مطلب پنجم :زیارت وداع ائمه(ع)

پنجم:در ذکر زیارت وداع،هر یک از امامان به آن وداع مى‏شوند.بدان که از جمله آداب زیارت،چنان‏که در محل‏ خود ذکر شد،وداع زیارت کننده است،نسبت به زیارت شده،به وقت بیرون رفتن از شهر آن بزرگوار،آن هم به زیارت‏ وداعى که از ایشان رسیده باشد،چنان‏که در اکثر زیارات مشاهده مى‏شود،و ما در این کتاب شریف در ابواب زیارات امامان علیهم السّلام براى هر یک از ایشان وداعى نقل کردیم و در وداع حضرت سید الشهدا علیه السّلام اکتفا نمودیم،به همان زیارت‏ وداعى که در آداب بیستم از آداب زائر آن حضرت ذکر شد،و به هر صورت در اینجا ذکر مى‏کنیم این زیارت وداع را که شیخ محمد بن‏ المشهدى،آن را در باب وداع،کتاب مزار کبیر نقل کرده و سیّد ابن طاووس رحمه اللّه پس از زیارت جامعه مذکوره آورده است،و ما آن را از کتاب‏ «مصباح الزائر»نقل مى‏کنیم،سیّد فرموده:وقتى خواستى وداع کنى و برگردى،البته در هر یک اى مشاهد مشرّفه که باشى،بگو:
السَّلامُ عَلَیْکُمْ یَا أَهْلَ بَیْتِ النُّبُوَّهِ وَ مَعْدِنَ الرِّسَالَهِ سَلامَ مُوَدِّعٍ لا سَئِمٍ وَ لا قَالٍ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ سَلامَ وَلِیٍّ غَیْرِ رَاغِبٍ عَنْکُمْ وَ لا مُنْحَرِفٍ عَنْکُمْ وَ لا مُسْتَبْدِلٍ بِکُمْ وَ لا مُؤْثِرٍ عَلَیْکُمْ وَ لا زَاهِدٍ فِی قُرْبِکُمْ لا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَهِ قُبُورِکُمْ وَ إِتْیَانِ مَشَاهِدِکُمْ وَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ حَشَرَنِیَ اللَّهُ فِی زُمْرَتِکُمْ وَ أَوْرَدَنِی حَوْضَکُمْ وَ أَرْضَاکُمْ عَنِّی وَ مَکَّنَنِی فِی دَوْلَتِکُمْ وَ أَحْیَانِی فِی رَجْعَتِکُمْ وَ مَلَّکَنِی فِی أَیَّامِکُمْ وَ شَکَرَ سَعْیِی لَکُمْ وَ غَفَرَ ذُنُوبِی بِشَفَاعَتِکُمْ وَ أَقَالَ عَثْرَتِی بِحُبِّکُمْ وَ أَعْلَى کَعْبِی بِمُوَالاتِکُمْ وَ شَرَّفَنِی بِطَاعَتِکُمْ وَ أَعَزَّنِی بِهُدَاکُمْ وَ جَعَلَنِی مِمَّنْ یَنْقَلِبُ مُفْلِحا مُنْجِحا سَالِما غَانِما مُعَافا غَنِیّا فَائِزا بِرِضْوَانِ اللَّهِ وَ فَضْلِهِ وَ کِفَایَتِهِ ،
سلام بر شما اى اهل بیت نبوّت،و معدن رسالت،سالم وداع‏کننده نه به ستو آمده و عصبانى، و رحمت و برکات خدا بر شما اهل بیت،به درستى که خدا،ستوده و بزرگوار است،سلام دوستى که نه روگردان از شما،و نه منحرف از شماست،و نه عوض‏کننده شما،و نه پیش‏اندازه کسى بر شما،و نه بى‏رغبت به قرب شما،خدا این زیارت را آخر زیارت قبورتان،و آمدن به زیارتگاههایتان قرار ندهد،سلام بر شما،و خدا مرا در گروه شما محشور کند،و به حوض شما وارد نماید،و شما را از من خشنود سازد،و تمکّنى در دولت شما به من بدهد،و در بازگشت شما زنده‏ام کند،و مرا در ایام‏ شما فرمانروایم فرماید،و کوششم را براى شما قدردانى کند،و به شفاعت شما گناهانم را بیامرزد،و به محبت شما لغزشم را نادیده بگیرد،و به دوستى شما مقامم را بلند گرداند،و به طاعت شما مفتخرم نماید،و به هدایت شما عزیزم کند،و قرارم دهد از کسانى که بازگرداند رستگار کامیاب سالم بهره‏مند با عافیت توانگر،و رسیده به خشنودى خدا و فضل و کفایتش،
بِأَفْضَلِ مَا یَنْقَلِبُ بِهِ أَحَدٌ مِنْ زُوَّارِکُمْ وَ مَوَالِیکُمْ وَ مُحِبِّیکُمْ وَ شِیعَتِکُمْ وَ رَزَقَنِیَ اللَّهُ الْعَوْدَ ثُمَّ الْعَوْدَ ثُمَّ الْعَوْدَ مَا أَبْقَانِی رَبِّی بِنِیَّهٍ صَادِقَهٍ وَ إِیمَانٍ وَ تَقْوَى وَ إِخْبَاتٍ وَ رِزْقٍ وَاسِعٍ حَلالٍ طَیِّبٍ اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِهِمْ وَ ذِکْرِهِمْ وَ الصَّلاهِ عَلَیْهِمْ وَ أَوْجِبْ لِیَ الْمَغْفِرَهَ وَ الرَّحْمَهَ وَ الْخَیْرَ وَ الْبَرَکَهَ وَ النُّورَ وَ الْإِیمَانَ وَ حُسْنَ الْإِجَابَهِ کَمَا أَوْجَبْتَ لِأَوْلِیَائِکَ الْعَارِفِینَ بِحَقِّهِمْ الْمُوجِبِینَ طَاعَتَهُمْ وَ الرَّاغِبِینَ فِی زِیَارَتِهِمْ الْمُتَقَرِّبِینَ إِلَیْکَ وَ إِلَیْهِمْ بِأَبِی أَنْتُمْ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی وَ مَالِی وَ أَهْلِی اجْعَلُونِی مِنْ هَمِّکُمْ وَ صَیِّرُونِی فِی حِزْبِکُمْ وَ أَدْخِلُونِی فِی شَفَاعَتِکُمْ وَ اذْکُرُونِی عِنْدَ رَبِّکُمْ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَبْلِغْ أَرْوَاحَهُمْ وَ أَجْسَادَهُمْ عَنِّی تَحِیَّهً کَثِیرَهً وَ سَلاما وَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
به برترین وضعى که بازگردد به آن،یکى از زائران و دوستداران و عاشقان و شیعیان شما،و خدا نصیبم کند بازگشت به این حرم را،سپس بازگشت‏ و باز هم بازگشت تا باقى‏ام داشته پروردگارم به نیّت صادقانه و ایمان و تقوا،و فروتین و روزى گسترده حلال پاک. خدایا قرار مده این زیارت را آخرین زیارت من از ایشان و ذکر ایشان،و درود بر ایشان،و براى من واجب‏ گردان آمرزش و رحمت و خیر و برکت،و نور و ایمان و حسن اجابت چنان‏که براى اولیایت واجب‏ نمودى،آن آگاهان به حق ایشان و واجب‏شمارندگان طاعت آنان،و مشتاقان در زیارت ایشان،و تقرّب‏کنندگان‏ به تو و به سوى ایشان،پدر و مادرم و خودم و مال و خاندانم فداى شما،مرا از جمله اندیشه‏هایتان قرار دهید،و از حزب‏ خودتان گردانید،و در شفاعتتان واردم کنید،و نزد پروردگارتان یادم نمایید.خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست،و از جانب من بر ارواح و اجسادشان برسان،تحیّت و درود بسیار،و سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد.

