صله رحم در آیین اسلام

صله رحم در آیین اسلام دو نوع است

 واجب
 مستحب

صله رحم واجب یعنی: جایی که اگر آن را ترک کنیم، به آن قطع رحم می گویند. پس باید به صورتی باشد که عرف نگوید: فلانی، با خویشاوند خود قطع رحم کرده است و احسانی از او به ارحامش نمی رسد.

 صله رحم مستحب یعنی: آنچه که بیشتر از صله رحم واجب باشد. مثلا رفت و آمد به گونه ای که از مقدار واجب بیشتر و در مرتبه ی بالاتر انجام شده باشد.

 صله رحم ۲ شرط دارد

۱️شرط اول احسان متعارف به حسب مورد را رعایت کند.”
مثلا برای خویشاوند گرفتاری مالی پیش آمده است و کسی را ندارد که به او کمک کند، صله رحم به کمک مالی انجام می شود.
یا مثلا برای خویشاوند بیماری جسمی پیش آمده است، خودش نمی تواند به پزشک مراجعه کند و کسی را هم ندارد که او را به پزشک ببرد، صله رحم به بردن خویشاوند نزد پزشک انجام می شود.
اما گاهی صله رحم انواع مختلفی دارد و هر کدام را رعایت کند احسان به ارحام است.
مثلا به خانه ی او برود یا تلفنی احوالش را بپرسد یا پیامکی بزند، کافی است و عرف می گوید احسان متعارف در مقام رعایت شده و صله رحم را به جا آورده است.

۲️شرط دوم چنانچه نوعی از صله رحم موجب گناه خود فرد شود یا اینکه تشویق و ترغیب گناه خویشاوند شود، باید آن نوع صله رحم را ترک کند.”
مثلا خویشاوند بدحجاب است یا اهل موسیقی است یا اینکه با رفتن به منزل آن ها تایید گناهشان است.
یا مثلا خویشاوند ماهواره دارد و ما برای فرزندان خود نگرانیم، نباید فرزندان را با خود به منزل آن ها ببریم.

نکته: صله رحم با خویشاوندانی واجب است که “نسبی” هستند یعنی در عرف رحم انسان محسوب می شوند.
پس صله رحم خویشاوندان سببی واجب نیست.
یا صله رحم با خواهران و برادران و فامیل رضاعی واجب نمی باشد، اما کار پسندیده و مطلوبی است.

پاورقی ها
اجوبه الاستفتائات، ص۲۴۷، س۱۰۵۸
مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید، ج۱، ص ۱۴۱
استفتاء خصوصی مکتوب از مراجع معظم تقلید

جهاد یک زن

 

خانمی آمد خدمت رسول الله و گفت چرا همه‌ی ثواب‌ها مال مردها است ثواب جبهه ثواب شهادت، مبارزه با طاغوت پس زن‌ها چی؟

حضرت فرمود «لِلْمَرْأَهِ مَا بَیْنَ حَمْلِهَا إِلَى وَضْعِهَا إِلَى فِطَامِهَا مِنَ الْأَجْرِ کَالْمُرَابِطِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَإِنْ هَلَکَتْ فِیمَا بَیْنَ ذَلِکَ کَانَ لَهَا مِثْلُ مَنْزِلَهِ الشَّهِیدِ» (من‏لایحضره‏الفقیه، ج‏۳، ص‏۵۶۱)

 زن از وقتی که حامله می‌شود تا وقتی که زایمان می‌کند و از وقتی که زایمان می‌کند تا دو سالی که شیر می‌دهد مثل رزمنده‌ای است که در جبهه آماده باش است و برای او عبادت می‌نویسند.

وظیفه شیعیان در زمان غیبت

 ۱ـ دعا برای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و خود تا به معرفت حضرتش نائل شویم. ائمه هدی علیهم السلام نیز همواره بر این مهم تکیه داشته اند.امام صادق(علیه السلام) دعایی به “زراره” تعلیم کرده و می فرمایند : «… اگر زمان غیبت را درک کردی چنین دعا کن: اللهم عرفنی نفسک فإنک إن لم تعرفنی نفسک لم أعرف نبیک. اللهم عرفنی رسولک فإنک إن لم تعرفنی رسولک لم أعرف حجتک. اللهم عرفنی حجتک فإنک إن لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی» (منتخب الاثر ـ آیت الله صافی گلپایگانی حدیث ۱ ص ۵۰۱ ـ به نقل از غیبت نعمانی، کافی، کمال الدین) همچنین دعاهای دیگری که در کتب ادعیه و …

زیارات بدان اشاره شده، خصوصا دعای معروف «اللهم کن لولیک الحجه ابن الحسن … » که بحمدالله در بین جامعه شیعه بسیار معروف و مشهور است.

۲ ـ شناخت صفات و سیره امام علیه السلام: بدیهی است که یک عاشق دلباخته امام و یک منتظر حقیقی باید بداند که محبوبش از چه صفاتی برخوردار بوده، و چه سیره و روشی را در زندگی و سایر شئونات آن دارد.

در این راستا، مطالعه آیات و روایات فراوانی که در ارتباط با وجود مقدس حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف بیان شده، بسیار سودمند است.

۳ ـ رعایت ادب در همه موارد: امامی که واجب الاطاعه و حجت خدا بر تمامی اهل زمین است، نامش محترم و یادش بسیار گرامی است. او پیشوای همه و چشم بینای خدا در بین مخلوقات اوست. روزی اهل زمین به یمن وجود اوست و هر کس که به مرتبه ای از مراتب کمال می رسد از پرتو عنایات حضرت حق است که از مسیر امامت به ما رسیده است.

