احکام امر به معروف

امر به معروف و نهی از منکر با شرایطی که در رساله‌های علمیه آمده است واجب است و ترک آن معصیت است و در مستحبات و مکروهات امر و نهی مستحب است.(۱)

هرگاه بدعتی در اسلام واقع شود بر همه مخصوصا علمای دین واجب است حق را اظهار و باطل را انکار کنند. (۲)

آداب امر به معروف و نهی از منکر

سزاوار است کسی که امر به معروف و نهی از منکر می‌کند به نکات زیر توجه نماید:

۱. مانند طبیبی دل‌سوز و پدری مهربان باشد.

۲. قصد خود را خالص کند و تنها برای رضای خدا اقدام کند و عمل خود را از هرگونه برتری جویی پاک گرداند.

۳. خود را پاک و منزه نداند. چه بسا ممکن است همان شخص که اکنون خطایی از او سر زده است دارای صفات پسندیده‌ای باشد که مورد محبت الهی است هر چند این عمل او هم اکنون ناپسند باشد.(۳)

۴. رضایت به فعل منکر و ترک معروف حرام است.(۴)

۵. در وجوب نهی از منکر فرقی بین گناه بزرگ (معصیت کبیره) و گناه کوچک (معصیت صغیره) نیست.(۵)

۶. اگر بداند یا احتمال دهد که امر و نهی در صورت تکرار مؤثر است واجب است تکرار کند.(۶)

پرسش: در شرایط امروز وظیفه ما نسبت به امر به معروف افراد ناشناسی که نمی‌دانیم اثر دارد یا نه چیست؟

پاسخ: در فرض احتمال اثر و اجتماع سایر شرایط واجب است.(۷)

منابع:

۱. توضیح المسائل مراجع ج۲ ص ۶۱۸

۲. توضیح المسائل مکارم شیرازی م ۲۵۱۴

۳. تحریر الوسیله ج۲ شرایط امر به معروف م ۱۴

۴. همان القول فی مراتبها م ۷

۵. همان القول فی اقسامها م ۱۴

۶. همان الشروط م ۵

۷. استفتائات امام خمینی ره ج۱ ص۴۸۲ س۱

دعای بعد از زیارت امام رضا(ع)

