عبادت خالصانه

اخلاص دارای درجه و مراتب متفاوتی است

۱. مرتبه عارفان

عارفان کسانی هستند که صفات جمال و جلال خدا را شناخته و دانسته‌اند که ذات اقدس الهی، کمال مطلق است. و بدین سبب او را شایسته عبادت می‌دانند. و فقط برای ذات مقدس او عبادت می‌کنند.

۲. مرتبه مقرّبان

مقربان کسانی هستند که خدا را برای نزدیک شدن به او می‌پرستند. چنین عبادتی خالص است. چون بنده تلاش می‌کند با عبادت، نقایص خود را رفع کند تا با آن کمال مطلق، سنخیت و تناسب بیشتری پیدا کند. پس هدف اصلی او از عبادت، ذات اقدس واجب الوجود است.

۳. مرتبه محبّان

محبان کسانی هستند که خدا را از روی محبت پرستیده و از راه عبادت و اطاعت به بالاترین درجات دوستی او رسیده‌اند. قرآن کریم می‌فرماید:« یحبّهم و یحبّونه» خداوند ایشان را دوست دارد و ایشان نیز خدا را.

۴. مرتبه حیاپیشگان

حیاپیشگان گروهی هستند که به انگیزه شرم از خدا عبادت می‌کنند. چون می‌دانند خدای تعالی بر درون آنان آگاه است و از آنچه در زوایای ذهن انسان می‌گذرد با خبر است و عالم محضر اوست پس شرم دارند و به عبادت او روی می‌آورند.

۵. مرتبه شکرگزاران

این گروه برای شکر نعمت‌های بی‌انتهای خداوند متعال او را عبادت می‌کنند.

۶. مرتبه کامجویان

این گروه بیش از لذت اهل دنیا از نعمت‌های دنیوی، از عبادت پروردگارشان احساس لذت می‌کنند.

۷. مرتبه جویندگان بهشت

بسیاری از مردم تنها همین را می‌دانند که رشته هر امید و هراسی فقط به خداوند منتهی می شود. از این رو تنها می‌توانند بهشت را تصور کنند تا آتش اشتیاق به آن در جانشان زبانه کشد و جهنم را به یاد آرند و به امید نجات پناهی جویند. خدا را از ترس جهنم و به شوق بهشت عبادت می‌کنند.

عبادت با هر یک از مراتب شش گانه‌ی اول و با این نیت‌ها، عبادت خالصانه به شمار می‌آید و مورد قبول حق تعالی است. ولی به نظر می‌رسد عبادت با نیت مرتبه هفتم نیز صحیح است. برای این نظر آیات و روایاتی است که مثبت آن است.

دعا برای گشوده نشدن دفتر گناه در قیامت

منقول است که حضرت رسول‏ صلى الله علیه وآله فرموده هر که خواهد که خدا او را در قیامت بر اعمال بد او مطلّع نگرداند و دیوان گناهان او نگشاید باید که بعد از هر نماز این دعا را بخواند:

 

اَلّلهُمَّ اِنَّ مَغْفِرَتَکَ اَرْجی مِنْ عَمَلی، وَ اِنَّ رَحْمَتَکَ اَوْسَعُ مِنْ ذَنْبی اَلّلهُمَّ اِنْ کان ذَنْبی عِنْدَکَ عَظیماً فَعَفْوُکَ اَعْظَمُ مِنْ ذَنْبی، اَلّلهُمَّ اِنْ لَمْ اَکُنْ اَهْلاً اَنْ اَبْلُغَ رَحْمَتَکَ فَرَحْمَتُکَ اَهْلٌ اَنْ تَبْلُغَنی وَ تَسَعَنی، لِاَنَّها وَسِعَتْ کُلَّ شَیءٍ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ

بارالها به درستی آمرزش تو امیدوار شدنی‌تر است از کردارم و به راستی رحمت تو وسیع‌تر است از گناهم، بار الها اگر گناه من نزد تو بزرگست پس بخشیدن تو بزرگتر است از گناه من، بارالها اگر من اهلیّت ندارم اینکه برسم به رحمت تو پس رحمت تو اهلیّت آن دارد اینکه برسد به من و فراگیرد مرا زیرا آن فرگرفته هر چیز را به رحمت تو ای رخیم‌تر رحم‌کنندگان