اعتقادات ۵۰

تا اینجا مراتب نزول قرآن گفته شد. اما خوبه نگاهی هم بندازیم به مسئلهٔ معجزه بودن قرآن. چون معجزه بودنِ قرآن، هم از اعتقادات ما مسلموناست و هم اثبات اعجاز قرآن برای ما مدرک خیلی مهمیه.

معجزه از عجز (ناتوانی) گرفته شده. معجزه پدیده ایست که تمام عوامل طبیعی از ایجادش ناتوان باشند و عقل هر عاقلی، چنین پدیده ای رو مربوط به طبیعت ندونه.

بهترین تعریف معجزه همون چیزیه که خدای متعال در آیات مختلفی از قرآن کریم بیان کرده.

 

البقره، ۲۳:

وَإِن کُنتُمْ فِی رَیْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَهٍ مِّن مِّثْلِهِ…

ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺑﻨﺪﻩ خود ﻧﺎﺯﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻳﻢ ، ﺷﻚ ﺩﺍﺭﻳﺪ [ ﻛﻪ ﻭﺣﻰ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪٔ ﺑﺸﺮ ] ﭘﺲ ﺳﻮﺭﻩ ﺍﻯ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻥ ﺭﺍﺑﻴﺎﻭﺭﻳﺪ…

 

الاسرا، ۸۸:

قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَىٰ أَن یَأْتُوا بِمِثْلِ هَٰذَا الْقُرْآنِ لَا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا

ﺑﮕﻮ : ﻗﻄﻌﺎ ﺍﮔﺮ ﺟﻦ ﻭ ﺍﻧﺲ ﮔﺮﺩ ﺁﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻭﺭﻧﺪ ، ﻧﻤﻰ  ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪﺵ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻭﺭﻧﺪ ، ﻭ ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻥ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ .

 

معجزه بودنِ قرآن، دو جهت داره. اول از جهت خصوصیاتِ شخصِ آورندهٔ قرآن. یعنی شخصی که هیچ جا و پیش هیچکس درسی نخونده و همهٔ مردم هم گذشته و سابقهٔ اونو می دونستند، تونسته که در اون سرزمین آکنده از جهل و تعصب و خرافات، چنین مطالب و کتاب حیرت آوری بیاره. کاری که هیچ شخص درس نخوندهٔ دیگه ای در طول تاریخ نتونسته و نمیتونه از روی روال عادی، و خارج از مسیر معجزه، انجامش بده. درس نخودنِ پیش کسی، به معنی سواد و علم نداشتن نیست. چون خدا هروقت صلاح بدونه، به مخلوقی که درس نخونده باشه، علمِ لَدُنی عطا میکنه. یعنی علمی از طرف خودش.

الکهف، ۶۵:

… وَعَلَّمْنَاهُ مِن لَّدُنَّا عِلْمًا.

… ﻭ ﺍﺯ ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﻧﺸﻰ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﻳﻢ .

اعتقادات ۴۹

مرتبه هفتم نزول:

مرحله هفتم نزول، همین ترجمه قرآنه. همین ترجمه های مختلفی که در دسترس هست و ما میخونیم. این دیگه ساده ترین و نازلترین سطح از حالتهائیست که علوم و حقایق موجود در قرآن به این شکل تا حالا ساده سازی و بیان شده و در دسترس ما قرار گرفته. البته باید دقت داشت که با وجود نظارتهایی که در امر ترجمه و چاپ قرآن انجام میشه، اما در عین حال بعضی مترجمین به نحوی آیات و مطالب قرآن رو ترجمه می کنند که یا بخشی از اصل مطلب بیان نمیشه و یا به نحوی بیان میشه که با مفهوم اصلی مطاب تفاوت داره و یا ترجمه روان و قابل فهم نیست.

 

مثلا در زبان عرب، کلمه « هذا » به معنی «این _ اشاره به نزدیک» و کلمه « ذَٰلِکَ » به معنی «آن _ اشاره به دور» می باشد. ولی در اکثر قرآنها، در آیه ۲ سوره بقره ،برای کلمه «ذالک»، معنای کلمه «هذا» را نوشته اند:

 

«ذَٰلِکَ» الْکِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِینَ. «ﺍﻳﻦ»! ﻛﺘﺎبیست که ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻰ در آن ﻧﻴﺴﺖ ؛ ﺳﺮﺍﺳﺮﺵ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎﺭﺍﻥ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺍﺳﺖ.

