۲. آداب باطنى تلاوت قرآن‏

آداب باطنیه تلاوت قرآن، نقش بسزایى در بهره‌مندى از قرآن ایفا می‌کند. برخى از آنها عبارتند از:

۲-۱. توجه به عظمت قرآن: تلاوت کننده قرآن باید بر این باور باشد که آنچه می‌خواند سخن بشر نیست.

از برخى از بزرگان دین نقل شده که چون قرآن را براى تلاوت می‌گشودند چنین می‌گفتند: «هذا کلامُ ربّى»(این سخن پروردگار من است) و از این رهگذر، قلب خود را آماده تلاوت مى‏کردند.

۲-۲. گفت‏‌وگو با قرآن و واکنش مناسب: قارىِ قرآن در هر آیه‏‌اى که تلاوت می‌کند باید متوجه باشد که خطاب‏‌هاى قرآن متوجه او نیز، هست.

امام على‏ «علیه السلام» نیز، در بیان اوصاف متقیان می‌فرمایند: «آن گاه که به آیه‏‌اى می‌گذرند که در آن تشویقى است، از روى امید به آن دل می‌بندند و جان‏هایشان چنان به شوق می‌آید که گویى در پیش چشمشان مجسم شده است و آن گاه که به آیه‏‌اى برخورند که در آن بیم دادن است، گوش‏ه‌اى دل را بدان فرا دهند آنسان که گویى دم و بازدم دوزخ و صداى غرش آن را در عمق گوششان می‌شنوند».[۱]

۱. آداب ظاهرى تلاوت قرآن

آداب ظاهرى تلاوت قرآن عبارتند از امورى که در ارتباط با تماس با صفحات قرآن و تلاوت آن سفارش شده است. این امور عبارتند از:

۱-۱. طهارت ظاهرى: خواندن قرآن با وضو و مسواک زدن و پاکیزه نگاه داشتن دهان (به دلیل آن که دهان راه تلاوت قرآن است)[۱] توصیه شده است. چرا که قرآن طاهر است و با دل‏هاى پاک، بدن‏هاى طاهر و دهان‏هاى پاکیزه تناسب دارد.

۱-۲. رعایت احترام و ادب در محضر قرآن: انسان در هنگام تلاوت باید رو به قبله چهارزانو بنشیند و تکیه نزند. در صورت تلاوت قرآن از سوى دیگران نیز، ادب استماع اقتضا می‌‏کند انسان در برابر قرآن ساکت و سر تا پا گوش باشد.

امام صادق‏ «علیه السلام» می‌‏فرمایند: «چون قرآن در نزد تو خوانده می‌شود باید خاموش باشی، گوش فرادارى».[۲] این امور نیز، با در نظر آوردن عظمت قرآن و گوینده آن تناسب دارد.

۱-۳. (حتی‌‏الامکان) تلاوت در دل شب: در لسان آیات و روایات به تلاوت و انس با قرآن در خلوت شب سفارش شده است.

خداوند متعال به پیامبر گرامی‌اش در آغاز بعثت دستور داد که شب‏ها برخیزد و قرآن تلاوت کند:

«قُمِ اللَّیْلَ إِلاَّ قَلِیلاً. نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِیلاً. أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلاً»[۳] یعنی [اى پیامبر] شب را بپا خیز مگر اندکى… و قرآن را با درنگ و صوت نیکو بخوان.

امام على «علیه السلام» نیز در وصف پرهیزکاران می‌‏فرماید: «آنان در شبانگاهان بپا می‌‏خیزند و بخش‏هاى گوناگون قرآن را تلاوت می‌‏کنند».[۴]

۴. تلاوت با حزن و اندوه: درباره سیره امام موسى بن جعفر «علیه‌السلام» گفته شده: «قرآن را با اندوه تلاوت می‌فرمودند و در هنگام قرائت قرآن، گویى با کسى گفت‏وگو می‌کردند».