میلاد امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه‌السلام) مبارک

یا علی یا علی بهارم باش

فصل جان دادنم کنارم باش

این همه مستجیر مال شماست

التماس فقیر مال شماست

میلاد مسعود و پر خیر و برکت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه‌السلام) بر همه شیعیان جهان مبارک باد.

 

مذمت پرخوری از نگاه اسلام

همان‌گونه که می‌دانید پرخوری و چاقی احتمال ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی- عروقی، افزایش چربی‌های خون، فشار خون بالا، دیابت، ناراحتی مفاصل و … را افزایش می‌دهد. همچنین باعث می‌شود فرد از نظر ظاهری دارای هیکلی نامتناسب شود که هنگام حضور در جمع افراد، از نظر روانی دچار اضطراب و ناراحتی گردد.

آیین اسلام نیز انسان را از پرخوری نهی و اعتدال در خوردن غذا را توصیه کرده است. در این مطلب تعدادی از روایات و احادیث مربوط به پیامبر اسلام (ص) و امامان شیعه را برای شما آورده‌ایم که همگی بر کم‌خوری تاکید می‌کنند. البته منظور از کم‌‌خوری که در این روایات آمده، لاغری نیست، بلکه منظور مصرف غذا به قدر نیاز و احتیاج بدن (متعادل) است تا فرد دارای بدنی سالم و تندرست باشد، زیرا در حال حاضر بعضی افراد جوان به منظور داشتن هیکلی لاغر (به اصطلاح مانکنی) خیلی کمتر از حد نیازشان غذا می‌خورند که این کار باعث می‌شود دچار کمبود مواد مغذی شده و در آینده به مشکلات جسمی مانند پوکی استخوان، کم‌خونی، سردرد مزمن، ضعف، سرگیجه و … مبتلا شوند.
با توجه به احادیث و روایات زیر می‌توان گفت اگر هر فرد واقعا به توصیه‌های بهداشتی و سلامتی قرآن و ائمه عمل می‌کرد، میزان ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات جسمی و روحی خیلی کمتر از این بود.

مذمت پرخوری در احادیث و روایات

رعایت اعتدال در خوردن غذا و کم‌خوری غیر از تاثیر بر سلامت جسمی افراد، بر سلامت روحی آنها نیز موثر است. در اینجا تاثیرات جسمی کم‌خوری را برای شما بیان می‌کنیم. امیدواریم با توجه به این رهنمودهای گرانقدر، همواره از جسمی سالم و روحی پر نشاط برخوردار باشید.

پیامبر خدا (ص): «اگر ساکنان خانه‌ای به مقدار کم غذا بخورند، خانه‌شان نورانی می‌گردد»(المعجم الاوسط، ج ۵، ص ۲۲۹، ح۵۱۶۵ عن ابی‌ هریره، کنزالعمال، ج ۳، ص۳۹۱، ح ۷۰۹۳).

پیامبر خدا (ص): «هر کس که خداوند را بسیار تسبیح گوید و به بزرگی یاد کند و در عوض به مقدار کم بخورد و بیاشامد و بخوابد، فرشتگان مشتاق او می‌شوند»(تنبیه الخواطر، ج ۲، ص ۱۱۶).

امام علی (ع)- در حکمت‌های منسوب به ایشان- : «زندگی را برای خوردن مخواه، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه»(شرح نهج‌البلاغه، ج ۲۰، ص ۳۳۳، ح ۸۲۴).

امام علی (ع)- در حکمت‌های منسوب به ایشان- : «عاقل را بایسته است که به هنگام شیرینی غذا، تلخی دارو را نیز به یاد داشته باشد»(شرح نهج‌البلاغه، ج ۲۰، ص ۲۷۲، ح ۱۴۹).

فواید کم‌خوری:

الف- سلامت تن

پیامبر خدا (ص): «مادر همه داروها، کم‌‌خوری است»(المواعظ العددیه، ص ۲۱۳).

امام علی (ع): «کم‌خوری، مانع بسیاری از بیماری‌های جسم می‌شود»(غرر الحکم، ۶۷۶۸، عیون الحکم و المواعظ، ص ۳۷۰،
ح ۶۲۴۸).

امام علی (ع): «خوراک را کم کن تا بیماری‌ها را کم کنی»(غرر الحکم، ح ۲۳۳۶).

امام علی (ع): «هر کس خوراکش کم باشد، دردهایش نیز کم است»(غررالحکم، ح ۸۴۰۹، عیون الحکم و المواعظ، ص ۴۵۵، ح ۸۲۲۰).

امام علی (ع): «کم‌خوری، مایه گرامی داشتن بیشتر خویش است و سلامت را بیشتر استمرار می‌بخشد»(غررالحکم، ح ۶۸۱۹، عیون الحکم و المواعظ، ص ۳۷۰، ح ۶۲۴۰).

