اهمیت تفکر در قرآن

نوشته شده توسط موذن    بدون دیدگاه |

از جمله مسائلی که در قرآن و روایات مورد تأکید قرار گرفته تفکّر و اندیشه است؛ به‌طوری که در روایات، عبادت خداوند به تفکّر و اندیشه در مورد خداوند تعبیر شده است. قرآن کریم می‌فرماید:
«الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى‏ جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فی‏ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً»[۱]
خدا را در حال ایستاده و نشسته، و آن گاه که بر پهلو خوابیده‏ اند، یاد مى‏کنند و در اسرار آفرینش آسمانها و زمین مى‏اندیشند (و مى‏گویند:) بار الها! اینها را بیهوده نیافریده ‏اى.
در این آیه ابتدا، به ذکر و سپس به فکر اشاره شده است؛ یعنى تنها یادآورى خدا کافى نیست؛ آن گاه این یادآورى ثمرات ارزنده‏اى خواهد داشت که آمیخته با تفکّر باشد؛ همانطور که تفکّر در خلقت آسمان و زمین اگر آمیخته، با یاد خدا نباشد، نیز به جایى نمی رسد. چه بسیارند دانشمندانى که در مطالعات فلکى خود و تفکّر مربوط به خلقت کرات آسمانى، این نظام شگفت‏ انگیز را مى‏بینند، امّا چون به یاد خدا نیستند، عینک توحید بر چشم ندارند و از زاویه شناسایى مبدء هستى به آنها نگاه نمى‏کنند، از آن نتیجه لازم تربیتى و انسانى را نمى‏گیرند.[۲]
بنابراین ذکر و فکر، همراه یکدیگر ارزشمندند. برخی ذکر مى‏گویند، ولى اهل فکر نیستند و کسانى اهل فکر هستند، ولى اهل ذکر نیستند. آنچه سبب رشد و قرب می‌شود، ذکر و فکر دائمى و همیشگی است؛ نه موسمى و گذرا. چرا که «یَذْکُرُونَ» و«یَتَفَکَّرُونَ» فعل مضارع‏ هستند که نشان از استمرار دارند.[۳]

انسان اگر دائم در حال تفکّر باشد، چنین اندیشه و فکری راه سعادت را به‌سوی او باز خواهد کرد و به رشد و بالندگی و سعادت انسانی دست پیدا خواهد کرد و مسلما چنین فکر و اندیشه ای در مسیر عبادت و بندگی خداوند خواهد بود.
بنابراین تفکر و اندیشه دریچه ای است تا انسان، خدا را بشناسد و از راه تفکّر در مورد مخلوقات خداوند، به عظمت او پی ببرد و با اندیشه و تفکر به این نتیجه دست یابد که خداوند انسان را عبث، بیهوده، بدون هیچ تکلیف و بدون ثواب و عقاب خلق نکرده است؛ به‌همین جهت عبادت تنها منحصر در نماز و روزه نیست؛ بلکه عبادتی کامل است که همراه با تفکّر در مورد خداوند باشد؛ تفکری که معرفت و شناخت خداوند را به‌دنبال داشته باشد.[۴]
البته از این نکته نباید غفلت کرد که در روایات، همواره بر این مطلب تأکید شده که انسان در مورد آفرینش و نعمت های الهی فکر کند و از اندیشه و تفکّر در مورد ذات خداوند بازداشته شده است؛ چراکه هیچ کس قادر نیست به کنه ذات خداوند متعال پی ببرد. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرمایند:
«تفکّرُوا فی آلاء الله و لا تفکّروا فی الله»[۵]
در مورد نعمت های الهی بیندیشید، ولی در مورد ذات خداوند فکر نکنید.

منابع:

[۱]. آل عمران/۱۹۱٫
[۲]. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج۳، ص۲۱۶٫
[۳]. قرائتی، محسن؛ تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ یازدهم، ۱۳۸۳، ج۲، ص۲۲۴٫
[۴]. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، ۱۴۰۴هق، ج۶۸، ص۳۲۲ و ۳۲۳٫
[۵]. سیوطی، جلال‌الدین؛ الدرّالمنثور فی‌تفسیر المأثور، قم، انتشارات کتابخانه آیه‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴هق، ج۲، ص۱۱٫

