اعتقادات ۶۷

اعتقاد به لزوم استغفار ، توبه و توبه نصوح (۱):

 

توبه به معنای بازگشته. یعنی دست برداشتن و برگشتن از راه، یا طرز تفکر یا عملی که مشغولش هستیم.

 

راننده ای که میفهمه داره مسیر رو برعکس میره، فورا دور میزنه و به سمت صحیح میره (توبه میکنه). حالا اگر دوباره بی دقتی کنه و دائم در حال برعکس رفتن و دور زدن باشه، در واقع داره دور باطل میزنه و بر میگرده سرجای اولش وهیچ وقت به مقصد نمی رسه.

 

اینکه بصورت موقتی در مورد مطلبی توبه کنیم ولی بعد از مدتی دوباره به همون مطلب رجوع کنیم، در واقع توبه محسوب نمیشه. اینکه میگند «صد بار اگر توبه شکستی بازآ»، مصداق همون دور باطل زدن و به بازی گرفتن توبه است.

 

توبه باید از نوع توبه نصوح (توبه بی بازگشت) باشه. مثل راننده ای که تازه مسیر درست رو پیدا کرده و دیگه با حواس جمع، فقط به سمت مقصدش میره و دیگه دور زدنی در کارش نیست.

 

کسیکه به درگاه خدا توبه می کنه ولی دوباره بر می گرده به مسیر قبلیش، مثل اینه که نعوذ بالله رحمت و بخشش خدا رو بازیچهٔ خودش قرار داده.

 

لذا توبه به این معنی نیست که موقتا از کاری پشیمون بشیم و توبه موقتی بکنیم ولی چند وقت بعد، دوباره به هر دلیلی و به میل خودمون برگردیم سرجای اول.

اثرات بعد از توبه

توبه از جمله نعمت‌های عظیمی است که حق تعالی به این امت کرامت فرموده است و به برکت پیامبر آخر الزمان و اهل بیت او علیهم السلام بر این امت آسان کرده است زیرا توبه‌های امم سابق دشوار بود چنان‌که در توبه گوساله پرستی امر شد شمشیر بکشند و یکدیگر را بکشند تا توبه ایشان مقبول شود. و بر این امت بر پوشانیدن گناهان و توسعه در توبه ایشان نعمت‌های عظیم فرموده است.
از حضرت صادق علیه السلام نقل شده است که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود:«چون بنده اراده حسنه می‌کند اگر آن حسنه را انجام نداد به محض آن نیت خیر خدا یک حسنه در نامه عمل او می‌نویسد و اگر به جا آورد ده حسنه در نامه عملش می‌نویسد و چون اراده گناهی می‌کند اگر به جا نیاورد بر او چیزی نمی‌نویسند و اگر به جا آورد تا هفت ساعت او را مهلت می‌دهند و ملک دست راست که کاتب حسنات است به ملک دست چپ که کاتب سیئات است می‌گوید تعجیل مکن و زود ننویس شاید حسنه‌ای انجام دهد که این گناه را محو کند زیرا خدا می‌فرماید: حسنات، سیئات را برطرف می‌کند یا شاید استغفاری بکند که گناهش آمرزیده شود! پس اگر گفت: أستَغفِرُاللهَ الَّذی لا اِلهَ الّا الله هو عالِمُ الغَیْب و الشَّهاده العزیز الحکیم الغفور الرحیم ذوالجلال و الاکرام و اتوب الیه، بر او چیزی نمی‌نویسند و اگر هفت ساعت گذشت و حسنه و استغفار هیچ یک نکرد ملک دست راست به دیگری می‌گوید: بنویس بر این شقی محروم!»

