میزان تقوا در بیان امام حسن عسکری علیه السلام

میزان تقوا در بیان امام حسن عسکری علیه السلام :

«أَوْرَعُ النَّاسِ مَنْ وَقَفَ عِنْدَ الشُّبْهَهِ أَعْبَدُ النَّاسِ مَنْ أَقَامَ عَلَى الْفَرَائِضِ أَزْهَدُ النَّاسِ مَنْ تَرَکَ الْحَرَامَ أَشَدُّ النَّاسِ اجْتِهَاداً مَنْ تَرَکَ الذُّنُوب‏»

[تحف العقول: ۴۸۹]

«أَوْرَعُ النَّاسِ مَنْ وَقَفَ عِنْدَ الشُّبْهَهِ» باورع‌ترین مردم کسی است که در هنگام شبهات توقف می‌کند، وقتی نمی‌داند، این کار حلال است یا حرام، درست است یا نادرست، آن را انجام نمی‌دهد.
«أَعْبَدُ النَّاسِ مَنْ أَقَامَ عَلَى الْفَرَائِضِ» عابدترین مردم کسی است که واجبات خود را اقامه می‌کند، واجبات را انجام می‌دهد. اگر ما به واجبات خود اهتمام داشتیم، از بهترین بندگان خدا هستیم. اگر ما واقعاً به واجبات خود ملتزم باشیم، حتی مستحبات را هم انجام ندهیم، عابدترین مردم هستیم.
«أَزْهَدُ النَّاسِ مَنْ تَرَکَ الْحَرَامَ» زاهدترین مردم کسی است که آلوده به حرام نشود و حرام را ترک کند. حالا هر حرامی باشد، مالی یا غیرمالی. خلاصه حرام جلوی پای او باشد و او از آن فرار کند. و خودش را آلوده به حرام نکند. ما از زهد چه می‌فهمیم؟ زندگی زاهدانه، کم بخوریم، خانۀ کوچک داشته باشیم، زندگی فقیرانه داشته باشیم، در خوردوخوراک به حداقل اکتفا کنیم. اما امام علیه السلام می‌فرمایند: نه تنها زهد، بلکه زاهدترین مردم کسی است حرام را ترک کند. برخی به‌قول مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی اهل اداواطوار هستند و این‌ها همه کار شیطان است. می‌خواهیم خدا از ما راضی باشد، دنبال حرام نرویم و راه حرام را به روی خودمان و قلب‌مان ببندیم.
«أَشَدُّ النَّاسِ اجْتِهَاداً مَنْ تَرَکَ الذُّنُوب‏» بندگی خدا با تنبلی و بی‌حالی و کسالت به دست نمی‌آید، بندگی و تقوا با تلاش و کوشش و اجتهاد در بندگی و اطاعت است. حالا امام علیه السلام می‌فرمایند: سخت‌کوش‌ترین مردم چه کسی است؟ کسی که گناهان را ترک کند. یک قید به قلب خود بزند و دور هیچ گناهی نرود. ما گناه نکنیم، حالا مستحبات را انجام ندادیم، روزۀ مستحبی نگرفتیم، نمازهای مستحبی نخواندیم، آن‌ها خیلی خوب هستند، اما چه کسی سخت‌کوش‌ترین افراد است؟ کسی که گناهان را ترک کند. پس اصل ترک گناهان است.
پس میزان تقوا در کلام امام علیه السلام مشخص شد، دنبال امور شبه‌ناک نرویم، واجبات خود را انجام بدهیم، از حرام خودداری کنیم و گناهان را ترک کنیم. این می‌شود تقوا. در این صورت ما باورع‌ترین و پارساترین مردم، عابدترین مردم، زاهدترین مردم و سخت‌کوش‌ترین مردم هستیم. بله اگر کسی این‌گونه بود، حتماً خدا به او توفیق می‌دهد که مکروهات را هم ترک کند و مستحبات را هم در حد توان خود مقید باشد.

حجت الاسلام سید سعید لواسانی

اعتقادات ۶۲

معنای حقیقی وَرَع:

 

وَرَع یعنی پرهیز و فاصله گرفتنِ از مرزهای ممنوعه و خطوط قرمز. مرزهائی که تماسِ با اونها، رعایت کردن تقوا رو مشکل میکنه .

مثلا میدونیم که اگر فلان جا بریم، به مرز گناه نزدیک میشیم. یا مثلا وقتی رستوران رفتیم، برای اینکه موقع غذا خوردن، چشم توی چشم ناموس مردم نشیم، جوری دور میز غذا بشینیم (یا جایی بشینیم) که امکان دیدن میز کناری نباشه و پشت به اون خانواده بشینیم همونطور که خودمون دوست داریم دیگران خانوادهٔ ما رو رعایت کنند. چون ممکنه در موقع چشم تو چشم شدن با فرد نامحرم، رعایت کردن تقوا سخت بشه. پس بهتره تا جائیکه مفسده ای نیست یا برامون مقدوره، از محرمات و خطوط قرمز دوری کنیم.

فرق ورع با تقوی اینه که تقوی یعنی محافظت از خود در هنگام روبرو شدن با گناه. ولی ورع یعنی اجتناب و دوری کردنِ از روبرو شدنِ با گناه. مثلا در زندگی روزانه، حرکت با سرعت مطمئنه که کمتر نیاز به ترمز کردن باشه، مصداق ورع هست و ترمز کردن مصداق تقوی.

مثلا یکنفر میره لب بام خونه و تا خواست بیفته پایین، دستشو میگیره به نردهٔ لب بام تا نیفته. این یعنی تقوی. ولی نفر دوم اگر محتاط باشه، اصلا لب بام نمیره تا با خطر سقوط هم مواجه نشه. این یعنی ورع.

حضرت علی علیه السلام نیز در روایتی از ما خواسته اند بوسیلهٔ داشتن اجتهاد و ورع، ایشون رو یاری کنیم. یعنی اگر از مرزهای گناه و خطوط قرمز دین دوری کنیم، ایشون رو در هدفشون که هدایت امت به رستگاری هست، یاری کردیم.