امام علی (ع): «هر کس در خوردن به کم بسنده کند، سلامتش بیشتر می‌شود و اندیشه‌اش به سامان می‌رسد»(غررالحکم، ح ۸۸۰۳، عیون الحکم و المواعظ، ص ۴۳۷،
ح ۷۵۵۹).

امام علی (ع): «سلامت تن، از کمی غذا و کمی آب است»(تحف العقول، ص ۱۷۲، بشاره المصطفی، ص ۲۵ کلا هما عن کمیل بن‌زیاد، بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۴۲۵، ح ۴۱).

امام رضا (ص): «اگر مردم در خوردن به کم بسنده می‌داشتند، بدن‌هایشان سالم بود»(بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۴۲۵، ح ۴۱).

امام رضا (ع): «بدن همانند زمین پاک و آماده برای زراعت است که اگر در آبادانی و آب دهی به آن مراقبت شود، به گونه‌ای که آب، نه بیشتر از نیاز به آن برسد تا آن را غرق کند و نه از اندازه کمتر باشد تا آن را به خشکی گرفتار سازد، آبادانی‌اش استمرار می‌یابد و خرمی‌اش بیشتر می‌گردد و کشت آن برکت می‌یابد، اما اگر از آن غفلت شود، به تباهی می‌گراید و علف هرز در آن می‌روید. بدن چنین حکایتی دارد و تدبیر آن در خوراک و نوشیدنی، چنین است. [پس] سامان و سلامت می‌یابد و عافیت در آن، ریشه می‌گسترد. بنگر که چه چیز با تو و با معده‌ات سازگار است و تن تو با چه چیز نیرو می‌گیرد و چه خوردنی و نوشیدنی‌ای برای بدنت سالم‌تر است. همان را برای خویش مقرر بدار و خوراک خود گیر»(بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۳۱۰).

امام علی (ع): «هر کس در خوردن به کم بسنده کند، سلامتی‌اش بیشتر می‌شود و اندیشه‌اش به سامان می‌رسد».

ب- شادابی چهره
پیامبر خدا (ص): «برادرم عیسی، از شهری گذر کرد که در آن، مرد و زنی به یکدیگر فریاد می‌کشیدند». پرسید: «شما را چه شده است»؟
مرد گرفت: «ای پیامبر خدا! این، زن من است و او را مشکلی نیست. زنی درستکار است، اما دوست دارم از او جدا شوم».
عیسی گفت: «به هر حال، به من بگو که او را چه می‌شود»؟
مرد گفت: «بی آنکه کهنسال باشد، چهره‌اش بی‌طراوت است».
گفت: «ای زن! آیا دوست داری دیگر بار، چهره‌ات پرطراوت شود»؟
زن گفت: «آری».
به او گفت: «چون غذا می‌خوری، از سیر شدن حذر کن، زیرا اگر غذا بر سینه سنگینی کند و از اندازه افزون شود، طراوت چهره از میان می‌رود».
آن زن، چنان کرد و دیگر بار، چهره‌اش طراوت یافت (بحار الانوار، ج ۱۴، ص ۳۲۰، ح ۲۶).

ج- طول عمر
لقمان (ع): «اگر خوراک انسان اندک باشد، زیاد زنده می‌ماند»(المواعظ العددیه، ۷۱).

قاعده وزر، وَ لا تَزرُ وازِرَهٌ وِزرَ اُخریٰ

این قاعده یکی از عناصر جوهری مجازات در اسلام است که بعد از انقلاب کبیر فرانسه این قاعده در حقوق کیفری کشورهای اروپایی نیز رسوخ کرده است. در حقوق امروز تحت عنوان ” اصل شخصی بودن مجازات‌ها” از اهمیت خاصی برخوردار است.

در دوران باستان جمعی بودن مسئولیت جریان داشته بستگان و اعضای خانواده مجرم نیز در معرض مؤاخذه و مسئولیت کیفری قرار می‌گرفتند. با ظهور ادیان الهی، به‌ویژه اسلام و پس از آن در انقلاب کبیر فرانسه اصل شخصی بودن مجازات‌ها پا به عرصه وجود گذاشت.

دوران باستان

در قدیم الایام مسئولیت جمعی حکمفرما بود. در آن زمان احکامی به چشم می‌خورد که به موجب آن فرزندان مجرم به جای وی مجازات می‌شدند، به طور نمونه اگر معماری در ساختن خانه استحکام لازم را رعایت نمی‌کرد و خانه فرو می‌ریخت و صاحب‌خانه کشته می‌شود فرزند معمار به کیفر اعدام محکوم می‌شد.