درواقع معنی اصلی آیه ۲ سوره بقره می شود: «آن» کتابیست که هیچ شکی در آن نیست …، و طبق اسناد و روایات، منظور از «آن» در آیهٔ مذکور، اشاره به آن قرآن و تفسیریست که حضرت علی علیه السلام به خط خود نوشته و به کتاب علی معروف بوده و نزد امام هر زمانی می باشد و این نکته ای مهم و یکی از سرخطهای قرآن برای اثبات برحق بودنِ معصومین علیهم السلام و اصلاح اعتقادات ما می باشد.

 

 لذا برای فهم بهتر معانی قرآن و دوری کردن از کج فهمی، بهتره در انتخاب نوع چاپ و مترجم قرآن، دقت بیشتری داشته باشیم. در عین حال در روایات زیادی از معصومین علیهم السلام، نسبت به یادگیری قرآن و تلاوت و تدبر در اون تاکید شده. اینطوری دیگه جلوی خیلی از کج فهمیهای ناشی از ترجمهٔ ناقص قرآن، برطرف میشه.

پیامبر اکرم علیه السلام فرمودند: بهترین شما کسیست که قرآن را یاد بگیرد و به دیگران نیز بیاموزد (جامع الاحادیث، صفحه ۷۴).

حضرت علی علیه السلام هم فرمودند: قرآن را یاد بگیرید زیرا قرآن بهترین حرف است و در آن اندیشهٔ عمیق کنید… (نهج البلاغه، صبحی صالح، ح ۱۱۰).

 

اعتقادات ۴۸

مرتبه ششم نزول:

مرحله ششم نزول قرآن، همین تفاسیری است که علما و فقها از آیات قرآن بیان می کنند و برای مردم دسته بندی می کنند.

طبق روایاتِ معصومین علیهم السلام، تفسیر قرآن امری توقیفی است. یعنی اینکه فقط و فقط معصومین علیهم السلام اجازهٔ تفسیر کردنِ آیات قرآن را دارند ولا غیر. یعنی حتی اگر شخص دیگه ای غیر از چهارده معصوم علیهم السلام، تفسیری از قرآن بیان کنه که طبق نظر و استدلال خودش باشه، حتی اگر اون تفسیر کاملا درست و مطابق با تفسیری که معصوم ارائه کرده، باشه، باز هم چون تفسیر به رأیِ خودش کرده، عملی حرام انجام داده.

امام صادق علیه السلام فرمودند: کسیکه حتی آیه ای از کتاب خدا را تفسیر کند، کافر است (تفسیر عیاشی جلد ۱ صفحه ۱۷ و بحار الانوار جلد ۹۲ صفحه ۱۱۱).

و یا فرمودند: کسیکه درباره حقایق و معارف و معانی قرآن سخن به رأی خود بگوید، اگر درست هم گفته باشد، خطا کرده است (منیه المرید).

و رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند که خدای تعالی فرموده است: ایمان به من نیاورده کسیکه به رأی خود، کلام مرا تفسیر کند (عیون اخبار الرضا (علیه السلام) جلد ۱ صفحه ۱۱۶ و جامع احادیث شیعه، جلد ۱ صفحه ۲۷۲).

و امام باقر علیه السلام هم فرمودند: چیزی دورتر از تفسیر قرآن، از عقول مردم نیست ( جامع احادیث شیعه، جلد ۱ صفحه ۱۶۲).

لذا با توجه به اهمیت تفسیر قرآن، با توقیفی کردنِ تفسیر قرآن، خواستند تا جلوی هرگونه اشتباه یا غفلت و یا سوء استفاده های بعدی گرفته بشه.

لذا علماء و فقها و مراجع دین با آگاهی از توقیفی بودن تفسیر قرآن و با رعایت این اصل، برای ارائه تفسیر قرآن، از نظر و رأی خودشون چیزی نمی گند و بلکه تفاسیری که معصومین علیهم السلام در احادیث و در مقاطع زمانی یا مکانی مختلف در مورد آیات قرآن فرموده اند را جمع آوری کرده (با ارائه سند معتبر) و به عنوان تفسیر یا توضیح آیات قرآن منتشر می کنند.

