چرا دعایم مستجاب نمی‌شود؟

این سوال برای همه پیش می‌آید که چرا گاهی اوقات هر چه خدا را صدا می‌زنیم حس می‌کنیم صدای ما را نمی‌شنود، مثلا گروهی می‌گویند که این دعا را خواندیم و جواب گرفتیم اما ما هرچه می‌خوانیم و امتحان می‌کنیم جواب نمی‌دهد.

نکته اصلی در پاسخ به این سوال در این آیه قرآن روشن می‌شود:« بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را…»(سوره مومن آیه ۶۰) برای دعا کردن دو هدف تعیین شده است.

در آیه علاوه بر اینکه دعا از جنبه مقدمی و رسیدن به مقصود و حاجت مورد توجه قرار گرفته است، از جنبه ذی المقدمی نیز لحاظ شده است. یعنی دعا هم طلب است و هم مطلوب. یعنی چه مستجاب شود چه نشود مطلوب است.

به عبارت دیگر فلسفه و هدف اصلی دعا کردن، خود دعا و زنده نگه‌داشتن حالت دعا است. و اگر کسی توفیق دعا کردن پیدا کرد باید مطمئن باشد که مورد عنایت خداوند قرار گرفته است و در حقیقت خواسته اصلی او که مناجات و ارتباط و سخن گفتن با خداوند بوده به دست آمده است.

اما رسیدن به خواسته مورد نظر، هدف دوم از دعا کردن است. که برای به اجابت رسیدن آن باید شرایطی رعایت شود.

۱- انسان از خدا چیزی بخواهد که حرام نباشد یا به ضرر دیگران نباشد یا…

۲- دعایی که در روایات به آن سفارش فراوان شده دعا درباره حوایج معنوی است مانند درخواست توفیق برای اطاعت اوامر الاهی و…

۳- اگر چه آموزه‌های دینی ما به ما می‌گوید که در امور کوچک و بزرگ دعا کنیم و اصرار و پی‌گیری داشته باشیم ولی برای رعایت صلاح و مصلحت باید بدانیم که دعا نیز امری قانونمند است لذا نباید با قوانین تشریعی و تکوینی پروردگار در تعارض باشد.

۴- در حصول نتیجه نیز نباید شتاب کرد. و استجابت را باید از جهت زمان به خدا واگذار کرد.

۵- از طرفی اموری نظیر «ذکر صلوات در ابتدا و انتها هر دعا، مراقبت از قلب در برابر وسوسه‌های شیطان، قطع امید از غیر خدا، و تنها تکیه نمودن بر او» به استجابت دعا کمک می‌کند.

انسانی که در همه امور ذاتاً فقیر و محتاج به وجود بی‌نیاز خداست بدون تردید دعا کردن در همه شرایط در صورت اجابت یا عدم اجابت آن به نفع انسان است. خداوندی که نگاه لطف و رحمتش عالم‌گیر است دعا و مناجات و توبه را عمومیت بخشیده چنانکه می‌فرماید:«ای بندگان من که بر خود ستم و اسراف کرده‌اید! از رحمت خدا ناامید نشوید»(سوره زمر آیه ۵۳) چگونه می‌توان از درگاه چنین خدایی ناامید و مأیوس شد؟

صفت یأس و ناامیدی از رحمت خدا از جمله بزرگترین گناه و کفران الاهی محسوب شده و موجبات محرومیت و هلاکت ابدی انسان را فراهم می‌سازد. باز می‌فرماید:«کیست که ناامید از رحمت خدا شود مگر گمراهان و اهل ضلالت»(سوره حجر آیه ۵۶)

بلکه از بعضی آیات معلوم می‌شود که:« مأیوس نمی‌شوند از رحمت خدا مگر کفار»(سوره یوسف آیه ۸۷) پس هیچ‌گاه نباید از دعا و توسل به درگاه الهی ناامید و مأیوس شد.