در ادیان الهی پیش از اسلام

عده‌ای معتقدند که در مسیحیت جمعی‌بودن مجازات رواج داشته است که البته این نظر درست نیست. در قرآن نیز آیات بسیاری این فکر را رد می‌کند. تعبیر این دین این است که گناهکار شدن انسان‌ها ناشی از گناه آدم ابوالبشر است. و به هیچ‌وجه نمی‌گوید که جرم پدر را به پای پسر بنویسند.

در ادیان الهی مجازات جرم پدر را پسر تحمل نمی‌کند. و اصل شخصی بودن مجازات و پاداش حکمفرما است. تا سال ۱۷۲۱م. در ژاپن رسم دینی بر این بود که همه‌ی اعضای خانواده جمعاً مسئول اعمال یکدیگر بودند.

در اسلام

یکی از خصایص نظام کیفری اسلام حاکمیت اصل شخصی بودن مجازات است. این اصل یکی از عناصر جوهری کیفر در اسلام قلمداد می‌شود و دارای ریشه‌های قرآنی است. شایان توجه است که نظام قضایی اسلام حدود ۱۲ قرن پیش از نظام قضایی غرب با نزول آیاتی چند از قرآن مجید از جمله آیه شریفه ” وَ لا تَزرُ وازِرَهٌ وِزرَ اُخریٰ ” (انعام ۱۴۶) این اصل مترقی را پذیرفته است.

حضرت علی(ع) پس از ضربت خوردن به دست ابن‌ملجم خطاب به امام حسن و امام حسین(علیهما سلام) فرمود:« بدانید که نباید کس دیگری جز قاتل من کشته شود»

منابع فقهی

۱.کتاب

در قرآن مجید پنج بار آیه ” وَ لا تَزرُ وازِرَهٌ وِزرَ اُخریٰ ” تکرار شده و تفاوت آنها تنها در مقدمه جمله است.

1. آیه ۱۴۶ سوره مبارکه انعام
2. آیه ۱۵ سوره مبارکه اسراء
3. آیه ۱۸ سوره مبارکه فاطر
4. آیه ۷ سوره مبارکه زمر
5. آیه ۳۸ سوره مبارکه نجم

۲. سنت

ابوداوود از ابو رمثه نقل می‌کند:« همراه پدرم به سوی رسول خدا(ص) رفتیم. پیامبر به پدرم فرمود: این پسر توست؟ پدرم گفت: قسم به پروردگار کعبه بلی. پیامبر فرمود: حقیقتاً به آن شهادت می‌دهم. آن‌گاه تبسم فرمودند از اینکه چقدر شباهت من به پدرم زیاد است و پدرم بر آن سوگند خورد. سپس پیامبر(ص) فرمود: ولی بدان که او جنایت تو را بر عهده نمی‌گیرد و تو جنایت او را نمی‌توانی بر عهده بگیری. و قرائت فرمودند: “وَ لا تَزرُ وازِرَهٌ وِزرَ اُخریٰ”

۳. اجماع

این قاعده از مسلمات اسلامی است و همه‌ی فقها اعم از شیعه و سنی به آن تمسک کرده‌اند.

۴. عقل

قاعده وزر یک اصل عقلایی است، چرا که گذاشتن بار کسی بر دوش دیگری زشت و قبیح است و حکم عقل به قبح آن مسلم است. در واقع تمام دلایل دیگر به همین دلیل برمی‌گردد.

استثناهای قاعده وزر

در فقه اسلامی دو مسئله به عنوان استثنا بر قاعده وزر مطرح می‌شود:

1. وجوب دیه بر عاقله

مصداق بارز در این قضیه آن است که کسی گناه می‌کند و دیگری بار گناه او را به دوش می‌کشد. یعنی وزر دیگری را بر عهده وازره‌ای گذاشته‌اند.

1. مسئولیت دولت (بیت‌المال)

در فقه اسلامی، جبران خسارت ناشی از خطای قاضی در صدور حکم بر عهده دولت قرار گرفته است (خطاء الحاکم فی بیت‌المال)

حضرت علی(ع) فرمودند:« اگر قضات در خون و [قطع عضو] خطا کنند، باید از طریق بیت‌المال مسلمین(دولت) جبران شود»

این مسئله در اصل ۱۷۱ قانون اساسی ایران آمده است.

نکته آخری که باید متذکر شد این است که در مواردی که قاتل مسلمان دارای عاقله نباشد و یا عاقله وی توانایی پرداخت دیه را نداشته باشد، مسئولیت پرداخت بر عهده بیت‌المال مسلمین قرار می‌گیرد.

منابع

• قرآن کریم
• نهج البلاغه
• التفسیر المنیر،الزحیلی
• وسائل الشیعه، باب ۱۰ آداب القاضی
• شرایع الاسلام محقق حلی
• بخش جزایی قواعد فقه محقق داماد