تشیع جنازه

و مستحبّ است نمازگزاران بر جاى خود بایستند، به خصوص پیشنماز تا جنازه را بردارند، و در روایتى وارد شده: پس از فارغ شدن از نماز بگوید: ربّنا اتنا فى الدّنیا حسنه و فى الاخره حسنه و قنا عذاب النّار.
از حضرت صادق علیه السّلام نقل شده: برادران مؤمن را از مردن او خبر دهند، تا بر جنازه او حاضر شوند، و بر او نماز بخوانند، و برایش استغفار کنند، که میّت و همه آنان ثواب ببرند.
در حدیث حسن از حضرت صادق علیه السّلام نقل شده: چون مؤمن را در قبر میگذارند، او را ندا میکنند: اول عطایى که به تو دادیم بهشت است، و اول عطایى که به تشییع کنندگان جنازه تو دادیم آمرزش گناهان ایشان است.
و در حدیث دیگرى فرمود: اول تحفه اى که در قبر به مؤمن میدهند آن است که هرکس را همراه جنازه او بوده میآمرزند.
و در حدیث دیگرى فرمود: هرکه جنازه مؤمنی را همراهى کند، تا او را دفن کنند، حق تعالى در قیامت هفتاد فرشته بر او میگمارد، که او را همراهى کنند، و برایش از قبر تا جایگاه حساب استغفار نماید.
و فرمود: هرکه یک طرف جنازه را بگیرد، بیست وپنچ گناه کبیره اش آمرزیده میشود و اگر چهار طرف از گناهانش خارج میشود، و باید جنازه را چهار نفر بردارند، و براى کسیکه تشییع جنازه میکند، بهتر است اول دست راست میّت را که جانب چپ جنازه است به دوش راست خود بردارد، سپس پاى راست میّت را باز به دوش راست بردارد، آنگاه از پشت جنازه برود، و پاى چپ میّت را به دوش چپ بردارد، سپس دست چپ میّت را که جانب راست جنازه است به دوش چپ بردارد، و اگر بار دیگر بخواهد چهار گوشه تابوت را بگیرد، از پیش جنازه نرود، بلکه از جانب پشت جنازه بازگردد، و باز همان روش عمل کند.
و اکثر علما بر عکس گفته اند، اول ابتدا به دست راست جنازه، سپس به پاى راست، آنگاه به پاى چپ، سپس به دست چپ، و موافق احادیث معتبر صورت اول بهتر است، و اگر هر دو صورت را بجا آوردند بهتر میباشد، و افضل آن است که دنبال جنازه، یا پهلوها راه رود نه پیش جنازه، و ظاهر اکثر احادیث آن است که اگز جنازه مؤمن باشد، جلوى آن راه رفتن خوب است، و در جنازه آن که خلاف مذهب اهل بیت است خوب نیست، زیرا ملائکه او را به عذاب استقبال میکنند، و سواره رفتن دنبال جنازه مکروه است.

حنوط و نماز میت

علاّمه مجلسى و زاد المعاد آنچه را که خلاصه اش این است فرموده: این نماز بر همه مسلمانان که آگاه به فوت شخصى شوند واجب است، و اگر یک نفر از آنان بخواند، از دیگران ساقط میشود.
و خواندن نماز بر مرده شیعه اثنى عشرى که بالغ باشد بدون خلاف در بین علما واجب است، و اشهر اقوى آن است که بر طفلى که شش سالش تمام شده خواندن نماز واجب است، و ظاهرا به قصد قربت میتوان اکتفا کرد.
و کمتر از شش ماهه را اگر زنده متولّد شده باشد بعضى مستحبّ دانسته اند و بعضى بدعت، و احوط نماز نخواندن است.
و سزاوارترین مردم به نماز میّت بنابر مشهور وارث اوست، و شوهر به همسر خود اولى است، و واجب است نمازگزار رو به قبله بایستد، و سر جنازه به جانب راست او باشد، درحالیکه میّت را به پشت خوابانده باشند، و در این نماز طهارت از حدث شرط نیست، و جنب و حائض، و بیوضو میتوانند این نماز را بخوانند، و مستحبّ است با وضو باشد، و اگر آب نباشد، یا مانعى داشته باشد، یا وقت تنگ باشد، مستحبّ است تیمم نماید.
و ظاهر بعضى احادیث است که بدون عذر نیز تیمم مستحبّ است و بنابر مشهور مستحبّ است امام جماعت برابر میان بدن مرد میّت، و روبروى سینه زن بایستد، و مستحبّ است کفش را از پا بیرون کند.
و واجب است نیّت نماز کنند.
و پنج تکبیر بگویند، و مستحبّ است، در هر تکبیر دستها را تا برابر گوش بالا ببرند، و مشهور آن است که پس از تکبیر اول بگوید: اشهد ان لا اله الاّ اللّه و اشهد انّ محمّدا رسول اللّه و پس از تکبیر دوم بگوید: صلّ على محمّد و ال محمّد و بعد از تکبیر سوم بگوید: اللّهمّ اغفر للمؤمنین و المؤمنات و بعد از تکبیر چهارم بگوید: الّلهمّ اغفر لهذا المیّت و تکبیر پنجم را بگویند، به این صورت نماز تمام و مجزى است.
و بنابر نظر مشهور، بهتر آن است که پس از نیت بگوید:

اَللَّهُ اَکْبَرُ اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اللَّهُ وَحْدَهُ لاشَریکَ لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشیراً وَ نَذیراً بَیْنَ یَدَىِ السّاعَهِ

خدا بزرگتر است.
و گواهى میدهم که معبودى جز خدا نیست، یگانه و بیشریک است.
و گواهى میدهم که محمّد بنده و فرستاده اوست، که او را به حق، مژده دهنده و بیم دهنده پیشاپیش قیامت فرستاده.

