تفسیر سوره کوثر

بسم الله الرحمن الرحیم

إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ (۱)

فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ (۲)

إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ (۳)

به نام خداوندی که رحمتش فراوان و همیشگی است. همانا ما به تو کوثر دادیم؛ پس برای پروردگارت نماز گزار و «نحر» کن؛ همانا آن دشمن تو خودش ابتر (= بی‌تبار و بی‌دنباله) است.

کوثر: دارای کثرت فراوان، خیر کثیر، هم چنین نام نهری است که هرکس بخواهد وارد بهشت شود و بهشتی بماند از آن سیراب می‌شود.

نحر: به قسمت بالای سینه و زیر گلو (حلقوم و محل انداختن گردنبند) گویند. «نحر کردن» هم به معنای «قربانی کردن شتر» است (زیرا برای قربانی کردن شتر، ابزار قربانی کردن را در قسمت نحر او وارد می‌کنند) و هم به معنای «بالا بردن دست‌ها هنگام تکبیر گفتن در نماز» است (که دست‌ها تا محاذی نحر بالا می‌آید). در ترجمه‌ها و تفاسیر هر دو معنا مطرح شده و هر دو می‌تواند درست باشد. اگر اولی باشد نماز، اشاره به نماز روز عید قربان است که بلافاصله بعدش قربانی می‌کنند؛ و اگر دومی باشد درباره مطلق نمازهاست.

شأن نزول: در روایات آمده بعد از رحلت پسر خردسال پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) یکی از دشمنان ایشان (عاص بن وائل یا عمرو بن عاص) گفت: دیگر نگران این دین نباشید زیرا این شخص (پیامبر صلی الله علیه و آله) پسر ندارد پس ابتر است و نسلش باقی نمی‌ماند و کارش بی‌دنباله خواهد بود و با مرگش فراموش می‌شود. این سوره نازل شد و یکی از معجزات پیامبر است زیرا هم نسل خود آن شخص منقرض شد و هم نسل پیامبر از طریق حضرت زهرا (سلام الله علیها) چنان گسترشی پیدا کرده است که امروزه این نسل با عنوان سادات در همه‌ کشورهای اسلامی شناخته شده و مورد احترام‌اند. بدین مناسبت مصداق کوثر را حضرت زهرا (سلام الله علیها) دانسته‌اند که خداوند با دادن او به پیامبر، در واقع حوض کوثر و خیر کثیری به او داد و نسل وی و دین وی را این‌چنین گسترش داد.

حوض کوثر دو رودخانه مهم به آن می ریزد یکی قرآن و دیگری اهل بیت (حدیث ثقلین حتی یردا علی الحوض) دو رودخانه ایمان و معرفت کسی از این حوض نوشید هرگز تشنه هیچ معرفتی و گرایش دیگری نخواهد گشت.

حمید مغربی

اعلام ولایت

به روایت غیر حذیفه: حضرت رسول صل الله علیه و آله در منی بر منبر برآمد و گفت: ای گروه مردمان! من بعد از خود در میان شما دو چیز می‌گذارم اگر متابعت آنها بکنید هرگز گمراه نشوید: کتاب خدا و اهل بیت من. و به درستی که خداوند لطیف خبیر خبر داد مرا که اینها از هم جدا نمی‌شوند تا در کوثر بر من وارد شوند مانند این دو انگشت – و دو سبابه خود را به یکدیگر چسبانید- و هر که چنگ زند در آنها نجات می‌یابد و هر که مخالفت آنها کند هلاک می‌شود.
ایهاالناس! آیا من تبلیغ رسالت خود کردم؟ گفتند: بلی یا رسول الله. فرمود: خداوندا گواه باش.
و چون آخر ایام تشریق شد که سیزدهم شهر ذی‌الحجه باشد الله تعالی سوره «اذا جاء» را فرستاد حضرت فرمود که: این خبر مرگ من است که به من داده‌اند چون دلالت می‌کند بر آنکه کار دین را تمام کردم باید متوجه عالم قدس شد.
پس در منی داخل مسجد خیف شد و فرمود ندا کنند مردم را که حاضر شوند چون حاضر شدند خطبه خواند و فرمود: ایها الناس! من در میان شما دو چیز بزرگ سنگین می‌گذارم یکی بزرگ‌تر است از یکی آن یکی کتاب خداست که یک طرف آن به دست خدا است و طرف دیگر آن به دست شما است پس چنگ زنید در آن و کوچک‌تر آن عترت من است که اهل بیت منند و به تحقیق که خبر داد مرا خداوند صاحب لطف و دانایی که این دوتا از یکدیگر جدا نمی‌شوند تا در کوثر بر من وارد شوند مانند این دو انگشت من – و جمع کرد میان دو انگشت شهادت خود- و فرمود: نمی‌گویم مانند این دوتا – و جمع کرد میان انگشت میان و انگشت شهادت که یکی بر دیگری زیاده باشد-.
پس گروهی از منافقان جمع شدند و گفتند: محمد می‌خواهد که امامت را در میان اهل بیت خود قرار دهد پس چهارده نفر ایشان از میان مردم بیرون رفتند و داخل کعبه شدند و نامه در میان خود نوشتند و با یکدیگر عهد کردند که اگر محمد بمیرد یا کشته شود نگذارند که خلافت به اهل بیت او برسد
پس حق تعالی این آیات را فرستاد: «أمْ أَبْرَمُوا أَمراً فَإنّا مُبْرِمونَ» «أمْ یَحْسَبونَ أنّا لا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُم بَلی وَ رُسُلُنا لَدَیْهِمْ یَکْتُبُون» یعنی: آیا محکم کردند امر خود را پس ما نیز محکم می‌کنیم کار خود را بلکه گمان می‌کنند که ما نمی‌شنویم سر ایشان را بلکه می‌شنویم سرّ ایشان را بلکه می‌شنویم و رسولان ما از ملائکه نزد ایشانند و می‌نویسند گفته‌ها و کرده‌های ایشان را»

حق الیقین فصل غدیر خم ص ۱۶۴

حدیث پر نور ثقلین