در کتاب «تحفه الزائر» آمده که شیخ مفید ذکر کرده:پس از نماز زیارت حضرت امام رضا علیه السّلام مستحب است این دعا را بخوانند:
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا اللَّهُ الدَّائِمُ فِی مُلْکِهِ الْقَائِمُ فِی عِزِّهِ الْمُطَاعُ فِی سُلْطَانِهِ الْمُتَفَرِّدُ فِی کِبْرِیَائِهِ الْمُتَوَحِّدُ فِی دَیْمُومِیَّهِ بَقَائِهِ الْعَادِلُ فِی بَرِیَّتِهِ الْعَالِمُ فِی قَضِیَّتِهِ الْکَرِیمُ فِی تَأْخِیرِ عُقُوبَتِهِ إِلَهِی حَاجَاتِی مَصْرُوفَهٌ إِلَیْکَ وَ آمَالِی مَوْقُوفَهٌ لَدَیْکَ وَ کُلَّمَا وَفَّقْتَنِی مِنْ خَیْرٍ [بِخَیْرٍ] فَأَنْتَ دَلِیلِی عَلَیْهِ وَ طَرِیقِی إِلَیْهِ یَا قَدِیرا لا تَئُودُهُ الْمَطَالِبُ یَا مَلِیّا یَلْجَأُ إِلَیْهِ کُلُّ رَاغِبٍ مَا زِلْتُ مَصْحُوبا مِنْکَ بِالنِّعَمِ جَارِیا عَلَى عَادَاتِ الْإِحْسَانِ وَ الْکَرَمِ أَسْأَلُکَ بِالْقُدْرَهِ النَّافِذَهِ فِی جَمِیعِ الْأَشْیَاءِ وَ قَضَائِکَ الْمُبْرَمِ الَّذِی تَحْجُبُهُ بِأَیْسَرِ الدُّعَاءِ وَ بِالنَّظْرَهِ الَّتِی نَظَرْتَ بِهَا إِلَى الْجِبَالِ فَتَشَامَخَتْ وَ إِلَى الْأَرَضِینَ فَتَسَطَّحَتْ وَ إِلَى السَّمَاوَاتِ فَارْتَفَعَتْ ،
خدایا از تو درخواست مى‏کنم،اى خدایى که در فرمانروایى‏اش پاینده،و در شکوهش پا برجا،و در سلطنتش مطاع،و در کبریایى‏اش‏ یکتا،و در دوام همیشگى‏اش بى‏همتا است،در مخلوقاتش دادگر،و در داورى‏اش دانا،و در به‏ تأخیر انداختن کیفرش بزرگوار است.خدایا حاجاتم بازگردانده به سوى تو،و آرزوهایم ایستاده در پیشگاه توست،و هر زمان مرا به‏ کار نیکى توفیق دادى،راهنمایم بر آن،و راهم به سوى آن تو بودى،اى توانایى که خواسته‏ها درمانده‏اش نکند،اى‏ عطابخش دائمى که هر مشتاقى به جانب او پناه مى‏آورد،همواره از جانب تو همنشین با نعمتهایت بوده‏ام،روان بر عادت احسان و کرم،از تو مى‏خواهم به آن نیروى نافذ در تمام اشیا و حکم استوارت که آن را با آسان‏ترین دعا باز مى‏دارى،و به آن نظرى که به وسیله آن به جانب کوهها نظر کردى و کوهها بلندى گرفتند،و به زمینها توجه کردى و آنها مسطّح شدد و با آسمانها عنایت فرمودى پس مرتفع گردید،
وَ إِلَى الْبِحَارِ فَتَفَجَّرَتْ یَا مَنْ جَلَّ عَنْ أَدَوَاتِ لَحَظَاتِ الْبَشَرِ وَ لَطُفَ عَنْ دَقَائِقِ خَطَرَاتِ الْفِکَرِ لا تُحْمَدُ یَا سَیِّدِی إِلا بِتَوْفِیقٍ مِنْکَ یَقْتَضِی حَمْدا وَ لا تُشْکَرُ عَلَى أَصْغَرِ مِنَّهٍ إِلا اسْتَوْجَبْتَ بِهَا شُکْرا فَمَتَى تُحْصَى نَعْمَاؤُکَ یَا إِلَهِی وَ تُجَازَى آلاؤُکَ یَا مَوْلایَ وَ تُکَافَأُ صَنَائِعُکَ یَا سَیِّدِی وَ مِنْ نِعَمِکَ یَحْمَدُ الْحَامِدُونَ وَ مِنْ شُکْرِکَ یَشْکُرُ الشَّاکِرُونَ وَ أَنْتَ الْمُعْتَمَدُ لِلذُّنُوبِ فِی عَفْوِکَ وَ النَّاشِرِ عَلَى الْخَاطِئِینَ جَنَاحَ سِتْرِکَ وَ أَنْتَ الْکَاشِفُ لِلضُّرِّ بِیَدِکَ فَکَمْ مِنْ سَیِّئَهٍ أَخْفَاهَا حِلْمُکَ حَتَّى دَخِلَتْ وَ حَسَنَهٍ ضَاعَفَهَا فَضْلُکَ حَتَّى عَظُمَتْ عَلَیْهَا مُجَازَاتُکَ جَلَلْتَ أَنْ یُخَافَ مِنْکَ إِلا الْعَدْلُ وَ أَنْ یُرْجَى مِنْکَ إِلا الْإِحْسَانُ وَ الْفَضْلُ فَامْنُنْ عَلَیَّ بِمَا أَوْجَبَهُ فَضْلُکَ،
