ارشاد با بذل مال

مدتى بود که شخصى دایم نزد امام کاظم علیه السلام مى آمد و فحش و ناسزا مى گفت . بعضى از نزدیکان حضرت که قضیه را چنین دیدند، به ایشان عرض کردند:
– اجازه بدهید ما این فاسق را بکشیم !
حضرت اجازه ندادند و از مکان و مزرعه او پرسیدند و سپس سوار بر مرکبى به مزرعه وى رفتند. آن مرد صدا زد:
– از میان زراعت من نیایید! حاصل مرا پایمال مى کنید!
حضرت آمدند نزدیک ایشان پیاده شدند. با لبخندى در کنارش نشستند و سپس فرمودند:
– چقدر براى زراعت خرج کرده اى ؟
گفت :
– صد دینار.
فرمود:
– چقدر امید دخل دارى ؟
گفت :
– دویست دینار.
فرمود:
– این سیصد دینار را بگیر و مزرعه هم مال خودت باشد. خداوند آنچه را که امید دارى به تو مرحمت مى کند.
مرد پول را گرفت و پیشانى حضرت را بوسید. حضرت تبسم کرده ، برگشت .
فردا که امام علیه السلام مسجد آمدند، آن مرد نشسته بود. وقتى که حضرت را دید گفت :
– الله اعلم حیث یجعل رسالته
اصحاب پرسیدند دیروز چه مى گفت ، امروز چه مى گوید، دیروز فحش ‍ و ناسزا مى گفت ، امروز تعریف و تمجید مى کند؟
حضرت به اصحاب فرمودند:
– شما گفتید اجازه بده ما این مرد را بکشیم و لکن من با مبلغى پول او را اصلاح کردم! یکى از راه هاى اصلاح حال مردم احسان و بخشش ‍ است .

نماز روز یک شنبه ذو القعده

این ماه آغاز ماههاى حرام است،که حق تعالى در قرآن مجید ذکر فرموده،و سیّد ابن طاووس روایتى نقل کرده که‏ ذو القعده به هنگام سختى شدید گاه استجابت دعاست،و براى روز یکشنبه این ماه نمازى با فضیلت بسیار از رسول خدا صلى اللّه علیه و آله‏ روایت کرده:مختصر آن فضیلت این است که،هرکه آن را بجا آورد،توبه‏اش پذیرفته حق و گناهش آمرزیده مى‏شود،و طلبکاران او در قیامت از وى راضى گردند،و با ایمان از دنیا برود،و ایمانش از او گرفته نشود و قبرش وسیع و نورانى گردد و پدر و مادرش ازو او راضى شوند،و آمرزش حق نصیب پدر و مادر و فرزندان و نژاد او گردد،و روزى او توسعه یابد و فرشته مرگ در وقت مردن با او مدارا کند،و جانش را به آسانى بستاند،و کیفیت آن نماز چنین است:روز یکشنبه غسل بجا آورد و وضو بگیرد و چهار رکعت نماز بخواند،در هر رکعت سوره«حمد»را یک مرتبه و سوره«توحید»را سه مرتبه و سوره«فلق»را یک مرتبه و سوره‏ «ناس»را یک مرتبه بخواند و پس از نماز هفتاد مرتبه اسغفار کند،و استغفار را با:
لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
جنبش و نیرویى جز به خداى والاى بزرگ نیست
ختم نماید،سپس بگوید:
یَا عَزِیزُ یَا غَفَّارُ اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلا أَنْتَ .
اى توانا،اى آمرزنده،گناهان من و همه مردان و زنان مؤمن را بیامرز،که گناهان را جز تو کسى نمى‏آمرزد.
روایت شده هرکه در یکى از ماههاى حرام سه روزى پى‏درپى که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بگیرد،ثواب نهصد سال عبادت‏ براى او نوشته شود.شیخ بزرگوار على بن ابراهیم قمى فرموده در ماههاى حرام گناهها و حسنات دوچندان مى‏شود.

احتیاط واجب، احتیاط مستحب، اقرب و قوی

برای روشن شدن معنای احتیاط واجب و احتیاط مستحب باید ابتدا معنای کلمات واجب، مستحب و احتیاط بیان شود.

 

واجب به عملی گفته می شود که انجام آن لازم و ضروری باشد و از ترک آن نهی شده باشد.

