تفسیر سوره کوثر

بسم الله الرحمن الرحیم

إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ (۱)

فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ (۲)

إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ (۳)

به نام خداوندی که رحمتش فراوان و همیشگی است. همانا ما به تو کوثر دادیم؛ پس برای پروردگارت نماز گزار و «نحر» کن؛ همانا آن دشمن تو خودش ابتر (= بی‌تبار و بی‌دنباله) است.

کوثر: دارای کثرت فراوان، خیر کثیر، هم چنین نام نهری است که هرکس بخواهد وارد بهشت شود و بهشتی بماند از آن سیراب می‌شود.

نحر: به قسمت بالای سینه و زیر گلو (حلقوم و محل انداختن گردنبند) گویند. «نحر کردن» هم به معنای «قربانی کردن شتر» است (زیرا برای قربانی کردن شتر، ابزار قربانی کردن را در قسمت نحر او وارد می‌کنند) و هم به معنای «بالا بردن دست‌ها هنگام تکبیر گفتن در نماز» است (که دست‌ها تا محاذی نحر بالا می‌آید). در ترجمه‌ها و تفاسیر هر دو معنا مطرح شده و هر دو می‌تواند درست باشد. اگر اولی باشد نماز، اشاره به نماز روز عید قربان است که بلافاصله بعدش قربانی می‌کنند؛ و اگر دومی باشد درباره مطلق نمازهاست.

شأن نزول: در روایات آمده بعد از رحلت پسر خردسال پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) یکی از دشمنان ایشان (عاص بن وائل یا عمرو بن عاص) گفت: دیگر نگران این دین نباشید زیرا این شخص (پیامبر صلی الله علیه و آله) پسر ندارد پس ابتر است و نسلش باقی نمی‌ماند و کارش بی‌دنباله خواهد بود و با مرگش فراموش می‌شود. این سوره نازل شد و یکی از معجزات پیامبر است زیرا هم نسل خود آن شخص منقرض شد و هم نسل پیامبر از طریق حضرت زهرا (سلام الله علیها) چنان گسترشی پیدا کرده است که امروزه این نسل با عنوان سادات در همه‌ کشورهای اسلامی شناخته شده و مورد احترام‌اند. بدین مناسبت مصداق کوثر را حضرت زهرا (سلام الله علیها) دانسته‌اند که خداوند با دادن او به پیامبر، در واقع حوض کوثر و خیر کثیری به او داد و نسل وی و دین وی را این‌چنین گسترش داد.

حوض کوثر دو رودخانه مهم به آن می ریزد یکی قرآن و دیگری اهل بیت (حدیث ثقلین حتی یردا علی الحوض) دو رودخانه ایمان و معرفت کسی از این حوض نوشید هرگز تشنه هیچ معرفتی و گرایش دیگری نخواهد گشت.

حمید مغربی

اشکى بر سیدالشهداء علیه السلام

سید على حسینى که از اصحاب امام رضا علیه السلام است مى گوید:
من همسایه امام على بن موسى الرضا علیه السلام بودم . چون روز عاشورا مى شد از میان برادران دینى ما یک نفر مقتل امام حسین علیه السلام را مى خواند و به این روایت رسید که حضرت باقر علیه السلام فرمود:
– ((هر کس از دیده هاى او ولو به قدر بال پشه اى اشک بیرون بیاید. خداوند گناهانش را مى آمرزد. اگر چه مانند کف دریاها باشد.))
در آن مجلس شخص نادانى که ادعاى علم مى کرد. حضور داشت و بر آن بود که این حدیث نباید صحیح باشد. چگونه گریستن به آن اندکى بر حضرت حسین علیه السلام این قدر ثواب مى تواند داشته باشد؟ با ایشان مباحثه بسیار کردیم و در آخر هم از گمراهى خود برنگشت و برخاست و رفت .
آن شب گذشت . چون روز شد، نزد ما آمد و از گفته هایش معذرت خواست ، اظهار ندامت کرد و گفت :
– شب گذشته در خواب دیدم قیامت برپا شده است و پل صراط بر روى جهنم کشیده اند و پرونده هاى اعمال را گشوده اند و آتش جهنم را افروخته اند و بهشت را زینت کرده اند. در آن وقت گرما شدید شد و عطش ‍ سنگین بر من غلبه کرد. چون به جانب راست خود نگاه کردم حوض کوثر را دیدم و بر لب آن دو مرد و یک زن را مشاهده کردم که ایستاده اند و نور جمال ایشان صحراى محشر را روشن کرده است . در حالیکه لباس سیاه پوشیده اند و مى ‌گریند. از کسى پرسیدم : اینها کیستند که بر کنار کوثر ایستاده اند؟
پاسخ داد: یکى محمد مصطفى صلى الله علیه و آله و دیگرى على مرتضى و آن زن فاطمه زهرا علیهاالسلام است .
گفتم : چرا سیاه به تن دارند، غمگین هستند و مى گریند؟
گفت : مگر نمى دانى که امروز عاشوراست ؟
گفتم : روز شهادت شهید کربلا امام حسین علیه السلام است . آنان به این جهت غمناکند.
سپس نزدیک حضرت فاطمه علیهاالسلام رفتم و گفتم :
– اى دختر رسول خدا! تشنه ام . آن حضرت از روى غضب به من نظر کرد و گفت :
– تو مگر همان شخص نیستى که فضیلت گریستن بر میوه قلبم ، نور چشمم ، فرزندم حسین را انکار مى کردى؟ با اینکه با ظلم و ستم او را شهید کردند. لعنت خدا بر قاتلین و ظالمین و کسانى که ایشان را از آشامیدن آب منع کردند.
در این حال از خواب وحشتناک بیدار شدم و از گفته خود پشیمان گشتم . اکنون از شما معذرت مى خواهم و باشد که از تقصیر من درگذرید.