 
از حضرت صادق علیه السلام روایت شده که:«چون بنده‌ای توبه نصوح می‌کند که عزم داشته باشد بار دیگر آن گناه را انجام ندهد و تدارک مافات نماید خدا او را دوست می‌دارد و دنیا و آخرت را بر او ستر می‌نماید. راوی گفت: چگونه بر او ستر می‌نماید؟ حضرت فرمود: از خاطر ملکین می‌برد آنچه را بر او نوشته‌اند از گناه و به اعضا و جوارح وحی می‌فرماید که گناهان او را کتمان نمایند، و به بقعه‌های زمین وحی می‌فرماید گناهانی که بر روی آنها کرده است حاشا کنند. پس چون به مقام حساب می‌آید هیچ چیز بر او به گناه گواهی نمی‌دهد.»

 
امام باقر علیه السلام فرمود:«شادی و فرح و خشنودی خدا از توبه‌اش زیاد است از فرح شخصی که در شب تاری راحله و توشه گمشده خود را بیابد.»

 
از حضرت رسول صلی الله علیه و آله به اسانید معتبر نقل شده است که فرمود:« هر کس پیش از مرگش توبه کند توبه او به یک سال مقبول است. پس فرمود: یک سال بسیار است هر کس توبه کند قبل از مردنش به یک ماه توبه او مقبول است. پس فرمود: یک ماه بسیار است هر کس توبه کند پیش از مردنش به یک هفته خدا توبه‌اش را قبول می‌فرماید. پس فرمود: یک هفته بسیار است. هر کس توبه کند پیش از مردنش به یک روز خدا توبه‌اش را قبول می‌فرماید پس فرمود: یک روز بسیار است هر کس توبه نماید پیش از آنکه معاینه امور آخرت بکند توبه‌اش مقبول است.»

 

منابع:
۱- اصول کافی ج۱ ص۴۲۹
۲- عین الحیات ص ۲۴۸

توبه‌ی نصوح چیست؟

پیامبراکرم صلّی‌الله‌علیه‌واله فرمودند:توبه کننده هرگز به گناه باز نمی‌گردد چنانچه شیر به پستان باز نمی‌گردد.[۱]

ابو بصیر گوید:به امام صادق گفتم:معنی توبه نصوح چیست؟ فرمود: یعنی توبه از گناهی که هرگز به آن باز نگردد، گفتم: پس کدامیک از ماست که بتواند این کار را بکند؟ فرمود: ای ابو‌بصیر به راستی که خداوند آن بندگانش که زیاد فریب بخورند و زیاد توبه کنند را دوست می‌دارد.[۲]

محمدبن احمدبن هلال گوید: از امام هادی علیه‌السلام پرسیدم:توبه‌ی نصوح (خالص) چیست؟ حضرت در پاسخ من فرمود: اینکه باطن و درون (در مقام توبه) همانند ظاهر باشد و بلکه باطن از ظاهر برتر باشد.[۳]

ابی‌الصباح کنانی گوید:از امام صادق علیه‌السلام درباره گفتار خداوند پرسیدم که فرمود:

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَهً نَّصُوحًا عَسَى رَبُّکُمْ أَن یُکَفِّرَ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَیُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَالَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعَى بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَبِأَیْمَانِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿سوره تحریم آیه ۸﴾

اى کسانى که ایمان آورده‏اید به درگاه خدا توبه‏‌اى راستین کنید امید است که پروردگارتان بدیهایتان را از شما بزداید و شما را به باغهایى که از زیر [درختان] آن جویبارها روان است درآورد در آن روز خدا پیامبر [خود] و کسانى را که با او ایمان آورده بودند خوار نمى‏گرداند نورشان از پیشاپیش آنان و سمت راستشان روان است مى‏گویند پروردگارا نور ما را براى ما کامل گردان و بر ما ببخشاى که تو بر هر چیز توانایى (سوره تحریم آیه ۸)

فرمود: توبه‌ی خالص این است که بنده از گناه خویش توبه کند سپس دیگر آن گناه را مرتکب نشود.

محمد‌بن فضیل گوید: از امام رضا علیه‌السلام همین پرسش را نمودم حضرت فرمود: بنده از گناه توبه کند سپس دیگر به آن گناه  باز نگردد و دوست داشتنی ترین بندگان در نزد خداوند بندگانی هستند که بسیار آزموده شده و توبه کننده‌اند.[۴]