استاد رساندن انسان به خدا

چقدر خوب است آدم، استادی داشته باشد که دردهای او را تشخیص بدهد و بگوید: باید فلان کار را انجام دهی تا مشکلت حل شود. استاد گاهی نه‌ تنها راهنمایی می‌کند، بلکه به آدم کمک می‌کند تا مشکلش برطرف شود. شاید داستان‌های زیادی شنیده باشید از کسانی که به دنبال سیر و سلوک الی الله بوده‌اند و اگر استاد خوبی نصیب‌شان شده، چگونه آن استاد در مراحل مختلف دستشان را گرفته و برای عبور از موانع کمکشان کرده است.

 اما همۀ ما استادی به نام نماز داریم؛ نماز استاد رساندن انسان به خداست. نماز زنده است، شعور دارد، متحرک است، فعال است، بصیر است، آگاه است. نماز مثل یک عادت شخصی یا یک مراسم عمومی نیست. نماز یک فعالیت مرده ی بی‌روح نیست، که خاصیتی برای ما نداشته باشد. نماز هر کسی متناسب با خود او برایش کار می‌کند. اگر من حب مقام دارم، نماز من، حب مقام مرا برطرف می‌کند. اگر حبّ مال دارم، حبّ مال مرا برطرف می‌کند. اگر حبّ شهوت دارم، حبّ شهوت مرا برطرف می‌کند. اگر تکبر دارم، تکبرم را زائل می‌کند. اگر محبت به خدا ندارم، محبت به خدا می‌آورد. نماز هر کسی می‌داند با او چکار کند تا اصلاح شود.

 شما فکر می‌کنید، بزرگان و عرفای ما که به جایی رسیدند با چه چیزی رسیدند؟ با همین نماز! نماز، خودش به تنهایی استاد انسان است. مثلاً هر بار بعد از خواندن نماز، وقتی که می‌خواهی سریع از سر سجاده بلند شوی و به سراغ کارهایت بروی، اگر به خودت بگویی: «بگذار تعقیبات نماز را هم بخوانم» و بعد کمی تأمل کنی و بنشینی تعقیبات نماز را بخوانی، همین باعث می‌شود یکی از بدی‌های روح تو از بین برود.

 سوال: پس دیگر استاد نمی‌خواهیم؟ پس اینکه گفته‌اند: «طی این مرحله بی همرهی خضر مکن، ظلمات است بترس از خطر تنهایی» چه می‌شود؟ جواب: اگر برایت لازم بود، حتماً خداوند کسی را سر راهت قرار خواهد داد. برای اول راه، همین آگاهی‌های عمومی که اکثر شما دارید کافی است. امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: که «شما به عمل به آنچه می‌دانید محتاج‌ترید تا به دانستن آنچه که نمی‌دانید.»

چگونه یک نمازخوب بخوانیم؟ / علیرضا پناهیان/ ص۲۷و۲۸

نافله صبح

آنگاه براى نافله صبح برخیزد،که دو رکعت است:در رکعت اول پس از سوره حمد سوره قل یا ایّها الکافرون و در رکعت دوم پس از سوره حمد سوره توحید را بخواند،و چون سلام‏ داد،به طرف قبله به صورت مرده در قبر به پهلوى راست بخوابد،و گونه راستش را بر روى دست راست بگذارد و بگوید:
اِسْتَمْسَکْتُ بِعُرْوَهِ اللّهِ الْوُثْقىَ الَّتى لاَانْفِصامَ لَها وَاعْتَصَمْتُ بِحَبْلِ اللّهِ الْمَتینِ وَ اَعُوذُ بِاللّهِ مِنْ شَرِّ فَسَقَهِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ وَ اَعُوذُ بِاللّهِ مِنْ شَرِّ فَسَقَهِ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ
چنگ زدم به دستاویز محکم‏تر خدا،که گستنى نیست برایش،و تمسّک جستم به رشته استوار خدا،و پناه مى‏برم به خدا،از شرّ فاسقان عرب و عجم،و پناه مى‏برم به خدا از شرّ بدکاران جنّ و انس‏
آنگاه سه مرتبه بگوید:
سُبْحانَ رَبِّ الصَّباحِ فالِقِ الاِْصْباحِ
منزّه است پروردگار بامداد،شکافنده سپیده.
و پنج آیه آل عمران را که در سطور قبل ذکر شد بخواند،سپس برخیزد و بنشیند و تسبیح حضرت زهرا علیها السّلام را بگوید. در کتاب(من لا یحضره الفقیه)فرموده:روایت شده:هرکه بین دو رکعت نافله صبح و نماز صبح،صد مرتبه بر محمّد و آل محمّد صلوات فرستد، حق تعالى چهره او را از حرارت آتش حفظ کند،و کسى‏که صد مرتبه بگوید:سبحان ربّى العظیم و بحمد استغفر الله ربّى و اتوب الیه‏ حق تعالى خانه‏اى در بهشت براى او بنا کند،و کسى‏که بیست‏ویک مرتبه قل هو اللّه احد بخواند،خداى تعالى در بهشت خانه‏اى براى‏ او بنا کند،و اگر آن را چهل مرتبه بخواند،حق تعالى او را بیامرزد،و شایسته است پس از فراغت از نماز شب،دعاى سى‏ودم صحیفه‏ کامله:اللّهمّ یا ذا الملک المتابدّ..خوانده شود،آنگاه سجده شکر بجا آورد،و سزاوار است براى برادران مؤمن خود دعا کند، و دعاى اللّهمّ ربّ الفجر را که در ادعیه سجده شکر گذشت بخواند،از برادران دینى امید واثق دارم،که براى این گنهکار روسیاه هم‏ دعا کنند که به دعاى بسیار نیازمندم و اللّه الموفّق.