آداب زیارت

آداب زیارت بسیار است،در این فصل به بیان چند مورد اکتفا مى‏شود:

اوّل:انجام غسل،پیش از بیرون رفتن‏ براى سفر زیارت.

دوم:ترک کلام بیهوده و لغو و مخاصمه و مجادله در راه.

سوم:غسل کردن براى زیارت هر یک از امامان،و نیز اینکه بخواند دعاى وارد،درباره آن را و آن دعا در اول زیارت وارث بیاید.

چهارم:طهارت از حدث‏ کبرى و صغرى.

پنجم:پوشیدن جامه‏ هاى پاک و پاکیزه و نو،و سفید بودن رنگ آن نیکوست.

ششم:گامها را به دقت‏ رفتن به روضه مقدّسه کوتا برداشتن و به آرامى و وقار حرکت کردن،و خاضع و خاشع بودن،و سر به زیر انداختن،و به بالا و اطراف خود التفات نکردن.

هفتم:خوشبو نمودن خود،در غیر زیارت امام حسین علیه السّلام.

هشتم:زبان را به دقت رفتن به حرم مطّهر به ذکر و تکبیر و تحمید و تسبیح و تهلیل مشغول ساختن،و به صلوات فرستادن بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام دهان را معطّر کردن.

نهم:ایستادن بر در حرم شریف و درخواست اذن دخول و سعى در تحصیل رقّت قلب و خضوع و شکستگى خاطر با کمک تصوّر و فکر در عظمت و جلالت قدر صاحب آن مرقد منوّر،با توجه به این نکته که صاحب قبر ایستادن او را مى‏بیند،و کلام او را، مى‏شنود و سلام او را جواب مى‏دهد،چنان‏که در وقت خواندن اذن دخول به همه این واقعیات گواهى مى‏دهد،و تدبّر نماید در محبّت و لطفى که ایشان به شیعیان و زائران خود دارند و تأمّل کند در خرابیهاى حال خود و مخالفتهایى که با آن بزرگواران کرده، و دستورهاى زیادى که از ایشان عمل نکرده و آزارها و اذیتهایى که از او به ایشان یا خاصان و دوستان آن بزرگواران رسیده‏ که بازگشت نتیجه همه این اعمال،آزردن ایشان است،و اگر به حقیقت و راستى،در وضع خود بنگرد،قدمهایش از رفتن‏ باز بایستد،و قلبش هراسان،و چشمش گریان شود،و این روح تمام آداب است. در اینجا مناسب است اشعار سخاوى و روایت را که علاّمه مجلسى در کتاب بحار الانوار از عیون المعجزات نقل کرده ذکر کنیم،اما اشعار سخاوى که در حال زیارت تمثّل به آنها شایسته است این است: (بیشتر…)