معنای سلام آخر نماز

نوشته شده توسط موذن    بدون دیدگاه |

معنای بند آخرسلام نماز چیست ما به چه کسی سلام می فرستیم و منظور از «سلام بر تو و …..» چیست؟
پاسخ:
ابتدا بهتر است به طور خلاصه مطالبی را در مورد سلام های آخر نماز بگوییم و سپس تفسیری کوتاه در مورد سلام آخر نماز ارائه کنیم.
به طور معمول، در آخر نماز، نمازگزار سه سلام می دهد؛ سلام اول، مورد خطابش روشن است که رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلّم – می باشد؛ هر چند در بعضی روایات، اهل بیت پیامبر – صلی الله علیه و آله و سلّم – هم ذکر شده اند که باید به آن ها سلام کرد.
امام باقر – سلام الله علیه – در توضیح بند اول سلام به این مطلب (سلام بر اهل بیت پیامبر) اشاره فرموده:
«السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ السَّلَامُ عَلَى الْأَئِمَّهِ الرَّاشِدِینَ الْمَهْدِیِّینَ…». (۱)
امّا جمله دوم، عبارت است: «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین». در این جمله، نمازگزار به وسیله کلمه “علینا” هم به خود و هم به دیگر نمازگزاران سلام می کند و با کلمه “عباد الله الصالحین” به همه بندگان شایسته خدا سلام می کند. اما صالحین چه کسانی هستند؟ قرآن گروه های مختلفی را جزء صالحین قرار داده که انبیا و اولیا و نیز مؤمنان از آن جمله اند.
توضیح بیش تر این که کلمه «عباد الله الصالحین» شامل تمام بندگان شایسته خدا می شود؛ چون این کلمه به صورت جمع و با ال، آمده که دلالت بر جمیع می کند؛ یعنی هر کسی که صالح باشد، چه انبیا یا مؤمنان انسی و یا مؤمنان جنی، نمازگزار به همه آن ها سلام می دهد.
و اما در مورد سلام آخر نماز، تفاسیر متفاوتی نقل شده است:
جمله سوم: «السّلام علیکم و رحمه الله برکاته». در این جمله، مخاطب مبهم است؛ امّا در روایات مصادیقی از این مخاطب را بیان فرموده اند. از جمله گفته شده: این سلام ها خطاب به ملائکه موکل انسان هستند.
از امام صادق – سلام الله علیه – در مورد سلام های سه گانه نماز سؤال شد… .(در این جا اشاره امام به سلام آخر نماز را بیان می کنیم.) ایشان فرمود:
«وَ تَکُونُ الثَّالِثَهُ عَلَى مَنْ عَلَى یَسَارِهِ وَ مَلَکَیْهِ الْمُوَکَّلَیْنِ؛ (۲)
یعنی: سلام سوم نماز برای کسانی است که در سمت چپ او و دو ملک موکل او است».
البته در بعضی روایات گفته شده که این سلام خطاب به تمام ملائکه و فرشتگان است و در بعضی روایات آمده که این سلام ها به انبیای الهی است و شاید هم بتوان گفت: بعد از آن که نمازگزار در سلام اول به خصوص رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلّم – (و اهل بیت – سلام الله علیهم اجمعین-) سلام کرد و در سلام دوم، به تمام نمازگزاران و تمام بندگان شایسته اعم از انبیا و مؤمنان انسی و جنّی و ملائکه سلام کرد. در سلام سوم، به صورت جمعی به همه آن ها سلام می دهد و همه را مورد مخاطب خود قرار می دهد.
تشریع سلام سوم در معراج به رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلّم -:
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم ) در مورد نماز خود در معراج می فرماید: چون به خود و اهل بیت خود صلوات فرستادم، استقامت نمودم. دیدم فرشتگان و انبیا و رسولان پشت سر من صف کشیده اند. خطاب به من رسید: ای محمّد! بر ایشان سلام کن. پس گفتم: “السلام علیکم و رحمه الله و برکاته”. پس وحی رسید: سلام و تحیت، منم و تو و ذریه ات، رحمت و برکات هستید. (۳)
از امام صادق – سلام الله – در مورد معنای سلام در آخر هر نماز نقل شده است:
«معنى السّلام فی دبر کلّ صلاه، معنى الامان، اى من ادّى امر اللَّه و سنّه نبیّه صلّى اللَّه علیه و آله خاضعا له خاشعا منه، فله الامان من بلاء الدّنیا و براءه من عذاب الآخره؛ (۴)
معناى سلام در آخر هر نماز، امان است؛ یعنى کسى که امر پروردگار متعال را به جا آورد و به سنت پیغمبر خدا به حال خضوع و خشوع عمل کند، پس او از بلای دنیا و از عذاب آخرت در امن مى‏شود».
در هر صورت، می توان گفت: آخرین ‌مرحله ‌نماز، سلام ‌و درود فرستادن‌ بر پیامبر اکرم‌ – صلوات الله علیه -، بندگان ‌صالح ‌و همه ‌نماز گزاران‌ است‌. مثل این که با گفتن “تکبیره ‌الاحرام‌” در سینه آسمان ملکوت اوج می گیریم و به معراج می رویم. با گفتن “سلام‌” فرود می آییم و به افراد صالح و نیکوکار سلام می دهیم و این، علامت خروج ‌از نماز‌ است‌.
در پایان می توان گفت:
سلام در غیر از جایی که یکی از اسامی خدای متعال است و جای توضیح آن این جا نیست، به معنای تسلیم شدن ارادی موجود دارای عقل و شعور نسبت به موجودی برتر از خود است و هر چه آن موجود عظمتش بیش تر باشد، سلام معنای واقعی تری به خود خواهد گرفت و دارای احترام بیش تری خواهد بود.
و اما در مورد سلام های آخر هر نماز می توان گفت انسان در پایان نماز، نهایت تسلیم شدنش را نسبت به پیامبر بزرگوار اسلام صلوات الله علیه و نیز انسان های برگزیده و صالح نشان می دهد و سلام آخر نماز آخرین تسلیم و نهایت احترام است.