آداب نماز عشاء و تعقیب آن

زمانى که‏ روشنایى پس از غروب آفتاب پنهان شد،براى نماز عشا به همان آدابى که گذشت اذان و قامه مى ‏گویى،آنگاه با رعایت آداب و شرایط،خواندن نماز واجب عشا را شروع کن،و شایسته است قنوت و تعقیب آن را طول دهى زیرا وقت وسعت دارد.در تعقیب نماز عشا،دعاى مشترک بین صبح و شام را مى‏خوانى،پس از آن دعاهاى‏ مختصّ به شام را که بسیار است قرائت مى‏کنى،از جمله دعایى را که براى طلب روزى وارد شده است،و این‏ دعا در«مفاتیح»نقل شده و مستحب است هفت مرتبه سوره«قدر»را بخوانى،آنگاه مى‏گویى:
اَللّهُمَّ رَبَّ السَّمواتِ السَّبْعِ وَ ما اَظَلَّتْ وَ رَبَّ الاَرَضینَ السَّبِعْ وَ ما اَقَلَّتْ وَ رَبَّ الشَّیاطینِ وَ ما اَضَلَّتْ وَ رَبَّ الرِّیاحِ وَ ما ذَرَتْ اَللّهُمَّ رَبَّ کُلِّ شَىْءٍ وَ اِلهَ کُلِّ شَىْءٍ وَ مَلیکَ کُلِّ شَىْءٍ اَنْتَ اللّهُ الْمُقْتَدِرُ عَلى کُلِّ شَىْءٍ اَنْتَ اللَّهُ الاَْوَّلُ فَلا شَىْءَ قَبْلَکَ وَ اَنْتَ الاْ خِرُ فَلا شَىْءَ بَعْدَکَ وَ اَنْتَ الظّاهِرُ فَلا شَىْءَ فَوْقَکَ وَ اَنْتَ الْباطِنُ فَلا شَىْءَ دُونَکَ رَبَّ جَبْرَئیلَ وَمیکائیلَ وَاِسْرافیلَ وَالِهَ اِبْراهیمَ وَاِسْمعیلَ وَاِسْحقَ ویَعْقُوبَ وَالاَسْباطِ اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تَوَلاّنى بِرَحْمَتِکَ وَلا تُسَلِّطَ عَلَىَّ اَحَدا مِنْ خَلْقِکَ مِمِّنْ لاطاقَهَ لى بِهِ اَللّهُمَّ اِنّى اَتَحَبَّبُ اِلَیْکَ فَحَبِّبْنى وَ فِى النّاسِ فَعَزِّزْنى وَ مِنْ شَرِّ الشَّیاطینِ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ فَسَلِمّنى یا رَبَّ الْعالِمینَ وَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ
خدایا اى پروردگار هفت آسمان،و آنچه سایه افکندند،و پروردگار هفت زمین و آنچه حمل کردند،و پروردگار شیاطین و آنان‏که گمراه نمودند،و پروردگار بادها و آنچه پراکنده کردند،خدایا اى پروردگار هرچیز،و معبود هر چیز،و پادشاه هر چیز،تویى خداى توانا بر هر چیز،تویى خداى اوّلى که چیزى پیش‏ از تو نبود،و پایانى که چیزى بعد از تو نیست،و تویى آشکار که چیزى برتر از تو نیست،و تویى پنهان‏ که چیزى مادون تو نیست،اى پروردگار جبرییل و میکاییل و اسرافیل و معبود ابراهیم[و اسماعیل] و اسحاق و یعقوب،از تو مى‏خواهم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى،و مرا با رحمتت سرپرستى کنى، و احدى از آفریدگانت را که مرا یاراى مقاومت با او نیست بر من چیزه ننمایى،خدایا با تو دوستى مى‏ورزم، پس دوستم بدار،و در بین مردم عزیزم کن،و از شر شیاطین جنّ و انس سالمم بدار،اى پروردگار جهانیان،و بر محمّد و خاندانش درود فرست.
پس به آنچه دوست دارى دعا کن،آنگاه سجده شکر بجا آور، و نماز وتیره را که دو رکعت نافله نشسته است به دنبال نماز عشا بخوان،و مستحبّ است در این نماز صد آیه از قرآن‏ خوانده شود،و خوب است در رکعت اول پس از سوره«حمد»سوره«واقعه»و در رکعت دوم سوره«توحید»خوانده شود و پس از سلام هر دعایى را که خواستى قرائت کن.