 

مستحب به عملی گفته می شود که انجام آن خوب ولی لازم و ضروری نباشد و از ترک آن نهی نشده باشد. احتیاط: گاهی گفته می شود مکلف یا باید از اعلم تقلید نماید یا احتیاط کند، مراد از این احتیاط، رعایت همه احتمالات فقهى است؛ به طورى که مکلّف مطمئن شود که به وظیفه خود عمل کرده است. [۱]

 

اما اگر مجتهدی در رساله خود بنویسد احتیاط آن است که … مقصود از آن وجوب انجام یا ترک فعلى از باب احتیاط. [۲] یا استحباب انجام یا ترک فعلى از باب احتیاط است. به اولی احتیاط واجب و دومی احتیاط مستحب گفته می شود.

 

با توجه به این توضیحات می گوییم:

 

اگر مرجع تقلید به عللی در مسئله‏ای فتوا (نظر صریح فقهی) نداشت و احتیاط کرد به این احتیاط؛ احتیاط واجب می گویند که البته در این صورت، مقلد نمی‏تواند (به استناد احتیاطی بودن نظر مرجع خود) آن را ترک کند؛ بلکه یا باید به احتیاط واجب مرجع خویش عمل کند و یا در مسئله، به مرجع تقلید دیگری که در این زمینه، فتوای صریح دارد ( با رعایت «الاعلم فالاعلم» [۳] ) رجوع کرده و نظر او را مبنای عمل خود قرار دهد.

 

اما اگر مرجع تقلید نخست فتوای خود را بیان نمود و آن گاه در مسئله احتیاط کرد، آن را احتیاط مستحب می‏نامند. در این نوع احتیاط، ترک عمل احتیاطی برای مقلّد جایز است؛ اگر چه انجام دادن آن ثواب و پاداش دارد. بنابراین، در احتیاط واجب، مقلد بین عمل به احتیاط مرجع خود و رجوع به نظر مرجعی دیگر، اختیار دارد؛ اما در احتیاط مستحب، مقلد، بین عمل به احتیاط مستحب و فتوای همراه آن، اختیار دارد. [۴]

 

امّا اقرب و اقوی به معنای فتوا است که مقلّد در آن حق رجوع به مجتهد دیگر را ندارد، بلکه باید به رأی همان مجتهد عمل نماید. [۵]

 

زیارت جناب هانی(ع)

کنار قبر او مى‏ایستى و به رسول خدا صلى اللّه على و آله و سلّم سلام مى‏کنى و مى‏گویى:
سَلامُ اللَّهِ الْعَظِیمِ وَ صَلَوَاتُهُ عَلَیْکَ یَا هَانِیَ بْنَ عُرْوَهَ السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ النَّاصِحُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ السَّلامُ أَشْهَدُ أَنَّکَ قُتِلْتَ مَظْلُوما فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ اسْتَحَلَّ دَمَکَ وَ حَشَا قُبُورَهُمْ نَارا أَشْهَدُ أَنَّکَ لَقِیتَ اللَّهَ وَ هُوَ رَاضٍ عَنْکَ بِمَا فَعَلْتَ وَ نَصَحْتَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَغْتَ دَرَجَهَ الشُّهَدَاءِ وَ جُعِلَ رُوحُکَ مَعَ أَرْوَاحِ السُّعَدَاءِ بِمَا نَصَحْتَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ مُجْتَهِدا وَ بَذَلْتَ نَفْسَکَ فِی ذَاتِ اللَّهِ وَ مَرْضَاتِهِ فَرَحِمَکَ اللَّهُ وَ رَضِیَ عَنْکَ وَ حَشَرَکَ مَعَ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ جَمَعَنَا وَ إِیَّاکُمْ [إِیَّاکَ‏] مَعَهُمْ فِی دَارِ النَّعِیمِ وَ سَلامٌ عَلَیْکَ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.
سلام خداى بزرگ،و درودهایش‏ بر تو اى هانى بن عروه،سلام بر تو اى عبد شایسته و خیرخواه براى خدا و رسولش‏ و امیر مؤمنان و حسن و حسین(درود خدا بر آنان باد)،شهادت مى‏دهم که مظلوم کشته شدى‏ خدا لعنت کند کسانى‏که تو را کشتند،و خونت را حلال شمردند،گورهایشان را آکنده از آتش کند،شهادت مى‏دهم که تو خدا را ملاقات‏ و او از تو خشنود بود،بخاطر آنچه انجام دادى و خیرخواهى که نمودى،و شهادت مى‏دهم که تو به درجه شهیدان رسیدى‏ و روحت با ارواح اهل سعادت قرار داده شد،به خاطر آنکه خیرخواهى کردى براى خدا و رسولش،درحالى‏که درباره خدا و خشنودى‏اش بذل نمودى،پس خدا تو را رحمت کند و از تو راضى شود و با محمّد و خاندان پاکش‏ محشور فرماید،و جمع کند ما را و شما را با محمّد و خاندان محمّد در خانه نعمت و سلامت،و رحمت و برکات خدا بر تو باد.
پس دو رکعت نماز بگذار،و آن را به روح هانى هدیه کن و به آنچه خواهى براى خود دعا کن و وداع کن‏ او را به آنچه مسلم را به آن وداع کردى.