پی نوشت ها:
۱٫ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، قم، انتشارات جامعه مدرسین، چاپ دوم، ج ۱، ص ۳۲۰٫
۲٫ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۳، ج ۸۲، ص ۳۰۵٫
۳٫ موسوی خمینی، روح الله، سر الصلوه، تهران، مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی، چاپ دوم، ۱۳۷۲ هجری شمسی، ص ۱۰۸٫
۴٫ گیلانی عبد الرزاق، مصباح الشریعه (عربی فارسی)، تهران، انتشارات پیام حق، ۱۳۷۷ هجری شمسی، چاپ اول، ص ۱۳۷

آداب ماه ربیع الاول,فضیلت ماه ربیع الاول

نوشته شده توسط موذن    بدون دیدگاه |

مناجات کشف ظلم

نوشته شده توسط موذن    بدون دیدگاه |

اَللّهُمَّ اِنَّ ظُلْمَ عِبادِکَ قَدْ تَمَکَّنَ فى بِلادِکَ حَتّى اَماتَ الْعَدْلَ وَ قَطَعَ السُّبُلَ وَ مَحَقَ الْحَقَّ وَ اَبْطَلَ الصِّدْقَ وَاَخْفَى الْبِرَّ وَاَظْهَرَ الشَّرَّ وَاَخْمَدَ التَّقْوى وَ اَزالَ الْهُدى وَ اَزاحَ الْخَیْرَ وَ اَثْبَتَ الضَّیْرَ وَ اَنْمَى الْفَسادَ وَ قَوَّى الْعِنادَ وَ بَسَطَ الْجَوْرَ وَ عَدَى الطَّوْرَ اَللّهُمَّ یا رَبِّ لا یَکْشِفُ ذلِکَ اِلاّ سُلْطانُکَ وَ لایُجیرُ مِنْهُ اِلا امْتِنانُکَ اَللّهُمَّ رَبِّ فَابْتُرِ الظُّلْمَ وَ بُثَّ جِبالَ الْغَشْمِ وَ اَخْمِدْ سُوقَ الْمُنْکَرِ وَ اَعِزَّ مَنْ عَنْهُ یَنْزَ جِرُ وَاحْصُدْ شَاْفَهَ اَهْلِ الْجَوْرِ ،