و به دیارها نگریستى پس روان شدند،اى که از ابزارهاى نگاه‏هاى بشر بالاترى‏ و از دسترس دقایق افکار دورى،اى آقاى من سپاس نشوى مگر به توفیقى از سوى خودت،که آن نیز موجب سپاس دیگرى است،و بر کوچک‏ترین نعمت شکر نشوى مگر آنکه به آن شکر،شکرى دیگر را سزاوار گردى،پس چه زمانى نعمتهایت برشمرده شود اى خداى من،و به عطاهایت جزا داده شود اى مولاى من،و پاداش متقابل به ساخته‏هایت داده شود،اى آقاى من،از نعمتهاى توست که سپاس‏کنندگان سپاس مى‏نمایند،و از شکرپذیرى توست که شاکران شکرگذارى مى‏کنند،تویى مورد اعتماد،در امر گذشت بر گناهان،و تویى گسترنده بال پرده‏پوشى‏است‏ بر خطاکاران،و تویى برطرف‏کننده سختى با دست قدرتت،چه بسیار زشتى که آن را با بردبارى‏ات پوشاندى،تا از بین رفت،و چه بسیار خوبى‏اى که آن را فضلت چندین برابر کرد،تا پاداش دادنت بر آن بزرگ شد،بزرگى از اینکه از تو ترسیده‏ شود جز به عدل،و امید رود مگر احسان و فضل تو،بر من به آنچه که فضلت آن را واجب‏ نموده منّت گذار،
وَ لا تَخْذُلْنِی بِمَا یَحْکُمُ بِهِ عَدْلُکَ سَیِّدِی لَوْ عَلِمَتِ الْأَرْضُ بِذُنُوبِی لَسَاخَتْ بِی أَوِ الْجِبَالُ لَهَدَّتْنِی أَوِ السَّمَاوَاتُ لاخْتَطَفَتْنِی أَوِ الْبِحَارُ لَأَغْرَقَتْنِی سَیِّدِی سَیِّدِی سَیِّدِی مَوْلایَ مَوْلایَ مَوْلایَ قَدْ تَکَرَّرَ وُقُوفِی لِضِیَافَتِکَ فَلا تَحْرِمْنِی مَا وَعَدْتَ الْمُتَعَرِّضِینَ لِمَسْأَلَتِکَ یَا مَعْرُوفَ الْعَارِفِینَ یَا مَعْبُودَ الْعَابِدِینَ یَا مَشْکُورَ الشَّاکِرِینَ یَا جَلِیسَ الذَّاکِرِینَ یَا مَحْمُودَ مَنْ حَمِدَهُ یَا مَوْجُودَ مَنْ طَلَبَهُ یَا مَوْصُوفَ مَنْ وَحَّدَهُ یَا مَحْبُوبَ مَنْ أَحَبَّهُ یَا غَوْثَ مَنْ أَرَادَهُ یَا مَقْصُودَ مَنْ أَنَابَ إِلَیْهِ یَا مَنْ لا یَعْلَمُ الْغَیْبَ إِلا هُوَ یَا مَنْ لا یَصْرِفُ السُّوءَ إِلا هُوَ یَا مَنْ لا یُدَبِّرُ الْأَمْرَ إِلا هُوَ یَا مَنْ لا یَغْفِرُ الذَّنْبَ إِلا هُوَ یَا مَنْ لا یَخْلُقُ الْخَلْقَ إِلا هُوَ یَا مَنْ لا یُنَزِّلُ الْغَیْثَ إِلا هُوَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِی یَا خَیْرَ الْغَافِرِینَ ،
و به آنچه عدالتت به آن حکم مى‏کند خوارم مکن،آقاى من اگر زمین گناهان مرا مى‏دانست هرآینه فرو مى‏بردم،یا اگر کوهها خبر مى‏داشتند مرا درهم مى‏شکستند،یا آسمانها مطلع مى‏بودند مرا مى‏بردند،یا دریاها آگاه مى‏بودند مرا غرق مى‏کردند،آقاى من،آقاى من‏ آقاى من،مولایم،مولایم،مولایم،توقفم براى میهمانى‏ات تکرار شده،پس مرا از آنچه به درخواست‏کنندگان‏ از حضرتت وعده دادى محروم مکن،اى شناخته عارفان،اى پرستیده پرستندگان،اى سپاس‏شده سپاسگذاران‏ اى همنشین یادکنندگان،اى ستوده کسى‏که او را ستوده،اى موجود براى کسى‏که او را جست،اى وصف‏شده کسى‏که او را به وحدانیّت وصف‏ نمود،اى محبوب کسى‏که او را دوست داشت،اى فریادرس کسى‏که او را اراده کرد،اى مقصود کسى‏که به سویش باز آمد،اى که غیب را جز او نداند،اى که بدى را جز او باز نگرداند،اى آن‏که امر را جز او تدبیر نکند،اى که نیامرزد گناهان را جز او،اى که پدید نیاورد مخلوق را جز او،اى که نازل نمى‏کند باران را جز او،بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و مرا بیامرز اى بهترین آمرزندگان،
رَبِّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ حَیَاءٍ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ رَجَاءٍ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ إِنَابَهٍ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ رَغْبَهٍ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ رَهْبَهٍ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ طَاعَهٍ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ إِیمَانٍ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ إِقْرَارٍ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ إِخْلاصٍ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ تَقْوَى وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ تَوَکُّلٍ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ ذِلَّهٍ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اسْتِغْفَارَ عَامِلٍ لَکَ هَارِبٍ مِنْکَ إِلَیْکَ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ،
پروردگارا من از تو درخواست آمرزش مى‏کنم،آمرزش شرمسارى،و درخواست آمرزش مى‏کنم،آمرزش امیدوارى،و درخواست آمرزش مى‏کنم،آمرزش بازگشتن،و درخواست آمرزش مى‏کنم،آمرزش شوق،و درخواست آمرزش مى‏کنم،آمرزش‏ بیم،و درخواست آمزش مى‏کنم،آمرزش طاعت،و درخواست آمرزش مى‏کنم،آمرزش ایمان،و درخواست آمرزش مى‏کنم‏ آمرزش اقرار،و درخواست آمرزش مى‏کنم،آمرزش اخلاص،و درخواست آمرزش مى‏کنم،آمرزش تقوا،و درخواست آمرزش مى‏کنم،آمرزش‏ توکّل،و درخواست آمرزش مى‏کنم،آمرزش خوارى،و درخواست آمرزش مى‏کنم،آمرزش عمل کننده براى تو،گریزان از تو به سوى تو پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست،
وَ تُبْ عَلَیَّ وَ عَلَى وَالِدَیَّ بِمَا تُبْتَ وَ تَتُوبُ عَلَى جَمِیعِ خَلْقِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا مَنْ یُسَمَّى بِالْغَفُورِ الرَّحِیمِ یَا مَنْ یُسَمَّى بِالْغَفُورِ الرَّحِیمِ یَا مَنْ یُسَمَّى بِالْغَفُورِ الرَّحِیمِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اقْبَلْ تَوْبَتِی وَ زَکِّ عَمَلِی وَ اشْکُرْ سَعْیِی وَ ارْحَمْ ضَرَاعَتِی وَ لا تَحْجُبْ صَوْتِی وَ لا تُخَیِّبْ مَسْأَلَتِی یَا غَوْثَ الْمُسْتَغِیثِینَ وَ أَبْلِغْ أَئِمَّتِی سَلامِی وَ دُعَائِی وَ شَفِّعْهُمْ فِی جَمِیعِ مَا سَأَلْتُکَ وَ أَوْصِلْ هَدِیَّتِی إِلَیْهِمْ کَمَا یَنْبَغِی لَهُمْ وَ زِدْهُمْ مِنْ ذَلِکَ مَا یَنْبَغِی لَکَ بِأَضْعَافٍ لا یُحْصِیهَا غَیْرُکَ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى أَطْیَبِ الْمُرْسَلِینَ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ.