زیارت جناب مسلم بن عقیل(ع)

چون از اعمال مسجد کوفه فراغت یافتى،به جانب قبر مسلم بن عقیل برو،و کنار قبر بایست و بگو:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمَلِکِ الْحَقِّ الْمُبِینِ الْمُتَصَاغِرِ لِعَظَمَتِهِ جَبَابِرَهُ الطَّاغِینَ الْمُعْتَرِفِ بِرُبُوبِیَّتِهِ جَمِیعُ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِینَ الْمُقِرِّ بِتَوْحِیدِهِ سَائِرُ الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَیِّدِ الْأَنَامِ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الْکِرَامِ صَلاهً تَقَرُّ بِهَا أَعْیُنُهُمْ وَ یَرْغَمُ بِهَا أَنْفُ شَانِئِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ أَجْمَعِینَ سَلامُ اللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ وَ سَلامُ مَلائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ وَ أَئِمَّتِهِ الْمُنْتَجَبِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ وَ جَمِیعِ الشُّهَدَاءِ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الزَّاکِیَاتُ الطَّیِّبَاتُ فِیمَا تَغْتَدِی وَ تَرُوحُ عَلَیْکَ یَا مُسْلِمَ بْنَ عَقِیلِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَقَمْتَ الصَّلاهَ ،
سپاس خداى را،آن پادشاه حق آشکار،که گردنکشان متجاوز،خود را در برابر عظمتش ناچیز شمارند،و همه اهل آسمانها و زمینها به پروردگارى‏اش اعتراف‏کننده‏اند،و اقرارکننده‏اند دیگر مخلوقات همه به توحیدش و درود خدا بر سرور تمام انسانها،و اهل بیت گرامش،درودى که دیدگانشان به آن روشن گردد،و بینى بدگویشان به خاک‏ مالیده شود،بدگویان از جنّ و انس همگى،سلام خداى والاى بزرگ،و سلام فرشتگان‏ مقرّبش،و انبیاى مرسلش،و امامان برگزیده‏اش و بندگان شایسته‏اش،و همه‏ شهیدان و صدّیقان،و درودهاى پاک و پاکیزه در آنچه مى‏آید و مى‏رود،بر تو باد اى مسلم بن عقیل بن ابیطالب و رحمت و برکات خدا بر تو باد،شهادت مى‏دهم که تو نماز را بپا داشتى،
وَ آتَیْتَ الزَّکَاهَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ وَ قُتِلْتَ عَلَى مِنْهَاجِ الْمُجَاهِدِینَ فِی سَبِیلِهِ حَتَّى لَقِیتَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ عَنْکَ رَاضٍ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ بَذَلْتَ نَفْسَکَ فِی نُصْرَهِ حُجَّهِ اللَّهِ وَ ابْنِ حُجَّتِهِ حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ أَشْهَدُ لَکَ بِالتَّسْلِیمِ وَ الْوَفَاءِ وَ النَّصِیحَهِ لِخَلَفِ النَّبِیِّ الْمُرْسَلِ وَ السِّبْطِ الْمُنْتَجَبِ وَ الدَّلِیلِ الْعَالِمِ وَ الْوَصِیِّ الْمُبَلِّغِ وَ الْمَظْلُومِ الْمُهْتَضَمِ فَجَزَاکَ اللَّهُ عَنْ رَسُولِهِ وَ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ عَنِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ بِمَا صَبَرْتَ وَ احْتَسَبْتَ وَ أَعَنْتَ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ أَمَرَ بِقَتْلِکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ،
