مباهات خداوند به حضرت علی علیه السلام نزد ملائکه

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ
یعنی: از جمله مردم کسی است که می‌فروشد جان خود را برای خشنودی خدا و خدا مهربان است بر بندگان خود.
این آیه در شأن مولای مؤمنان نازل شد در شبی که کفار قریش بر قتل حضرت رسول صل الله علیه و آله اتفاق کردند و آن حضرت از جانب خدا مأمور شد که از ایشان پنهان شود و به غار رود.
در تفسیر ثعلبی روایت کرده است که چون حضرت رسول صل الله علیه و آله اراده هجرت به سوی مدینه نمود حضرت امیر علیه السلام را در مکه گذاشت که قرض‌های آن حضرت را اداء کند و امانتهای مردم را که نزد آن حضرت بود به ایشان رد کند. و در شبی که حضرت رسول صل الله علیه و آله خواست به غار رود مشرکان به خانه آن حضرت احاطه کرده بودند امر کرد علی بن ابی طالب علیه السلام را که بر فراش آن حضرت بخوابد و فرمود که: بُرد حضرمی سبزی که بر خود می‌پوشم در شبها بر خود بپوش و در میان رختخواب من بخواب اگر خدا خواهد مکروهی به تو نخواهد رسید، پس حضرت امیر علیه السلام چنین کرد.
و حق تعالی وحی کرد به سوی جبرئیل و میکائیل که: من میان شما برادری قرار داده‌ام و عمر یکی از شما را درازتر از دیگری گردانیده‌ام کدام یک از شما دیگری را بر خود اختیار می‌کنید به طول زندگانی؟ پس هیچ یک دست از طول زندگانی خود برنداشتند و اختیار طول حیات دیگری بر خود نکردند.
حق تعالی وحی کرد به ایشان که: چرا شما مثل علی بن ابی طالب علیه السلام نبودید که من او را با محمد صل الله علیه و آله برادر کردم و بر فراش او خوابید و جان خود را فدای او گردانید و زندگانی محمد صل الله علیه و آله را بر زندگانی خود اختیار کرد؟ اکنون بروید به سوی زمین و او را از شرّ دشمنان محافظت نمایید.
پس هر دو بر زمین آمدند و جبرئیل نزدیک سر حق پرور حضرت امیر علیه السلام نشست و میکائیل نزد پاهای او و جبرئیل ندا کرد که : به به کیست مثل تو ای پسر ابو طالب خدا به تو مباهات می‌کند بر ملائکه. پس حق تعالی این آیه را بر حضرت فرستاد در وقتی که متوجه مدینه طیبه بود در شأن علی علیه السلام.

 
۱. سوره بقره آیه ۲۰۷
۲. تفسیر ثعلبی ج۲ ص ۱۲۵
برگرفته از حق الیقین محمد باقر مجلسی ص ۱۰۵

فضیلت امیرالمومنین علی علیه السلام

إنّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنوا الّذینَ یُقیمونَ الصَّلوهَ وَ یُؤْتُونَ الزَکوهَ وَ هُمْ راکِعونَ

نیست صاحب اختیار و اولی به امور شما مگر خدا و رسول او و آنها که ایمان آورده‌اند آنها که نماز برپا می‌دارند و در حالتی که در رکوع‌اند زکات می‌دهند.

ثعلبی در تفسیرش روایت کرده است که: روزی ابن عباس بر کنار چاه زمزم نشسته بود و حدیث نقل می‌کرد ناگاه ابوذر رضی الله عنه حاضر شد و گفت: یا ایها الناس! منم ابوذر غفاری شنیدم از رسول خدا صل الله علیه و آله به این دو گوش والّا هر دو کر شود و دیدم به این دو چشم والّا هر دو کور شود که می‌فرمود: علی قائد و پیشوای نیکوکاران است و کشنده کافران است، یاری کرده شده است هر که او را یاری کند و مخذول است هر که او را یاری نکند، به درستی که من نماز کردم در روزی از روزها با رسول خدا صل الله علیه و آله نماز ظهر پس سائلی در مسجد سؤال کرد کسی چیزی به او نداد.

سائل دست به سوی آسمان بلند کرد و گفت: خداوندا! گواه باش که من سؤال کردم در مسجد رسول خدا و کسی چیزی به من نداد.

و علی علیه السلام در رکوع بود پس اشاره کرد به سوی سائل به انگشت کوچک دست راستش و پیوسته انگشتر را در آن دست می‌کرد و سائل آمد و انگشتر را از انگشت آن حضرت گرفت.

و حضرت رسول صل الله علیه و اله نیز در نماز بود و آن را مشاهده کرد، چون از نماز فارغ شد سر به سوی آسمان بلند کرد و گفت: خداوندا! برادرم موسی از تو سؤال کرد و گفت: پروردگارا! سینه مرا گشاده گردان و آسان گردان برای من کار مرا و بگشای گرهی از زبان من که بفهمند سخن مرا و بگردان از برای من وزیری از اهل من که آن هارون است، محکم گردان به آن بازوی مرا و شریک گردان او را در کار من، پس تو دعای او را مستجاب گردانیدی و به او خطاب کردی که: به زودی محکم گردانم بازوی تو را به برادر تو و برای ما هر دو سلطنتی و استیلایی بدهم.

خداوندا! منم محمد پیامبر تو برگزیده تو، پس بگشای برای من سینه مرا و آسان کن برای من کار مرا و بگردان از برای من وزیری از اهل من که او علی علیه السلام است محکم گردان به او پشت مرا.

ابوذر گفت: هنوز سخن آن حضرت تمام نشده بود که جبرئیل علیه السلام نازل شد از جانب خداوند جلیل و گفت: یا محمد! بخوان. پس این آیه را بر آن حضرت خواند.

و آنچه وجه دلالتش بر امامت آن حضرت است آن است که «إنّما» کلمه حصر است و «ولیّ» در لغت به چند معنی آمده است: یاور، دوست، و صاحب اختیار و اولی به تصرف و دو معنی آخر نزدیکند به یکدیگر و دو معنی اول معلوم است که در این آیه مراد نیست زیرا که یاور و دوست مؤمنان مخصوص خدا و رسول و بضی از مؤمنان که موصوف به این صفت باشند نیست بلکه همه مؤمنان یاور و دوست یکدیگرند چنانکه حق تعالی فرموده است که: وَالمؤمِنونَ وَ المُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أوَلیاءُ بَعْضٍ» و ملائکه نیز محب و یاور مؤمنانند

منابع:

۱.سوره مائده آیه ۵۵

۲.تفسیر ثعلبی ج۴ ص۸۰

۳. احقاق الحق ج۳ ص۵۰۳

۴. حق الیقین ص ۸۶