و بر من و پدر و مادرم پذیراى توبه باش،به آنچه بر تمام بندگانت توبه‏پذیرفتنى و مى‏پذیرى‏ اى مهربان‏ترین مهربانان،اى آن‏که به آمرزنده و مهربان نامیده شوى،اى آن‏که به آمرزنده مهربان نامیده شدى،اى آن‏که به‏ آمرزنده و مهربان نامیده شدى،بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست،و توبه‏ام را بپذیر،و عملم را پاک کن،و از کوششم قدردانى فرما،و به‏ زارى‏ام رحم کن،و صدایم را در پرده قرار مده،و درخواستم را ناامید مکن،اى فریادرس دادخواهان،و سلام و دعایم را به امامان برسان،و در تمام آنچه از تو درخواست کردم،آنان را شفیع من قرار ده،و هدیه مرا به آنان برسان،آنچنان‏که سزاوار ایشا است،و از این هدیه براى ایشان به چندین برابر بیفزا،چنان‏که سزاوار توست،افزایشى که آن را جز تو شماره نکند،جنبش و نیرویى نیست جز به خداى برتز و بزرگ،و درود خدا بر پاکترین فرستادگان محمّد و خاندان پاک او.
مؤلّف گوید:علاّمه مجلسى در«بحار الانوار»،از برخى نوشته‏هاى قدماى اصحاب زیارتى براى حضرت امام‏ رضا علیه السّلام نقل کرده که معروف به«جوادیّه»است،و در آخر آن زیارت است که نماز زیارت و تسبیح بجا آر،و آن‏ را به آن حضرت هدیه کن،آنگاه بگو:«اللّهم انّى اسالک یا اللّه الدّائم…»و این دعا را تا آخر آن نقل کرده،پس هر زمان آن زیارت را در آن مشهد مقدسّ خواندى،این دعا را ترک مکن. زیارتى دیگر:این زیارتى است که ابن قولویه از بعضى ائمه علیهم السّلام روایت کرده که فرمودند:چون به نزد قبر امام‏ رضا علیه السّلام رفتى بگو:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا الْمُرْتَضَى الْإِمَامِ التَّقِیِّ النَّقِیِّ وَ حُجَّتِکَ عَلَى مَنْ فَوْقَ الْأَرْضِ وَ مَنْ تَحْتَ الثَّرَى الصِّدِّیقِ الشَّهِیدِ صَلاهً کَثِیرَهً تَامَّهً زَاکِیَهً مُتَوَاصِلَهً مُتَوَاتِرَهً مُتَرَادِفَهً کَأَفْضَلِ مَا صَلَّیْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ .
خدایا درود فرست بر على بن موسى الرّضا،امام پسندیده با تقواى بى‏عیب،و حجّتت بر هر که بر زمین،و هر که زیر زمین است،آن راستگوى شهید،درودى بسیار و کامل،و پاک و به هم پیوسته‏ و پیاپى و در پى هم،مانند برترین درودى که بر یکى از اولیایت فرستادى.
