حدیث روز – معارف دین

معارف دین

امام علی علیه السلام 

مَنِ ابْتُلِیَ بِالْقَضَاءِ ، فَلْیُوَاسِ بَیْنَهُمْ فِی الْاءِشَارَهِ ، وَفِی النَّظَرِ ، وَفِی الْمَجْلِسِ» .

«هر کس که گرفتار قضا شد، در اشاره و نگاه و جایگاه، میان [طرفین دعوا] یکسان عمل کند».

التهذیب ج ۶ ص ۲۲۶

 

اعتقادات ۴۲

در بخش قبل، قَدَرِ الهی رو توضیح دادیم. اما قضای الهی چیه؟

قضا به مفهوم قضاوت کردنه و همونطور که یک شخصِ قاضی در مورد شخصی یا مسئله ای قضاوت میکنه، خدای حکیم و عادل هم در برابر اتفاقات رخ داده، واکنش نشون میده و قضاوت میکنه. به حکمی که خدا در اثر این قضاوت صادر و جاری می کنه، قضای الهی میگند.

قضای الهی شکلهای مختلفی داره. مثلا عواملی هستند که موثر در قدر الهی هستند و می تونند اونو تغییر بدند. مثلا انجام صله رحم میتونه مقدار عمری که خدا مقدر کرده رو افزایش بده. خداوند برای تاکید و ترغیب به انجام صله رحم، اینجا قضاوت می کنه که بخاطر انجام دادن صله رحم، عمر اون شخص بیشتر از اون چیزی بشه که قبلا براش مقدر کرده بود. همینطور کفران نعمت میتونه موجب کاهش نعمت بشه. پس قضای الهی می تونه قَدَر  و تقدیرات الهی رو تحت الشعاع خودش قرار داده و تقویت یا تضعیف کنه. خداوند برای ما حق و عدالت رو مقدر کرده و برای برپایی عدالت، دین و نبی و امام برامون قرار داده. ولی مردم از حق و عدالت فاصله می گیرند. لذا نتیجهٔ بی عدالتی، میشه ظلم. نتیجه ظلم هم فقر و فساد و جنگ و خونریزی و … هست. پس عجیب نیست که خیلی از مردم دنیا در فقر و ظلم و جنگ به سر می برند در حالیکه خدا چنین چیزی براشون مقدر نکرده.

 

سوره النساء، آیه ۷۹:

ما أَصابَکَ مِنْ حَسَنَهٍ فَمِنَ اللَّهِ وَ ما أَصابَکَ مِنْ سَیِّئَهٍ فَمِنْ نَفْسِکَ وَ أَرْسَلْناکَ لِلنَّاسِ رَسُولاً وَ کَفی بِاللَّهِ شَهِیداً .

هر چه از خوبی به تو می رسد، از طرف خدا است (تقدیرات الهی) و هر چه بدی به تو می رسد، از طرف خودت هست (قضای الهی در نتیجهٔ کارهای خودت) و ما تو را برای مردم به عنوان رسول فرستاده ایم و شهادت خدا کافی است.

 

بعضی وقتا قضای الهی به شکل عقوبت و تنبیه و محرومیت و این جور چیزا نمایان میشه. مثل اینکه کسی دزدی میکنه و قاضی رای به قطع دست او یا زندانی کردنش میده. مسلما اینجا کسی نمیگه که قاضی از روی مِیلِش چنین چیزی رو برای اون شخص خواسته. بلکه میگند این حکم، نتیجه عملِ خودِ اون شخص بوده و به گردن قاضی نیست. در دنیا هم خدا همینطور عمل میکنه ولی مردم با ندیدن عامل اولیه و اصلی، فقط قضا کننده رو دیده و منشاء صدور چنین حکمی رو به گردن خدا میندازند.

اعتقادات ۴۱

*****قضا و قدر *****

 

بعد از مبحث جبر و اختیار، نوبت به مبحث قضا و قدر میرسه.

خدای حکیم همزمان با خلقت اشیاء، بر اساس علم و حکمت بالغهٔ خودش برای هر چیزی که مرتبط با اون مخلوق هست، مقداری تعیین کرد.

إِنَّا کُلَّ شَیْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ (سوره القمر، آیه ۴۹).

ﻣﺎ ﻫﺮ ﭼﻴﺰﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ (و با مقدار معین) ﺁﻓﺮﻳﺪﻳﻢ .

 

به این تعیینِ مقدار کردن از سوی خدا، قَدَرِ الهی می گند. مثلا دوره زمانی سال و ماه و روز رو تعیین کرده. مدت زمان عمر هر موجودی رو تعیین کرده. اون مقداری از رزق و روزی مخلوقات، که خودش بعهده گرفته رو تعیین کرده.  مقداری از علم که به بشر باید برسه و نحوهٔ رسیدنشو تعیین کرده و غیره و غیره.

وَمَا مِن دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا (سوره هود آیه ۶)

و هیچ جانداری در روی زمین نیست، مگر آنکه روزیش بر عهده خدا است.

 

خدای مهربون مقدّر کرده که همه در رفاه و آسایش زندگی کنند، نه کسی مریض بشه و نه فقیر و نه گرفتار. بلا تشبیه، مثل یک رئیس مهربون و عادل در مملکت که برای افرادی که بصورت عادی درحال زندگی کردن در اون مملکت هستند، امکانات و رفاه و سلامتی و امنیت رو براشون در نظر گرفته.

 

خدا برای بنده هاش، زمین و همه نعمتهاش رو مقدر کرده.

أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ (الانبیاء، ۱۰۵).

زمین را بندگان صالحمان به ارث خواهند برد.

