اعمال شب و روز بیست‌ و پنجم ذی‌القعده

«دحوالارض» روزی است که بنابر روایات، زمانی که تمام روی زمین را آب فرا گرفته بود، در این روز، نخستین خشکی‌ها از زیر آب سر برآوردند و مطابق بعضی از روایات، نخستین جایی که از زیر آب بیرون آمد، خشک شد و سپس گسترش یافت، سرزمین «مکه» و به خصوص محل خانه «کعبه» بود، لذا مکه «ام القرا» یعنی مادر همه آبادی‌ها نام گرفت.

طبق روایتی از امام رضا (ع) بیست‌وپنجم ماه ذی‌القعده، روز «دحوالارض» است که برای این روز و شب ، اعمالی نقل شده که به شرح زیر است:

الف) در روایتی از امیر مومنان (ع) نقل شده است «اول رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در روز بیست و پنجم ذی القعده بوده است؛ بنابراین اگر کسی آن روز را روزه بگیرد و آن شب را به عبادت بپردازد، پاداش عبادت یک صد سال را دارد».

همچنین فرموده‌اند: ‌ در آن روز اگر گروهی به ذکر خدا بپردازند، خداوند حاجتشان را پیش از آنکه متفرق شوند برآورده سازد؛ خداوند در این روز هزار هزار رحمت نازل می‌کند که قسمتی از آن شامل کسانی است که جمع گردند و به ذکر خدا بپردازند و روزش را روزه بدارند و شب آن را عبادت کنند.

ب) مستحب است در آغاز روز، هنگامی که آفتاب کمی بلند شد دو رکعت نماز به جا آورد و در هر رکعت بعد از سوره حمد پنج مرتبه سوره و الشمس را بخواند و پس از سلام نماز، بگوید:

لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
هیچ جنبش و نیرویى نیست مگر به خداى بر‌تر بزرگ

آنگاه دعا کند و بخواند:

یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ .

اى نادیده‏ گیر لغزشها لغزشم را نادیده‏ گیر،اى اجابت کننده دعاها،دعایم را اجابت کن،اى شنواى صداها،صدایم را بشنو،و به‏ من رحم کن،و از بدیهایم و آنچه نزد من است درگذر،اى صاحب بزرگى و بزرگوارى.

ج)» شیخ طوسی «فرموده است: مستحب است در این روز، این دعا را بخواند.

اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَهِ وَ فَالِقَ الْحَبَّهِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَهِ وَ کَاشِفَ کُلِّ کُرْبَهٍ
خدایا اى گستراننده کعبه و شکافنده دانه و برگیرنده سختى و برطرف کننده هر گرفتارى،

أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ أَیَّامِکَ الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَهً وَ إِلَیْکَ ذَرِیعَهً وَ بِرَحْمَتِکَ الْوَسِیعَهِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ

از تو مى‏خواهم‏ در این روز از روز‌هایت، که حقش را بزرگ گرداندى و سبقتش را پیش انداختى و آن را نزد اهل ایمان، امانت و به سوى خود وسیله قرار دادى و به رحمت گسترده‏ات، که بر محمد درود فرستى،

عَبْدِکَ الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یَوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ کُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى کُلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاهِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاهِ الْجَنَّهِ وَ النَّارِ،

آن بنده برگزیده‏ات‏ در پیمان نزدیک، روز دیدار، شکافنده هر امر بسته و دعوت کننده به حق و بر اهل بیت پاکش‏ آن راهنمایان و روشن‏کنندگان راه حق، ستونهاى جبار و متولیان بهشت و دوزخ،

وَ أَعْطِنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِکَ الْمَخْزُونِ غَیْرَ مَقْطُوعٍ وَ لا مَمْنُوعٍ [مَمْنُونٍ‏] تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَهَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَهِ،

و عطا کن به ما از عطاى در خزانه‏ات که نه بریده شود و نه منع گردد، تا به وسیله آن توبه و بازگشت خوبى براى ما فراهم نمایى

یَا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکْرَمَ مَرْجُوٍّ یَا کَفِیُّ یَا وَفِیُّ یَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِیٌّ اُلْطُفْ لِی بِلُطْفِکَ وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِکَ وَ أَیِّدْنِی بِنَصْرِکَ وَ لا تُنْسِنِی کَرِیمَ ذِکْرِکَ بِوُلاهِ أَمْرِکَ وَ حَفَظَهِ سِرِّکَ

اى بهترین خوانده شده و کریم‏‌ترین امید شده، اى کفایت کننده، اى وفادار، اى آن‏که لطفش پنهانى است، به لطفت به من لطف کن، و به‏ عفوت خوشبختم نما و به یارى‏ات تأییدم فرما و از ذکر کریمانه‏ات فراموشم مکن به حق متولیان امرت و نگهبانان‏ رازت

وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى یَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیَاءَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی وَ انْقِطَاعِ عَمَلِی وَ انْقِضَاءِ أَجَلِی

و از گرفتاریهاى روزگار تا روز قیامت و برانگیخته‏شدن حفظم کن‏ هنگام بیرون آمدن جانم و فرو رفتن در قبرم و تمام شدن کارم و سپرى شدن عمرم، اولیایت را به بالینم حاضر کن،

اللَّهُمَّ وَ اذْکُرْنِی عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِیَنِیَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِی دَارَ الْمُقَامَهِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکَرَامَهِ

خدایا یادم کن، بر طول پوسیدگى، زمانى‏که در میان توده‏هاى خاک فرود آیم و فراموش‏کنندگان از مردم فراموشم کنند و در خانه اقامت فرودم آر و در منزل کرامت جایم ده،

وَ اجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِکَ وَ اصْطِفَائِکَ وَ بَارِکْ لِی فِی لِقَائِکَ وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ

و از دوستان اولیایت و برگزیدگان و خالصان درگاهت قرارم‏ ده و دیدارت را بر من مبارک گردان و پیش از فرا رسیدن پایان عمرم حسن عمل روزى‏ام فرما، درحالى‏که پاک از لغزش‌ها و گفتار بى‏پایه و منطق تباه باشم.

اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیّا سَائِغا هَنِیئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِی خَیْرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِیعَادٍ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ،

خدایا مرا به حوض پیامبرت محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) وارد کن و از آن به من بنوشان، نوشاندنى سیراب کننده، روان و گوارا، که پس از آن هرگز تشنه نشوم و از ورود به آن طرد نگردم و از آن‏ منع نشوم و آن را قرار ده برایم بهترین توشه و کامل‌ترین وعده‏گاه، روزى که گواهان بپا مى‏خیزند،

اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَهَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ بِحُقُوقِ [لِحُقُوقِ‏] أَوْلِیَائِکَ الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِکْ أَشْیَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِکَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِکَهُمْ وَ ضَیِّقْ عَلَیْهِمْ مَسَالِکَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکَهُمْ.

خدایا لعنت کن گردنکشان‏ گذشته و آینده را، هم آنان‏که حقوق اولیایت را به ناحق به خود اختصاص دادند، خدایا پایه‏‌هایشان را بشکن و پیروان و عمالشان را نابود ساز، زمینه‏هاى هلاکتشان را به زودى فراهم فرما و کشور‌هایشان را از دستشان بگیر و راه‌هایشان را بر آنان تنگ کن و بر آنان‏که با آنان سهیم و شریکند لعنت فرست،

اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیَائِکَ وَ ارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِینِکَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِکَ فِی أَعْدَائِکَ مُؤْتَمِرا

خدایا در فرج دوستانت شتاب کن و حقوق تاراج رفته آنان را به آنان بازگردان و قائم آنان را به حق، آشکار کن و او را یارى‏رسان دینت بدار و درباره دشمنانت فرمانده به فرمانت قرار ده،

اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکَهِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیْتَ إِلَیْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَکَ حَتَّى تَرْضَى وَ یَعُودَ دِینُکَ بِهِ وَ عَلَى یَدَیْهِ جَدِیدا غَضّا وَ یَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ یَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا،

خدایا همواره فرشتگان پیروزى را گرداگرد او بدار و به آن دستورى که در شب قدر به او القا کردى، او را انتقام‏گیرنده خویش‏ قرار ده، تا جایى‏که خشنود شوى و دینت به وسیله او و به دست او به گونه‏اى نو و تازه بازگردد و حق به طور کامل ناب شود و باطل به صورت‏ همه جانبه به دور افکنده شود،

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَى جَمِیعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِی کَرَّتِهِ حَتَّى نَکُونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ،

خدایا بر او و همه پدرانش درود فرست و ما را از همنشینان و خاندانش قرار بده و در زمان بازگشتش ما را برانگیز، تا در دوران او در شمار یارانش باشیم

اللَّهُمَّ أَدْرِکْ بِنَا قِیَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَیْهِ [عَلَى مُحَمَّدٍ] وَ ارْدُدْ إِلَیْنَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَیْهِ [عَلَیْهِمْ‏] وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.

خدایا درک قیامش را روزى ما کن و در روزگارش ما را حاضر کن و بر او درود فرست و سلام او را به ما باز رسان، درود و رحمت خدا و برکاتش بر او باد.