زیارت دیگر:زیارتى است که شیخ مفید در کتاب«مقنعه»نقل کرده و فرموده:پس از آنکه غسل زیارت کردى و پاکیزه‏ترین جامه‏هاى خود را در بر کردى نزد قبر آن حضرت مى‏ایستى و مى‏گویى:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ وَ ابْنَ وَلِیِّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا إِمَامَ الْهُدَى وَ الْعُرْوَهَ الْوُثْقَى وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّکَ مَضَیْتَ عَلَى مَا مَضَى عَلَیْهِ آبَاؤُکَ الطَّاهِرُونَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ لَمْ تُؤْثِرْ عَمًى عَلَى هُدًى وَ لَمْ تَمِلْ مِنْ حَقٍّ إِلَى بَاطِلٍ وَ أَنَّکَ نَصَحْتَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ أَدَّیْتَ الْأَمَانَهَ فَجَزَاکَ اللَّهُ عَنِ الْإِسْلامِ وَ أَهْلِهِ خَیْرَ الْجَزَاءِ أَتَیْتُکَ بِأَبِی وَ أُمِّی زَائِرا عَارِفا بِحَقِّکَ مُوَالِیا لِأَوْلِیَائِکَ مُعَادِیا لِأَعْدَائِکَ فَاشْفَعْ لِی عِنْدَ رَبِّکَ.
سلام بر تو اى ولىّ خدا و فرزند ولىّ خدا،سلام بر تو اى حجّت خدا و فرزند حجّت خدا،سلام بر تو اى امام‏ هدایت،و دستاویز استوارتر،و رحمت و برکات خدا بر تو باد،گواهى مى‏دهم که تو گذشتى بر آنچه پدران پاک تو گذشتند،کوردلى را بر هدایت ترجیح ندادى،و از حق به باطل منحرف‏ نگشتى،و براى خدا و رسولش خیرخواهى نمودى،و امانت را ادا کردى،خدا از سوى اسلام و اهلش تو را پاداش دهد،بهترین پاداش،من زائر به حضورت آمدم،به حقّت عارفم،دوستدار دوستانت،و دشمن دشمنانت‏ هستم،مرا نزد پروردگارت شفاعت کن.
سپس خود را به قبر بچسبان،و آن را ببوس و دو طرف صورت خود را بر آن بگذار،آنگاه به جانب سر بازگرد و بگو:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْهَادِی وَ الْوَلِیُّ الْمُرْشِدُ أَبْرَأُ إِلَى اللَّهِ مِنْ أَعْدَائِکَ وَ أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ بِوِلایَتِکَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
سلام بر تو اى مولایم اى فرزند رسول خدا و رحمت و برکات خدا بر تو باد.گواهى مى‏دهم که تو پیشواى راهنما،و سرپرست ارشاد کننده‏اى،به‏ سوى خدا از دشمنانت بیزارى مى‏نمایم،و به ولایتت به جانب خدا تقرّب مى‏جویم،درود و رحمت و برکات خدا بر تو باد،
آنگاه دو رکعت نماز زیارت به جاى آر،و بعد از آن هرچه خواستى نماز بخوان،و به طرف پایین پا بازگرد،و به آنچه مى‏خواهى دعا کن،ان شاء اللّه.

احکام حسینیه

حسینیه محل برگزاری مراسم مذهبی به ویژه سوگواری امام حسین علیه السلام است.

حسینیه حکم مسجد را ندارد بنابراین احکام مسجد مانند حرمت داخل شدن جنب و حائض را ندارد و وجوب برطرف کردن نجاست از آن بر حسینیه جاری نمی‌باشد. (۱)

استفاده از حسینیه در غیر جهتی که بر آن وقف شده در صورت منافات داشتن با آن جایز نیست. مانند اجرای برنامه‌های نمایشی یا ورزشی و دفن کردن میت در آن. (۲)

فروختن حسینیه یا تبدیل آن به مسجد جایز نیست مگر آن که بر اثر خرابی قابل استفاده نباشد و امکان تعمیر آن نیز وجود نداشته باشد که در این صورت می‌توان آن را فروخت و با پول آن ملکی خرید و در همان راستا وقف کرد. (۳)

منابع:

۱. توضیح المسائل مراجع ج۱ ص۵۱۸

۲. جامع المسائل فاضل ج۱ ص۳۵۰

۳. توضیح المسائل مراجع ج۱ ص۵۱۸