سپس بگوید:

اللَّهُ اَکْبَرُ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بارِکْ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَارْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ کَاَفْضَلِ ما صَلَّیْتَ وَ بارَکْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلى اِبْرهیمَ وَ آلِ اِبْرهیمَ اِنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ وَ صَلِّ عَلى جَمیعِ الاَْنْبِیآءِ وَالْمُرْسَلینَ

خدا بزرک تر است.
خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و بر محمّد و خاندان محمّد برکت ده، و محمّد و خاندان محمّد را رحم کن، همانند برتر درود و برکت و رحمتى که بر ابراهیم و خاندان ابراهیم نمودى، به درستى که تو ستوده و بزرگوارى، و بر همه پیامبران و فرستادگان درود فرست

سپس بگوید:

اَللَّهُ اَکْبَرُ اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ وَالْمُسْلِمینَ وَالْمُسْلِماتِ الاَْحْیآءِ مِنْهُمْ وَالاَْمْواتِ تابِعْ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُمْ بِالْخَیْراتِ اِنَّکَ مُجیبُ الدَّعَواتِ اِنَّکَ عَلى کُلِّشَیْئٍ قَدیرٌ

خدا بزرگتر است، خدایا مردان و زنان مومن و مسلمان چه زنده و چه مرده از آنان را بیامرز، پیوند میان ما و آنها را به خیرات ، به درستی که تو اجابت کننده دعاهای ، به درستی که تو بر هر چیزی توانایی

سپس بگوید:

اللَّهُ اَکْبَرُ اَللّهُمَّ اِنَّ هذا عَبْدُکَ وَابْنُ عَبْدِکَ وَابْنُ اَمَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَ اَنْتَ خَیْرُ مَنْزُولٍ بِهِ اَللّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْهُ اِلاّ خَیْراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّا اَللّهُمَّ اِنْ کانَ مُحْسِناً فَزِدْ فى اِحْسانِهِ وَ اِنْ کانَ مُسَّیئاً فَتَجاوَزْ عَنْهُ وَاغْفِرِ لَهُ اَللّهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَکَ فى اَعْلا عِلِّیّینَ وَاخْلُفْ عَلى اَهْلِهِ فِى الْغابِرینَ وَارْحَمْهُ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ

خدا بزرک تر است.
خدایا این بنده تو، و فرزند بنده تو، و فرزند کنیز توست نزد تو فرود آمده، و تو بهترین کسى هستى که نزد او فرود میآیند، خدایا ما از او جز خوبى نمیدانیم، و تو از ما درگذر، و او را بیامرز، و نزد خود در بالاترین جایگاه قرارش ده، و بر خاندانش در میان زندگان جانشین او باش به مهربانیات اى مهربان ترین مهربانان

سپس بگوید:

اللَّهُ اَکْبَرُ

خدا بزرگ تر است

و فارغ میشود، و اگر میّت زن باشد میگوید:

اَللّهُمَّ اِنَّ هذِهِ اَمَتُکَ وَابْنَهُ عَبْدِکَ و انبنَهُ اَمَتِکَ نَزَلَتْ بِکَ وَ اَنْتَ خَیْرُ مَنْزوُلٍ بِهِ اَللّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْها اِلاّ خَیْراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِهامِنّا اَللّهُمَّ اِنْ کانَتْ مُحْسِنَهً فَزِدْ فى اِحْسانِها وَ اِنْ کانَتْ مُسیئهً فَتَجاوَزْ عَنْها وَاغْفِرْ لَها اَللّهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَکَ فى اَعْلا عِلِّییّنَ وَاخْلُفْ عَلى اَهْلِها فِى الْغابِرینَ وَارْحَمْها بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ

خدایا این کنیز تو و دختر بنده تو، و دختر کنیز توست، بر تو فرود آمده، و تو بهترین کسى هستى که بر او فرود میآیند، خدایا ما از او جز خوبى خبر نداریم، و تو از ما به او داناترى، خدایا اگر نیکوکار است بر نیکیاش بیفزا، و اگر بدکار است از او درگذر، و او را بیامرز، و نزد خود در بالاترین جایگاهها قرارش ده و بر خاندانش در میان زندگان جانشین او باش، و به مهربانیت به او رحم کن، اى مهربان ترین مهربانان.

و اگر میّت مستضعف باشد بگوید: اللّهم اغفر للّذین تابوا و اتّبعوا سبیلک و قهم عذاب الجحیم.
و اگر میّت طفل نابالغ باشد بگوید: الّلهمّ اجعله لابویه و لنا سلفا و فرطا و اجرا.