دعاهای وقت غروب

آنچه در نزدیکى غروب آفتاب سزاوار است،اینکه در حرکت به سوى مسجد شتاب ورزى،و به هنگام زردى آفتاب‏ بگویى:
اَمْسى ظُلْمى مُسْتَجیرا بِعَفْوِکَ وَاَمْسَتْ ذُنُوبى مُسْتَجیرَهً بِمَغْفِرَتِکَ وَاَمْسى خَوْفى مُسْتَجیرا بِاَمانِکَ وَاَمْسى ذُلّى مُسْتَجیرا بِعِزِّکَ وَاَمْسى فَقْرى مُسْتَجیرا بِغِناکَ وَاَمْسى وَجْهِىَ الْبالى مُسْتَجیرا بِوَجْهِکَ الدّآئِمِ الْباقى اَللّهُمَّ اَلْبِسْنى عافِیَتَکَ وَغَشِّنى بِرَحْمَتِکَ وَجَلِّلْنى کَرامَتَکَ وَقِنى شَرَّ خَلْقِکَ مِنَ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ یا اَللَّهُ یا رَحْمنُ یا رَحیمُ
خداى ستم آورنده به گذشتت شام کرد،و گناهانم پناه آوردنده به آمرزشت شام کرد،و هراسم پناه آورنده به ایمنى‏ ات شام کرد،و خوارم پناه آورنده به عزتت شام کرد،و تهیدستى‏ ام پناه آورنده به توانگرى‏ ات‏ شام کرد،و روى فرسوده ‏ام پناه آوردنده به جلوه همیشگى‏ ات شام کرد،خدایا عافیتت را بر من بپوشان‏ و به رحمتت فرو بر،و در کرامتت فرا گیر،و از شرّ آفریدگان جنّ و آدمى‏ ات حفظم کن،اى خدا،اى‏ بخشنده،اى مهربان.
و شایسته است در این وقت به تسبیح و استغفار مشغول باشى،زیرا فضیلت این وقت،مانند فضیلت پیش از طلوع است و حق تعالى فرموده:
وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُروُبِ
و تسبیح کن به ستایش پروردگارت،پیش از طلوع آفتاب،و غروب خورشید.
از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده:زمانى‏ که خورشید تغییر کرد،یعنى مشرف به غروب شد،یاد خدا کن،و اگر با مردمى‏ هستى که تو را از ذکر باز مى‏ دارند،از آنان دور شو،و مشغول دعا شو،در هنگام غروب بگو:
یا مَنْ خَتَمَ النُّبُوَّهَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ اِخْتِمْ لى فى یَوْمى هذا بِخَیْرٍ وَشَهْرى بِخَیْرٍ وَسَنَتى بِخَیْرٍ وَعُمْرى بِخَیْرٍ
اى که نبوّت را به محمّد(درود خدا بر او و خاندانش)پایان داد،این روز مرا به خیر پایان ده،و ماه و سال‏ و عمرم را به خیر تمام کن.
و تهلیل«لا اله الاّ اللّه»و استعاذه«اعوذ باللّه من الشّیطان الرّجیم» روایت شده را که در دعاهاى صبح و شب خواهد آمد مى‏ خوانى،پس دست خود را بالاى سرت مى‏ گذارى،و به صورت خود مى‏ کشى،و محاسن را به دست گرفته و مى‏ گویى:
اَحَطْتُ عَلى نَفْسى وَاَهْلى وَمالى وَوَلَدى مِنْ غائِبٍ وَشاهِدٍ بِاللَّهِ الَّذى لا اِلهَ اِلا هُوَ عالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهادَهِ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ الْحَىُّ الْقَیُّومُ لا تاْخُذُهُ سِنَهٌ وَلا نَوْمٌ
حفاظت نمودم بر خود و خاندان و دارایى و فرزندم،به خدا،که معبودى جز او نیست.داناى پنهان و پیدا،بخشنده و مهربان،زنده و پاینده،او را چرت و خواب درنگیرد.
ادامه مى‏دهى تا
العلىّ العظیم.
العلىّ العظیم.

دعای خروج از مسجد

و چون خواستى از مسجد خارج شوى،این دعا را مى‏خوانى:
اَللّهُمَّ دَعَوْتَنى فَاَجَبْتُ دَعْوَتَکَ وَصَلَّیْتُ مَکْتُوبَتَکَ وَانْتَشَرْتُ فى اَرْضِکَ کَما اَمَرْتَنى فَاَسْئَلُکَ مِنْ فَضْلِکَ الْعَمَلَ بِطاعَتِکَ وَاجْتِنابِ مَعْصِیَتِکَ وَالْکَفافَ مِنَ الرِّزْقِ بِرَحْمَتِکَ.
خدایا دعوتم کردى،دعوتت را اجابت نمودم،و نماز واجبت را خواندم،و در زمینت چنان‏که فرمان دادى در پى‏ روزى رفتم،از تو مى‏خواهم از صر فضلت،عمل به طاعت را،و اجتناب از نافرمانى‏ات را،و کفایت از روزى‏ات را به رحمتت.