول خدا نقل می‌کند:

اگر سوء خلق به چشم می‌آمد زشت ترین مخلوق بود. (۲)

امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرماید:

کل داء یداوی الا سوء الخلق(۳)

هر دردی درمان می‌پذیرد جز بداخلاقی

پیامد‌های دنیوی

از پیامد‌های نامطلوب بداخلاقی در زندگی دنیوی انسان سختی زندگی، تنهایی، بی‌کسی و عذاب درونی را می‌توان نام برد.

امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرماید:

سوء الخلق نکد العیش و عذاب النفس(۴)

بداخلاقی موجب سختی زندگی و عذاب جان آدمی است

معنی این سخن شریف چنان‌که بعضی نوشته‌اند (۵) این نیست که انسان بداخلاق دیگران را می‌آزارد و دیگران نیز او را آزرده می‌کنند. عذابی که در این حدیث به آن اشارت رفته است از درون نفس بر می‌خیزد. روح انسان بر اثر گرفتگی و انقباض خود از خود رنجور است نه از دیگران.

پیامدهای اخروی

تاثیر بداخلاقی بر زندگی معنوی بسیار عمیق‌تر و گسترده تر از زندگی دنیوی است از جمله:

۱– ناسازگاری با ایمان

امام صادق علیه السلام برای بیان این ناسازگاری با استفاده از اسلوب تشبیه معقول به محسوس می‌فرماید:

انّ سوء الخلق لفسد الایمان کما یفسد الخلّ العسل (۶)

بداخلاقی ایمان را تباه می‌کند همان‌طور که سرکه عسل را

۲– تعارض با عمل

بدخلقی رذیلتی است که آثار همه حسنات انسان را از بین می‌برد.

رسول خدا صل الله علیه و آله می‌فرماید:

لکلّ ذنب توبه الا سوء الخلق فانّ صاحبه کلما خرج من ذنب دخل فی ذنب (۷)

هر گناهی توبه‌ای دارد جز بدخلقی، زیرا انسان بداخلاق وقتی از گناهی پاک می‌شود گناه دیگری را آغاز می‌کند.

۳– تناسب با جهنم

بدخلقی صفتی جهنمی است که در نهایت از جهنم سر در می‌آورد.

رسول خدا صل الله علیه و آله فرمود:

سوء الخلق زمام من عذاب الله فی انف صاحبه و الزمام بید الشیطان یجرّه الی الشر و الشر یجرّه الی النار (۸)

بداخلاقی مهاری است از جنس عذاب الاهی در بینی انسان بداخلاق که سر رشته آن به دست شیطان است تا او را به بدی بکشاند و بدی او را به جهنم ببرد.

منابع:

۱. شرح اصول کافی، مازندرانی ج۹ ص۳۵۴

۲. زهد، حسین بن سعید، ص۲۶

۳. مستدرک الوسائل، محمدتقی نوری ج۱۲ ص۷۷

۴. همان ج۱۲ ص۷۶

۵. شرح اصول کافی، مازندرانی، ج۲ ص ۳۵۵

۶. کافی، محمد بن یعقوب کلینی، ص۳۲۱

۷. من لایحضر الفقیه، صدوق، ج۴ ص۳۵۵

۸. مستدرک الوسائل، محمدتقی نوری ج۱۲ ص۷۶

برگرفته از اخلاق الاهی آیت الله العظمی مجتبی تهرانی