آموزش قرائت نماز (۳)

نوشته شده توسط موذن    بدون دیدگاه |

ذکر چند قائده مهم

حرف عَین (ع)
هرگاه تفاوت دو حرف همزه “ء” و عین”ع” به خوبی برای ما بیان شود خیلی زود می توانیم این دو حرف را از یکدیگر تمیز داده و صحیح تلفظ کنیم. توضیح اینکه برخی از حروف در زمان خروج از مخرجشان به بیرون پرتاب می شوند (در اصطلاح به این حروف چکشی یا شدّتی می گویند). یعنی هوا یا صدا پشت مخرح آنها جمع شده و یک دفعه به بیرون پرتاب می شود که همزه”ء”‌از قبیل این حروف می باشد که از انتهای حلق و با پرتاب صدا به بیرون ایجاد می گردد.
تذکر : که اگر همزه “ء” را امتداد داده و با کشش همراه کنیم همزه “ء” تبدیل به صدای الف (صدای کشیده آ) خواهد شد. حروفی که دارای شدت می باشند عبارتند از : “اَ ـ ج ـ د ـ ت ـ ط ـ ب ـ ق ـ ک”
ولی برعکس برخی از حروف باید در مخرج خود کشیده شوند (به آنها حروف امتدادی یا رخوتی می گویند) حرف “عین” از این گروه می باشد. (غیر از حروف هشتگانه مذکور که همه پرتابی بودند بقیه حروف کششی هستند).
پس گفته می شود حرف”عین” با گرفتگی خاصّی و کشش در مخرج خود از وسط حلق تلفظ می شود.
عالَمین ـ نَعبُدُ ـ نَستَعینُ ‌ـ اَنعَمتَ ـ‌ عَلَیهِم ـ عَبدُهُ ـ عَلی

الرَّحمنِ الرَّحیمِ
توضیح این آیه قبلاً گذشت.

مالِکِ یَومِ الدّینِ
نکته قابل توجه در این قسمت :
در لهجه فارسی معمولاً “یُوم” گفته می شود در حالی که در قرآن “یُوم” آمده است باید توجه کنید هرگاه اعراب کلمه عوض شود، نماز اشکال پیدا می کند.

إیّاکَ نَعبُدُ وَ إیّاکَ نَستَعینُ
در این آیه‌مبارکه با نحوه‌ تلفظ حرف واو “و” آشنا می شویم. “واو” در زبان فارسی با کمک دندانها و لب صورت می گیرد اما در لهجه عربی “واو” با غنچه و جمع کردن لب ها (بدون دخالت دندان ها) تلفظ می شود.
مانند : وَ إیّاکَ ـ وَلاَ الضّالینَ ـ‌ هُوَ اللهَ ـ وَلَم یُولَد ـ وَلَم یَکُن لَهُ ـ کُفُواً اَحَدٌ

إِهدِنا الصِّراطَ المُستَقیمَ
در این آیه با نحوه ‌تلفظ دو حرف “صاد” و “طاء” آشنا خواهید شد.

حرف صاد (ص )
دو حرف “سین” و “صاد” از یک محل در دهان ساخته و تلفظ می شوند. بدین صورت که کناره های روی قسمت جلوی زبان به لثه های مقابل آن “کام بالا” می چسبد و در آن هوا دمیده می شود. (حرف “سین” در زبان فارسی و عربی یکسان است).
تفاوت عمده بین “سین” و “صاد” در درشت بودن حرف “صاد” است، ساده تر بگوئیم هرگاه سین را با حالت درشتی همراه کنیم حرف “صاد” تلفظ خواهد شد.
در نتیجه در حین تلفظ حرف “صاد” سعی کنید روی زبان را بالا برده و با فشار بیشتری به لثه ها جسبانده و در آن دمیدگی ایجاد کنید.
تذکر ۱ : حروف “سین” و “صاد” دارای صفتی بوده که اصطلاحاً به آن “صفیر” می گویند. (‌یعنی همان حالت سوتی که در این دو حرف می باشد).
تذکر ۲ : نباید در کشیدن سوت این دو حرف زیاده روی و یا کوتاهی کرد. ملاک و میزان سوت در “صاد”، همان سوتی است که در حرف “سین” می باشد منتها چون در تلفظ حرف صاد زبان به لثه بالا فشار بیشتری وارد می کند و چسبندگی بیشتری نسبت به حرف سین دارد سوت بیشتر پخش می شود نه اینکه بیشتر می باشد.
مانند : اللهُ الصَّمَدُ ـ اِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقیمَ ـ‌ اللّهمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد

حرف طاء “ط“
دو حرف “ت و ط” از یک محل ساخته و خارج می شوند. یعنی روی جلوی زبان به قسمت برآمده انتهای لثه بالا می چسبد و هوا پشت آن جمع شده و یک مرتبه با “شدت” پرتاب و رها می شود فرق عمده بین این دو حرف در حالت “درشتی” است که (طاء “ط”) دارا می باشد. البته تفاوت قابل توجه دیگری نیز بین این دو حرف وجود دارد که دانستن آن لازم می باشد و ان حالت دمیدگی (فوت کردن) است که در تلفظ حرف (تاء “ت”) باید ایجاد شود و حال آنکه در تلفظ حرف “طاء” این حالت وجود ندارد و با کیفیت دمیدگی همراه نمی باشد.
مانند : صِراط ـ شَیطان اِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقیمَ

صِراطَ الَّذینَ اَنعَمتَ عَلَیهِم
تذکر مهم : چهار حرف ( ص ـ ض ـ ط ـ ظ)‌در هر شرایطی و با هر حرکتی باید درشتی آنها حفظ شده و زبان میل به کام بالا پیدا کند. چرا که این حروف به حروفی غیر از این حروف تبدیل خواهند شد.
توضیح اگر حالت درشتی و میل زبان به کام بالا در این حروف حفظ نشود تبدیل به حروف رقیق مقابل خود خواهند شد [یعنی “ظ” تبدیل به “ذ” و “ط” تبدیل به “ت” و “ص” تبدیل به “س” و … می شود ].
تذکر مهم :‌در زبان عربی گاهی با تبدیل حرفی به حرف دیگر معنای کلنه به کلی تغییر پیدا کرده و حتی برخی موارد معنایی خلاف معنای کلمه ایجاد می شود. مثلاً کلمه “صمد” با حرف “صاد” به معنای بی نیاز و کلمه “سمد” با حرف “سین” به معنی سِرگین (کود حیوان).
تمامی حروف این آیه ‌شریفه به جز حرف “ذال” در قسمتهای قبل توضیح داده شده و اما حرف “ذال”.

حرف ذال “ذ“
لازم به ذکر است بدانید سه حرف”ذ ـ‌ث ـ‌ظ” در دهان از یک نقطه ساخته شده و مخرجشان یکی است ولی فرق عمده در کیفیت خروج آنها می باشد.
توضیح : این سه حرف از برخورد سر زبان با سر دندان های پیشین بالا ساخته می شوند، با این تفاوت که :
در حرف “ذال” : سر زبان را به سر دندان های پیشیت بالا زده و بر می داریم و حرف “ذال” را تلفظ می کنیم.
مانند: الَّذینَ ـ اَعوذُ بِاللهِ.
در حرف “ثاء” : مثلاً در سوره‌ کوثر سر زبان را بر سر دندان های پیشین بالا قرارداده در آن دمیدگی ایجاد می کنیم، بدون اینکه صدای (سوت) به همراه داشته باشد.
البته حرف “ثاء” در زبان فارسی مثل حرف “سین” با “سوت” می باشد در حالیکه قبلاً گفتیم در لهجه‌ عربی (حالت سوت) مخصوص حرف “سین” و “صاد” می باشد.

و اما حرف “ظاء”
حال که با تلفظ حرف (ذال “ذ”) به خوبی آشنا شدیم (‌که از برخورد سر زبان به سر دندان های پیشین بالا بوجود می آید) اگر “ذال” را با حالت درشتی همراه کنیم و تمام سطح و ریشه‌ زبان را به طرف کام بالا ببریم به خوبی حرف “ظاء” را تلفظ خواهیم کرد. پس فرق عمده در این دو حرف ” درشتی و عدم” آن می باشد.
مانند : ظَلَمَ ـ ظُلم ـ عَظیم ـ سُبحانَ ربِّی العَظیمَ وَ بِحَمدِهِ
البته این حروف در سوره های ” حمد و توحید” وجود ندارد ولی در اذکار (نماز) مثل ذکر “رکوع” آمده است.

غَیرِالمَغضُوبِ عَلَیهِم وَ لَا الضّالین
در این آیه شریفه با نحوه‌ تلفظدو حرف (غین “غ” و ضاد‌ “ض”) آشنا خواهیم شد.

حرف غین ” غ“
چنانکه در تفاوت بین ( همزه ” أ ” و عین “ع”) گفتیم ( همزه ” أ “) از حروف پرتابی است ولی( “ع” از حروف کششی و امتدادی ) د رتفاوت ( قاف “ق” و غین “غ”) نیز این نحوه تلفظ وجود دارد پس حرف “قاف” از مخرج خود پرتاب می شود که اصطلاحا د رتجوید می گویند با “شدّت ” همراه است . برخلاف حرف “غین ” که در مخرج خود باید کشیده شود .
برای آشنایی بیشتر اگر به حالتی که آب در گلو غرغره می کنید توجه داشته باشید می توانید حرف ” غین ” را به خوبی تلفظ نمایید . متذکر می شویم “غین ” از حروف درشت می باشد .
مانند : غَیْرِ الْمَغْضوُبِ – اَغْنی

حرف ضاد “ض“
د رزبان عرب حرف “ضاد ” از برخورد و کشیده شدن کناره های چپ یا راست زبان به کناره و ریشه دندانهای آسیای چپ یا راست بالا تلفظ می شود .
مانند : غَیْرِ الْمَغْضُوبِ – وَلا الضّالِینَ
البته “ضاد ” را به روش دیگری که بین برخی عرب زبانها متداول است می توان تلفظ کرد . بدین صورت که زبان را به جایگاه حرف “دال ” زده و با درشتی تلفظ کنیم .
برخی افراد با این روش زودتر می توانند حرف ( ضاد “ض”) را تلفظ کنند ولی باید متوجه باشید که حرف “ضاد ” از حروفی است که در مخرج خود کشیده می شود ، نباید پرتاب شود.

برگرفته از دپارتمان قرآن