وَ اَلْبِسْهُمُ الْحَوْرَ بَعْدَ الْکَوْرِ وَ عَجِّلِ اللّهُمَّ اِلَیْهِمُ الْبَیاتَ وَ اَنْزِلْ عَلَیْهِمُ الْمَثُلاتِ وَاَمِتْ حَیوهَ الْمُنْکَرِ لِیُؤْ مَنَ الْمَخُوفُ وَ یَسْکُنَ الْمَلْهُوفُ وَ یَشْبَعَ الْجایِعُ وَ یُحْفَظَ الضّایِعُ وَ یَاْوَى الطَّریدُ وَ یَعُودَ الشَّریدُ وَ یُغْنَى الْفَقیرُ وَ یُجارَ الْمُسْتَجیرُ وَ یُوَقَّرَ الْکَبیرُ وَ یُرْحَمَ الصَّغْیرُ وَ یُعَزَّ الْمَظْلُومُ وَ یُذَلَّ الظّالِمُ وَ یُفَرَّجَ الْمَغْمُومُ وَ تَنْفَرِجَ الْغَمّآءُ وَ تَسْکُنُ الدَّهْمآءُ وَ یَمُوتَ الاِْخْتِلافُ وَ یَعْلُوَالْعِلْمُ وَ یَشْمُلَ السِّلْمُ وَ یُجْمَعَ الشَّتاتُ وَ یَقْوىَ الاْ یمانُ وَ یُتْلَى الْقُرْآنُ اِنَّکَ اَنْتَ الدَّیانُ الْمُنْعِمُ الْمَنّانُ

مناجات طلب حج

نوشته شده توسط موذن    بدون دیدگاه |

اَللّهُمَّ ارْزُقْنى الْحَجَّ الَّذى افْتَرَضْتَهُ عَلى مَنِ اسْتِطاعَ اِلَیْهِ سَبیلاً وَاجْعَلْ لى فیهِ هادِیاً وَ اِلَیْهِ دَلیلاً وَ قَرِّبْ لى بُعْدَ الْمَسالِکِ وَ اَعِنّى عَلى تَاْدِیَهِ الْمَناسِکِ وَ حَرِّمْ بِاِحْرامى عَلَى النّارِ جَسَدى وَ زِدْ لِلسَّفَرِ قُوَّتى وَ جَلَدى وَارْزُقْنى رَبِّ الْوُقُوفَ بَیْنَ یَدَیْکَ وَالاِْفاضَهَ اِلَیْکَ وَاَظْفِرْنى بِالنُّجْحِ بِوافِرِ الرِّبْحِ وَاَصْدِرْنى رَبِّ مِنْ مَوْقِفِ الْحَجِّ الاَْکْبَرِ اِلى مُزْدَلَفَهِ الْمَشْعَرِ وَاجْعَلْها زُلْفَهً اِلى رَحْمَتِکَ وَ طَریقاً اِلى جَنَّتِکَ وَقِفْنى مَوْقِفَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَ مَقامَ وُقُوفِ الاِْ حْرامِ وَاَهِلَّنى لِتَاْدِیَهِ الْمَناسِکِ،

وَنَحْرِ الْهَدىِ التَّوامِکِ بِدَمٍ یَثُجُّ وَاَوْداجٍ تَمُجُّ وَ اِراقَهِ الدِّماَّءِ الْمَسْفُوحَهِ وَالْهَدایَا الْمَذْبُوحَهِ وَ فَرْىِ اَوْداجِها عَلى ما اَمَرْتَ وَ التَّنَفُّلُ بِها کَما وَسَمْتَ وَاَحْضِرْنىِ اللّهُمَّ صَلوهَ الْعیدِ راجِیاً لِلْوَعْدِ خآئِفاً مِنَ الْوَعیدِ حالِقاً شَعْرَ رَاْسى وَ مُقَصِّراً وَ مُجْتَهِداً فى طاعَتِکَ مُشَمِّراً رامِیاً لِلْجِمارِ بِسَبْعٍ بَعْدَ سَبْعٍ مِنَ الاَْحْجارِ وَاَدْخِلْنىِ اللّهُمَّ عَرْصَهَ بَیْتِکَ وَ عَقْوَتِکَ وَ مَحَلَّ اَمْنِکَ وَ کَعْبَتِکَ وَ مَساکینِکَ وَ سُؤّالِکَ وَ مَحاویجِکَ وَجُدْ عَلَىَّ اللّهُمَّ بِوافِرِ الاَْجْرِ مِنَ الاِْنْکِفاءِ وَالنَّفْرِ وَاخْتِمِ اللّهُمَّ مَناسِکَ حَجّى وَانْقِضآءَ عَجّى بِقَبُولٍ مِنْکَ لى وَ رَاْفَهٍ مِنْکَ بى یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