سقیفه و غدیر – سوال نود و چهارم

در بین علماء اهل سنت بحثی است که یکی از فقهاء بزرگ در صدر اسلام در مدینه منوره عمر بن خطاب بوده که احاطه کاملی بر قرآن و آیات شریفه و معانی و مسائل علمی و فقهی اسلام داشته و میان چند نفر از فقهاء مانند علی علیه السلام و عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عباس و عکرمه و زید بن ثابت و غیرهم رضی الله عنهم، عمر بن خطاب برجسته تر از همه بوده است. گاهی در مشکلات، مسلمین معطل می ماندند و به ایشان مراجعه می کردند. آیا در این خصوص پاسخی دارید؟

✍️ پاسخ:

خیلی محل تعجب است که این حرفها از کجا آورده شده است. در کلمات و گفتار عوام افراط و تفریط بسیار است. شایسته است که انسان اعتقاداتش را منطبق بر ثقلین قرار دهد.
در این مورد، احدی از علماء خودتان چنین ادعای نکرده اند. نه تنها در هیچ کتابی از علمای شما چنین عقیده ای ابراز نشده بلکه خلاف این قول صراحت دارد که عمر از احاطه بر مسائل علمیه و مدارج فقهیه عاری و در مواقع احتیاج و پیش آمدها، دست به دامان علی علیه السلام میشده است.
اجازه دهید برای نمونه جریانی را از کتب معتبره خودتان نقل کرده و قضاوت این امر را به خودتان واگذار کنم. این جریان در تعداد زیادی از کتب شما نقل شده که از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱) جلال الدین سیوطی در صفحه ۱۳۳ جلد دوم درالمنثور.
۲) ابن کثیر در صفحه ۴۶۸ جلد اول تفسیر.
۳) جارالله زمخشری در صفحه ۳۵۷ جلد اول تفسیر کشاف.
۴) فاضل نیشابوری در جلد اول تفسیر غرائب القرآن ضمن سوره نساء.
۵) قرطبی در صفحه ۹۹ جلد پنجم تفسیر.
۶) ابن ماجه قزوینی در جلد اول سنن و سندی در حاشیه جلد اول سنن صفحه ۵۸۳.
۷) بیهقی در صفحه ۲۳۳ جلد هفتم سنن.
۸) قسطلانی در صفحه ۵۷ جلد هشتم ارشاد الساری شرح صحیح بخاری.
۹) متقی هندی در صفحه ۲۹۸ جلد هشتم کنزالعمال.
۱۰) حاکم نیشابوری در صفحه ۱۷۷ جلد دوم مستدرک.
جریان از این قرار است که روزی عمر در مقابل اصحاب خطبه ای خواند و اخطار نمود که هر کس زنی بگیرد و مهر او را از چهارصد درهم زیادتر نماید او را حد میزنم و آن زیادتی مهر را از او می گیرم و داخل در بیت المال مسلمین می نمایم.
زنی از میان جمعیت صدا زد عمر کلام تو بالاتر است یا کلام خدای تعالی؟ عمر گفت البته کلام خدا. سپس آن زن گفت مگر نه آنست که خداوند در آیه ۲۰ سوره نساء می فرماید:

وَإِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَکَانَ زَوْجٍ وَآتَیْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَیْئًا ۚ أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِینًا.
و اگر اراده کردید که همسر دیگری به جای همسر قبلی انتخاب کنید و مال فراوانی به یکی از آنها پرداختید، چیزی از آن را نباید پس بگیرید. آیا شما برای پس گرفتن مهر از زنانتان به تهمت و گناه آشکارا متوسّل خواهید شد؟
عمر با شنیدن این آیه و حاضر جوابی آن زن مبهوت شد و گفت:

تمام شما فقیه تر و داناتر از عمر هستید حتی زنان مخدره در حجله ها.