و پرداختى زکات را،و امر به معروف و نهى از منکر کردى،و در راه خدا جهاد نمودى جهادى شایسته‏ و به راه‏وروش مجاهدان در راه او کشته شدى،تا خداى عزّ و جل را درحالى‏که از تو راضى بود،ملاقات نمودى‏ و شهادت مى‏دهم که تو به عهد خدا وفا کردى،و جانت را در راه یارى حجّت خدا و پسر حجّت خدا دادى تا مرگ تو دررسید،شهادت مى‏دهم براى تو،به تسلیم و وفادارى و خیرخواهى،براى یادگار نبىّ مرسل،و نوه‏ برگزیده،و راهنماى عالم،و جانشین تبلیغ‏کننده و ستمدیده حق غارت‏شده،خدایا پاداشت دهد از جانب رسولش و امیر مؤمنان و حسن و حسین بهترین پاداش به خاطر آنکه صبر کردى و کارت را به حساب حق گذاشتى و کمک کردى.چه خوب است سرانجام سراى آخرت،خدا لعنت کند کسى‏که تو را کشت،و کسى‏که به کشتنت فرمان‏ داد،و کسى‏که به تو ستم کرد،
وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنِ افْتَرَى عَلَیْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ جَهِلَ حَقَّکَ وَ اسْتَخَفَّ بِحُرْمَتِکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ بَایَعَکَ وَ غَشَّکَ وَ خَذَلَکَ وَ أَسْلَمَکَ وَ مَنْ أَلَّبَ عَلَیْکَ وَ لَمْ یُعِنْکَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ النَّارَ مَثْوَاهُمْ وَ بِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ أَشْهَدُ أَنَّکَ قُتِلْتَ مَظْلُوما وَ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ لَکُمْ مَا وَعَدَکُمْ جِئْتُکَ زَائِرا عَارِفا بِحَقِّکُمْ مُسَلِّما لَکُمْ تَابِعا لِسُنَّتِکُمْ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّهٌ حَتَّى یَحْکُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَیْرُ الْحَاکِمِینَ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لا مَعَ عَدُوِّکُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ عَلَى أَرْوَاحِکُمْ وَ أَجْسَادِکُمْ وَ شَاهِدِکُمْ وَ غَائِبِکُمْ وَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ قَتَلَ اللَّهُ أُمَّهً قَتَلَتْکُمْ بِالْأَیْدِی وَ الْأَلْسُنِ.
و کسى‏که بر تو دروغ بست،و حقّت را جاهل‏ شد،و حرمتت را سبک شمرد،و خدا لعنت کند کسى را که با تو بیعت کرد،ولى به حضرتت خیانت ورزید و از یارى‏ات دست‏ کشید و تو را وا گذاشت و تشویق به جنگ علیه تو داد و تو را یارى نداد،خدا را شکر که آتش را جایگاه آنان قرار داد،که براى واردان بد جایگاهى است،شهادت مى‏دهم که تو مظلوم کشته شدى،و همانا خدا وفا کند آنچه را به شما وعده داد،من زائر و عارف‏ به حق شما به درگاهت آمده‏ام،تسلیم شما و پیرو روش شمایم،یارى‏ام براى شما مهیّاست،تا خدا حکم کند و او بهترین حکم‏کنندگان است،پس با شمایم با شما،نه با دشمن شما،درود خدا بر شما و بر ارواح و اجساد و حاضر و غائب شما،و سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد،خدا بکشد امّتى‏ را که شما را با دستها و زبانها کشتند.
در کتاب«مزار کبیر»این متن را به منزله اذن دخول قرار داده،و با گفتن آن وارد شو،و خود را به قبر بچسبان‏ و به روایت سابقه است که به ضریح آن جناب اشاره کن و بگو:
السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ السَّلامُ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سَلامٌ [سَلامُهُ‏] عَلَى عِبَادِهِ الَّذِینَ اصْطَفَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ مَغْفِرَتُهُ وَ عَلَى رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مَضَیْتَ عَلَى مَا مَضَى عَلَیْهِ [بِهِ‏] الْبَدْرِیُّونَ الْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ الْمُبَالِغُونَ فِی جِهَادِ أَعْدَائِهِ وَ نُصْرَهِ أَوْلِیَائِهِ فَجَزَاکَ اللَّهُ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ وَ أَکْثَرَ الْجَزَاءِ وَ أَوْفَرَ جَزَاءِ أَحَدٍ مِمَّنْ وَفَى بِبَیْعَتِهِ وَ اسْتَجَابَ لَهُ دَعْوَتَهُ وَ أَطَاعَ وُلاهَ أَمْرِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَالَغْتَ فِی النَّصِیحَهِ وَ أَعْطَیْتَ غَایَهَ الْمَجْهُودِ حَتَّى بَعَثَکَ اللَّهُ فِی الشُّهَدَاءِ،
سلام بر تو اى بنده شایسته فرمانبر خدا و رسولش و امیر مؤمنان و حسن‏ و حسین(درود خدا بر آنان باد)خدا را سپاس و سلام بر بندگان برگزیده خدا،محمّد و خاندانش،و سلام و رحمت و برکات و مغفرت خدا بر شما،و بر روح و بدن تو اى مسلم،شهادت‏ مى‏دهم که تو بر آن راهى رفتى،که بر آن راه بدریّون رفتند،آن جهادکنندگان در راه خدا و کوشش‏کنندگان‏ در جهاد با دشمنان خدا و یارى اولیایش،خدا تو را بهترین پاداش و بیشترین پاداش و وافرترین‏ پاداشى که به یکى از آنان‏که به بیعتش وفا کرد،و دعوتش را پاسخ گفت،و از اولیان امر اطاعت کرد،بدهد.شهادت مى‏دهم‏ که تو در خیرخواهى مبالغه نمودى،و نهایت کوشش را عطا کردى،تا خدا تو را در میان شهیدان برانگیخت،
وَ جَعَلَ رُوحَکَ مَعَ أَرْوَاحِ السُّعَدَاءِ وَ أَعْطَاکَ مِنْ جِنَانِهِ أَفْسَحَهَا مَنْزِلا وَ أَفْضَلَهَا غُرَفا وَ رَفَعَ ذِکْرَکَ فِی الْعِلِّیِّینَ وَ حَشَرَکَ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقا أَشْهَدُ أَنَّکَ لَمْ تَهِنْ وَ لَمْ تَنْکُلْ وَ أَنَّکَ قَدْ مَضَیْتَ عَلَى بَصِیرَهٍ مِنْ أَمْرِکَ مُقْتَدِیا بِالصَّالِحِینَ وَ مُتَّبِعا لِلنَّبِیِّینَ فَجَمَعَ اللَّهُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ رَسُولِهِ وَ أَوْلِیَائِهِ فِی مَنَازِلِ الْمُخْبِتِینَ فَإِنَّهُ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ.
و روحت را با ارواح اهل سعادت قرار داد،و از بهشتهایش به تو بخشید،از نظر منزل وسیع‏ترینش را،و از جهت غرفه برترینش را،و نامت را در علییّن بالا برد،و تو را با پیامبران و صدّیقان و شهیدان،و شایستگان محشور کرد،و آنان نیکو رفیقانى هستند،شهادت مى‏دهم که تو سستى نکردى،و کندى ننمودى و بر بینایى از کارت درگذشتى،درحالى‏که به شایستگان اقتدا کردى،و از پیامبران متابعت نمودى،خدا بین ما و تو را و بین رسول و اولیایش در منزلهاى فروتنان گرد آورد که او مهربان‏ترین مهربانان است.
آنگاه در طرف سر دو رکعت نماز بجاى آرى و آن را به آن جناب هدیه کن و بگو:اللّهمّ صلّ على محمّد و ال محمّد و لا تدع لى ذنبا و این همان دعایى است که در حرم قمر بنى هاشم خوانده مى‏شود و ذکرش بیاید و اگر خواستى حضرت مسلم را وداع کنى، همان وداعى را بخوان که در زیارت حضرت عباس علیه السّلام ذکر مى‏شود.