 

خداوند نعمتش رو در قالب قَدَر الهی برای مردم معین کرده ولی این خودِ مردم هستند که با رفتارهاشون خودشونو از قَدَر الهی محروم می کنند. خدا نخواسته که مثلا ما بصورت عمومی عمر کوتاهی داشته باشیم. همونطور که نسلهای قبلی عمری طولانی داشتند. ولی ما با این نحو زندگی کردن، خودمونو از اون مقدار عمری که خدا برامون مقدر کرده، محروم می کنیم. وقتی که مردم، امیرالمومنین علی علیه السلام رو کنار میگذارند، معنیش اینه که اون عدل، اون علم، اون عصمت، اون معدن خیر و رحمت و برکت و امنیت و … که خدا براشون مقدر کرده بوده رو کنار میگذارند، و با دنباله روی از ابوبکر و عمر (لعنت الله علیهم) دنبال کفر و شرک و خونریزی و تجاوز و جهل و گمراهی و…. میرند و خودشونو از قَدَر خدا محروم می کنند و لذا نتیجه اش میشه این همه ظلم و فقر و فساد و غیبت قطب عالم امکان (ارواحنا فداه) و غیره. پس قَدَر و تعیین مقدرات مخلوقات، بر می گرده به خدا. و البته واضحه که با ظهور امام زمان علیه السلام، زندگیهای بیشتری رنگ و بوی خدایی گرفته و مردم عالم بیشتر از پیش از تقدیرات الهی برخوردار میشند.

یادمون باشه که طبق مطالب اعتقادی قبلی، چهارده معصوم علیهم السلام، اراده الله و مجریِ اراده و امر خدا در تمامِ مسائلِ مربوط به عالم خلقت هستند. لذا تعیین و اجرای تقدیرات الهی هم از ناحیهٔ این انوار مقدس به اجرا درمیاد.

خوشبختانه خدای متعال از روی مهربونیش، مثل همیشه، دائم به ما ارفاق میکنه و هرساله برای ما فرصتی دوباره رو قرار میده به نام شب قدر که ما میتونیم با رجوع به خدا و اولیای خدا، با قول و قرارهای واقعی و جدی که با خدا میگذاریم، تقدیرات خوبی برای یکسال آیندهٔ خودمون از خدا درخواست کنیم و خدا هم درصورتی که در گفته های ما صداقت و عزم و جدیتی ببینه، از روی مهربونیش، تقدیرات سال بعدی ما رو بهتر از قبل برامون قرار بده.

سوال که همه عالم راحیرت زده کرد

پسر کوچکی بعدازبازگشت به خانواده ی خود ازآنهاخواست که یک عالم دین برای او حاضرکنند تا به ۳سوالی که داشت جواب بدهد ، بالاخره یک عالم دین برای ایشان بیدا کردندوبین دونفر  صحبتهای زیر رد وبدل شد،

پسربچه :شما کی هستی؟وآیا می توانی به سه سوال بنده پاسخ دهی؟

معلم:من عبدالله، بنده ای ازبندگان خدا وبه سوالات شما جواب خواهم داد به امیدخدا،

پسربچه:آیا شمامطمئنی جواب خواهی داد؟ چون اکثرعلما نتوانستند به سه سوال من پاسخ بدهند!!

معلم :تمام تلاشم را میکنم وباکمک خدا جواب میدهم.

پسر بچه: ۳سوال دارم:

س۱:آیا درحال حاضر خداوندی  وجود دارد ؟اگر وجود دارد شکل و قیافه ی آن را به من نشان بده؟؟

س۲:قضاوقدرجیست؟؟

س۳؟اگرشیطان از آتش خلقت شده است، پس برای چی او دراخرت در آتش  انداخته خواهد شد چون بر ایشان تأثیری نخواهد گذاشت؟

 معلم کشیده ی محکمی را به صورت پسربچه زد ، پسربچه گفت برای جی به من زدی وجه جیزی باعث شد که ازمن ناراحت وعصبانی شوی؟ معلم جواب داد که من ازدست شماعصبانی نشدم و این ضربه ای که به شمازدم جواب هر ۳سوال شماست.

پسربچه: ولی من هیچی را نفهمیدم،

معلم:بعد از اینکه شمارا زدم جه چیزی حس کردی؟؟

پسربچه: حس درد بر صورتم دارم،

معلم: پس ایا اعتقاد داری که درد وألم موجود است؟

پسربچه :بله،

معلم: بس آن رابه من نشان بده.

بسربجه: نمیتوانم.

معلم:این جواب اول من بود.همگی به وجود خداوند اعتقاد داریم ولی ح او راببینیم .سپس اضاف کرد که ایا دیشب خواب دیدی که من تو را خواهم زد؟

پسربچه: نه،

معلم:آیا گاهی به ذهنت اومد که من تو را روزی خواهم زد؟

پسربچه :نه.

معلم :این قضا وقدربود.

سپس اضاف کرد :دستی که با آن تو را زدم از چه چیزی خلقت شده است؟

پسربچه: أز گل.

معلم :وصورت تو ازچی ؟

پسربچه:باز از گل.

معلم :چه چیزی حس کردی بعد ازینکه بهت زدم؟

پسربچه :حس درد وألم داشتم.

معلم :آفرین،پس دیدی چطور گل بر گل درد واردمیکند این با اراده خدا انجام میشود،

پس با اینکه شیطان از آتش خلقت شده ،أما اگرخدا خواست، این آتش مکان دردناکی برای شیطان خواهد بود،

أرزش خواندن و نشر را دارد… این چنین معلمی میتواند نسلها را تربیت کند..

نویسنده مهمان: خانم عطیه گلی