 

لذا با این شرح، توضیح المسائل (رسالهٔ عملیه) هم جزء نزول ششم قرآن در بخش احکام محسوب میشه. چون احکامش در واقع نوعی تفسیر آیات قرآن بر اساس نظر و احادیث معصومین (علیهم السلام) هست.

اعتقادات ۴۷

مرتبه پنجم نزول:

 

مرحله پنجم نزول، همون تفسیری از قرآن بود که از لبهای مبارک پیامبر صلی الله علیه و آله بیان می شد و حضرت علی علیه السلام اونها رو می نوشتند. این اولین و کاملترین توضیح و تفسیری بود که برای قرآن نوشته شد. همونطور که قبلا اشاره شد، آیات قرآن دارای بطنها و لایه های متعددی هست که در هر لایه، علوم و حقایق زیاد و مختلفی نهفته شده و این خودش از اعجاز قرآنه. لذا برای فهم هرکدوم از این علوم و حقایق، لازمه تا این علوم از قرآن استخراج بشه و این کار جز از کسانی که راسخون در علم بوده و در علم فرو رفته اند (چهارده معصوم) و اشراف کامل به علوم و حقایق قرآنی دارند، از کس دیگه ای ساخته نیست.

 

آل عمران، ۷:

… وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ اِلاَّ اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ … 

به همین جهت، پیامبر اکرم علیه السلام، به مرور که آیات قرآن را بر مردم نازل می کردند، تاویل و تفسیر و شرح و توضیح آیات رو با لبهای مبارکشون برای حضرت علی علیه السلام می گفتند و حضرت علی هم اونها را می نوشتند. همهٔ این تفسیر و توضیحات در کتابی که حجم خیلی زبادی داره، نوشته و جمع آوری شده که حتی مسائل و احکام جزئی ترین امور هم در اون نوشته شده.

این کتاب به کتاب علی علیه السلام مشهوره و در قرآن هم به اون اشاره شده:

 

البقره، ۲:

ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدیً لِلْمُتَّقِینَ 

آن کتابی است که شکّی در آن نیست، مایه هدایت اهل تقوی است.

 

کتاب علی علیه السلام در هر دوره ای نزد امام همون دوره بوده و الآن هم در نزد امام زمان ارواحنا فداه قرار داره.

اعتقادات ۴۶

مرتبه سوم نزول:

در مرحله سوم، قرآن به قالب حروف و جملات زبان عربی در اومد و در سینه خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام جا گرفت. این واقعه قبل از زمان بعثت پیامبر اکرم بود. موقع تولد حضرت علی علیه السلام ( که قبل از بعثت رسول خدا علیه السلام اتفاق افتاده)، یعنی قبل از اینکه پیامبر مبعوث به رسالت شوند، طبق روایات متعدد، حضرت علی علیه السلام موقع تولد، سوره قد افلح المومنون را می خواند. پس قرآن قبل از زمان بعثت پیامبر اکرم علیه السلام، به زبان عربی تبدیل شده و در نزد چهارده معصوم علیهم السلام بود.

 

مرتبه چهارم نزول:

مرحله چهارم نزول قرآن وقتی بود که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به رسالت مبعوث شدند و به امر خداوند اجازه داشتند تا به همون ترتیبی که فرشته وحی، حضرت جبرائیل، از طرف خدا به ایشون ابلاغ می کرد، از همون جملهٔ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ، شروع کرده و آیات و علوم قرآن رو بتدریج و با اجازه خدا از طریق وحی، به مردم ارائه کنند. خداوند در قرآن به پیامبر اکرم اشاره میکنه که قبل از اینکه از طریق وحی دستور ابلاغ آیه ای به تو برسه، در ابلاغ و خواندن آیات عجله نکن.

 

سوره طه، آیه ۱۱۴:

وَ لا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُقْضی اِلَیْکَ وَحْیُهُ 

و قبل از آنکه وحی قرآن به تو برسد، در خواندنش عجله نکن.

 

این آیه بیانگر اینه که قبل از ابنکه ابلاغ قرآن بر پیامبر وحی بشه، ایشون آیات قرآن رو می دونستند.