امر به معروف و نهی از منکر

عوارض و عواقب زیانبار گناه

بیماری‌های گوناگون در بدن آدمی عوارض مختلفی به بار می‌آورند. بعضی از آنها اگر درمان نشوند و از پیشروی آنها جلوگیری بعمل نیاید باعث هلاکت می‌شوند و به زندگی بیمار خاتمه می‌دهند. بعضی ازامراض گرچه مایه هلاکت نیستند ولی موجب اختلالاتی می‌شوند رنج و ناراحتی به بار می‌آورند و زندگی را تلخ و ناگوار می‌سازند. در هر صورت بیماری انحراف از مسیر طبیعت و از دست دادن سلامت است و باید با آن مبارزه کرد.

گناهان نیز در پیکر اجتماع عوارض و آثار مختلفی دارند و هر گناهی از جهت مادی یا معنوی در خانواده و اجتماع نتیجه زیانبخش بجای می‌گذارد و به نحوی مردم را از راه صحیح زندگی منحرف می کند و برای حفظ سلامت اجتماع باید با همه آنها مبارزه کرد اما بعضی از گناهان به قدری بزرگ و خطرناکند که اگر از آنها جلوگیری نشود و گناهکاران بی پروا به اعمال ناروای خویش ادامه دهند جامعه را به سقوط و تباهی می کشانند و مصایب جبران ناپذیری به بار می‌آورند. پیشوای گرامی اسلام اهمیت این قبیل گناهان را ضمن یک تشبیه به مسلمین فهمانده و مسئولیت آنان را در این باره خاطر نشان ساخته است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:« مردمی در کشتی می نشینند و به دریا می‌روند جایگاه های کشتی را بین خود تقسیم می کنند و هر فردی در نقطه ای مستقر می گردد. یکی از مسافرین به فکر سوارخ کردن کشتی می‌افتد. تبری به دست می‌گیرد و به قرارگاه خود می کوبد. همسفرها به وی می‌گویند: چه می‌کنی؟ جواب می‌دهد این نقطه متعلق به من و در اختیار من است هر کاری بخواهم انجام می‌دهم اگر مسافرین دستش را بگیرند و از این علمش باز دارند او و خودشان نجات می یابند و اگر آزادش بگذارند او و سایرین هلاک خواهند شد.»

لزوم مبارزه با افراد غیر مسئول و سرکش

مملکت به منزله کشتی است و افراد کشور همانند مسافران آن هستند. هر فردی موظف است حریم مملکت را محترم شمرده حقوق دیگران را رعایت نماید و به کارهای ضد اجتماعی و خلاف مصلحت دست نزند.

اگر نادانی بخواهد از آزادی فردی خود سوء استفاده کند و مرتکب گناه بزرگ و هلاکت بار شود مردم موظفند با او مبارزه نمایند او را از عمل نادرستش بازدارند و جامعه را از خطر رهایی بخشند و گرنه گناهکار مملکت را به سقوط و مردم را به نابودی می‌کشاند.

ضمانت اجرای قوانین

قوانین اسلام، الهی و آسمانی است و ضامن اجرای مقررات آن، ایمان به خدا و احساس مسئولیت در پیشگاه پروردگار است. مسلمانان واقعی به منظور اطاعت از اوامر الهی و جلب رضای او وظایف خود را به خوبی انجام می دهند و برای مصون ماندن از کیفر الهی پیرامون گناه و ناپاکی نمی‌گردند ولی از این جهت که تمام مردم دارای ایمان قوی نیستند و ممکن است به جرایم و جنایاتی دست بزنند قانونگذار برای حفظ سلامت اجتماع از یک طرف قوانین کیفری وضع نموده و گناهکار را طبق رای محکمه اسلامی مجازات می‌کند و از طرف دیگر مردم را ناظر اوضاع اجتماعی قرار داده و به عنوان امر به معروف و نهی از منکر آنان را مأمور نموده است که مراقب حسن اجرای قوانین باشند و از فرایض و خوبیها حمایت کنند و افراد را به انجام آنها وادار نمایند به گناه و ناپاکی اعتراض کنند مردم را از ارتکاب آنها بر حذر دارند و بدین وسیله موجبات سلامت و سعادت اجتماع را فراهم آورند.

هم اکنون در کشورهای زنده و آزاد جهان نظارت ملی و حق اعتراض به اعمال غیر قانونی و خلاف مصلحت وجود دارد ولی نکته قابل ملاحظه این است که در ممالک پیشرفته امروز الزام قانونی ندارند که حتما از حق نظارت خود استفاده کنند و به نارواییها اعتراض نمایند و اگر سکوت کنند مستحق کیفر باشند ولی در اسلام اعتراض به گناه از فرایض دینی است و با وجود شرایط نهی از منکر بر مسلمانان واجب است که حق قانونی خود را اعمال کند به گناهکار اعتراض نماید و مانع تبهکاری و گناه شود و اگر ساکت بماند و جرم را نادیده انگارد درپیشگاه الهی مؤاخذه شده و مسئول خواهد بود.

منابع:

• مجموعه ورام ج۲ ص۲۹۴
• گنج های بهشتی نراقی ص۱۷۹

 

سخنرانى عبدالملک مروان در مکه

عبدالملک مروان ، خلیفه اموى در مکه سخنرانى مى کرد. همین که سخنانش به پند و موعظه رسید، مردى از میان جمعیت برخاست و گفت :

– بس است ، بس است !! شما امر مى کنید ولى خود عمل نمى کنید و نهى مى کنید، اما از کارهاى زشت نمى پرهیزید، پند مى دهید ولى پند نمى گیرید. آیا ما از کردار شما پیروى کنیم ، یا مطیع گفتار شما باشیم ؟!

اگر بگویید پیرو روش ما باشید، چگونه مى توان از ستمگران پیروى کرد یا به چه دلیل ما از گناهکارانى اطاعت کنیم که اموال خدا را ثروت خود مى دانند و بندگان او را بنده خویش حساب مى کنند؟ و اگر بگویید از دستورات ما اطاعت نمایید و نصیحت ما را بپذیرید، آیا ممکن است آن کس که خود را پند نمى دهد، دیگرى را نصیحت کند؟ مگر اطاعت از کسى که عادل نیست جایز است ؟

اگر بگویید، علم را در هر کجا یافتید بگیرید و نصیحت را از هر که باشد بپذیرید، شاید در میان ما کسانى باشند که بهتر از شما سخن بگویند و زیباتر حرف بزنند!

از خلافت دست بردارید و نظام قفل و بند را کنار گذارید تا آنان که در شهرها در به در گشته اند و در بیابان ها آواره کرده اید، پیش بیایند و این خلافت را به طور شایسته اداره کنند.

به خدا سوگند! ما هرگز از شما پیروى نکرده ایم و شما را مسلط بر مال و جان و دین خود نساخته ایم تا مانند ستمگران با ما رفتار کنید ما به وضع زمان خود آگاهیم و منتظر پایان مدت حکومت شما، و تمام شدن همه رنج ها و محنت هاى خود هستیم .

هر کدام از شما که بر سریر حکومت تکیه زند مدت معینى دارد و به زودى پرونده اى که همه کردار و اعمال کوچک و بزرگ در آن نوشته شده مى خواند و آن وقت خواهد فهمید که ستمگران چه ظلم هایى روا داشته اند!

در این هنگام ، یکى از ماءموران مسلح خلیفه ، پیش آمده و او را گرفت ، دیگر از سرنوشت او خبرى نشد!