۴ ـ عشق و علاقه نسبت به حضرت: مرحوم سیدعبدالکریم کفاش، هفته ای یک مرتبه به محضر آن حضرت مشرف می شد. او در ری در جوار حضرت عبدالعظیم حسنی می زیست. در یکی از تشرفاتش، حضرت از او می پرسند: سیدعبدالکریم! اگر ما را نبینی چه خواهد شد؟ پاسخ می دهد: آقا حتما می میرم. حضرت در پاسخ فرمودند: «اگر چنین نبودی ما را نمی دیدی» (مشعل هدایت ج ۲ ص ۱۲۹ ـ مبحث امکان تشرف ـ از استاد حاج شیخ حسین گنجی)

۵ ـ علاقه مند کردن دیگران به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف: طبیعی است که هر کس به چیزی علاقمند باشد درصدد تبلیغ و ترویج آن برآمده و آنرا به دیگران معرفی خواهد کرد، چه رسد به اینکه وجود مقدس خاتم الاوصیا عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد.

۶ ـ انتظار فرج: امام صادق علیه السلام فرمودند: «بخشی از ویژگیهای ائمه علیهم السلام عبارت از تقوی، پاکدامنی و خیرخواهی … و صبر در انتظار فرج است.» (منتخب الاثر، آیت الله صافی، ص ۴۹۸، به نقل از بحارالانوار)

در بسیاری از روایات، پرفضیلت ترین اعمال، انتظار فرج دانسته شده است. (منتخب الاثر، آیت الله صافی، ص ۴۹۳ ـ ۵۰۰)

در بسیاری از احادیث در باب انتظار فرج بیان شده که هر گاه یکی از منتظران حضرت به رحمت الهی رفت، چنانست که در میان سپاه امام و یا در میان چادر (خیمه) حضرت به شهادت برسد.

در بعضی از روایات تعبیر شده که چنین شخصی مثل کسی است که با رسول خدا صلی الله علیه و آله در برابر کفر جهاد کرده باشد.

۷ ـ اظهار علاقه وافر برای ملاقات با آنحضرت.

۸ ـ ذکر فضائل و مناقب آنحضرت، و شرکت در مجالس امام شناسی.

۹ ـ صدقه برای سلامتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف.

۱۰ـ بجا آوردن حج و عمره و زیارت مشاهد مشرفه به نیابت از امام: اعمالی که به نیابت از امام زمان علیه السلام بجا آورده می شود در واقع هدیه ای از جانب عاشقان و شیفتگان به ایشان است.

۱۱ ـ استغاثه به وجود مقدس امام عجل الله تعالی فرجه الشریف: در بعضی از روایات از آن بزرگوار به “غیاث المضطر المستکین” تعبیر شده است.

توسل و استغاثه بر اهل البیت علیهم السلام، سیره دائمی بزرگان و صلحا و علما شیعه بوده و حتی ائمه هدی علیهم السلام نیز به وجود مقدس ایشان توسل می جسته اند.

مرحوم عاملی در روایتی نقل می کنند که هنگامی که حضرت زهرا سلام الله علیها بین دیوار و در مجروح شدند، به دنبال علی علیه السلام … بودند، و ناله “یا ابن الحسن” سرمی دادند، و به وجود مقدس امام عصر حضرت حجه بن الحسن عجل الله تعالی فرجه الشریف استغاثه جستند.

۱۲ ـ تجدید بیعت با امام علیه السلام: براساس پاره ای از روایات، تجدید بیعت بعد از هر نماز واجب و یا در هر جمعه مستحب است.(مکیال المکارم و منتخب الاثر)

و در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده که «هر کس بعد از نماز صبح و بعد از نماز ظهر بگوید: “اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم”، نمی میرد مگر آنکه حضرت را ببیند و بشناسد.»(بحارالانوار، ج ۸۶، ص ۷۷، باب ۳۹)

۱۳ ـ اجتناب از محارم: کسی که منتظر واقعی است، باید از آنچه که امام زمانش کراهت و تنفر دارد، اجتناب نموده و هر عملی که در تقرب او موثر است را به خاطر رضای محبوب و ارتباط روحی با او انجام دهد.

۱۴ـ دوستی با صالحان: دوستی با دوستان حضرت باعث تقرب و جلب خشنودی ایشان است. همچنین ادخال سرور مومنین و محبین اهل بیت علیهم السلام و همچنین رفع حوائج آنان نیز از وظایف منتظران عصر ظهور شمرده نشده؛ چرا که آن حضرت همانند اجداد طاهرینش باب الحوائج هستند.

قرآن کریم در وصف یاران حضرت ختمی مرتبت می فرماید: «محمد رسول الله والذین معه اشداء علی الکفار رحماء بینهم» یعنی محمد رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) و کسانی که با او هستند بر علیه کفار بسیار خشن، ولی با یکدیگر بسیار مهربانند.

و همچنین امر خدای حکیم که می فرماید: «کونوا مع الصادقین» یعنی همواره با افراد راستگو همنشین باشید

۱۵ ـ برائت از دشمنان خدا و اهل بیت علیهم السلام:

امام هادی علیه السلام در زیارت شریفه جامعه می فرمایند: «برئت الی الله عزوجل من اعدائکم و من الجبت و الطاغوت و الشیاطین و حزبهم الظالمین» یعنی برائتمی جویم به درگاه خدای عز و جل از دشمنان اهل بیت

۱۶- شناخت صفات و سیره امام علیه السلام: بدیهی است که یک عاشق دلباخته امام و یک منتظر حقیقی باید بداند که محبوبش از چه صفاتی برخوردار بوده، و چه سیره و روشی را در زندگی و سایر شئونات آن دارد

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

منبع :

 سیدمحمدتقی موسوی ، کتاب شریف “مکیال المکارم”