فضل و لطف وسیع خدا

جمعی از فقیرهای مدینه به حضور پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آمدند و گفتند ای رسول خدا ثروتمندان با ثروت خود بردگان را آزاد می‌کنند و به ثوابش می‌رسند، ما برای چنین کاری توان مالی نداریم، آنها برای انجام حج، سفر می‌کنند، ما به خاطر نداشتن توان مالی از آن محروم هستیم، آنها صدقه می‌دهند، ما چیزی نداریم که صدقه بدهیم و به ثوابش برسیم، آنها اموال خود رادر راه جهاد مصرف می‌کنند و به ثوابش می‌رسند، چنین کاری از عهده ما بر نمی آید و به آن ثوابها نمی رسیم، پس چه کنیم؟

پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: (اگر کسی صد بار تکبیر (الله اکبر) بگوید بهتر از آزاد کردن صد برده است و اگر کسی صدبار تسبیح (سبحان الله) بگوید، بهتر از راندن صد شتر (برای قربانی در حج) است و اگر کسی صد بار حمد (الحمد الله) بگوید، بهتر از فرستادن صد اسب با زین و دهنه و سوار آن (برای جهاد) در راه خدا است و کسی که صد بار (لا اله الا الله) بگوید در آن روز از نظر عمل بهترین انسانها – جز کسی که زیادتر گفته باشد- می‌باشد)

امام صادق (علیه السلام) فرمود: این خبر، به ثروتمندان رسیده و همین دستور آن حضرت را انجام دادند.

فقراء به حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله) باز گشتند و عرض کردند: (این دستور شما را ثروتمندان شنیدید و انجام می‌دهند) (و هر دو ثواب را می‌برند)

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:
(ذلک فضل الله یؤتیه من یشاء)
(این فضل خداست که به هر که خواهد بدهد) (مائده – ۵۴)

?? منبع
اصول کافی باب التسبیح و التهلیل و التکبیر، حدیث ۱ ص ۵۰۵

اعتقادات ۱۹

و اما دسته سوم، که بیشتر افراد روی کره زمین جزءِ این دسته اند، نه مثل دسته اول، اهل تعقل و هدایت و ولایت الله هستند، و نه مثل دسته دوم، اهل دشمنی کردن و عناد با حقیقت و انکار آگاهانه حق.
هرکسی که جزء دو دسته اول نباشه، جزء این دسته محسوب میشه. دسته سومی ها ممکنه دارای مخلوطی از هرنوع اعتقاد دینی درست یا غلطی باشند، ولی اعتقاداتشون تمام شئونات زندگیشونو تحت تاثیر خودش قرار نمیده. انگار که اعتقادات (دینی) یه چیزیه در کنار سایر مسائل زندگیشون. گاهی اولویت با اعتقاداتشونه و گاهی با سایر مسایل زندگی. بستگی داره که از دید خودشون منفعت رو در چی ببینند! ولی در عین حال، حاضر نیستند که بخاطر اعتقاداتشون تا ته خط برند یا از چیزهای با ارزششون هزینه کنند. لذا سعی می کنند تا حد امکان خنثی بوده و از کنار مسائل آهسته بگذرند.
اینها معمولا توی هر محیطی که رشد کردند، بدون اینکه تحقیق درست و کاملی داشته باشند، بصورت ارثی همرنگ جماعت اطرافشون شدند (که اکثر مردم کرهٔ زمین جزء این دسته هستند). مثلا عامهٔ پیروان ادیان منحرف شرق آسیا و یا عامهٔ اهل کتاب و اهل سنت و حتی عامهٔ افرادی که فقط اسم شیعه رو یدک می کشند، جزء همین دسته هستند.
از عمده ضعفهای اکثریتِ افراد دسته سوم، بی تعهدی و بی تفاوتی اونها در قبال مسائل اعتقادیه. اونها حاضر نیستند (و یا جدیتی ندارند تا) در قبال مسائل اعتقادی برای خودشون تعهدی ایجاد کنند که بقیه شئونات زندگیشونو تحت تاثیر خودش قرار بده. بلکه مسایل دبگری هم در زندگی دارند که اگر بنا باشه فقط نسبت به یکی از این موارد تعهدی داشته باشند، معمولا تعهد به اعتقادات دینی در اولویت بعدیشونه.
متاسفانه این حالت در مردم شیعهٔ کشور ما که مملکتی شیعی هست، بسیار زیاد قابل دیدنه. مثلا در حالت کلی، اگر در اداره ای دولتی، قانون استخدام حکم کنه که آقایان و خانومها برای استخدام و حضور در محل کار باید دارای ظاهری اسلامی باشند، اونها هم محاسنِ صورت یا پوشش بدنشونو طبق خواستهٔ قانون، هماهنگ با آداب اسلام قرار میدند. ولی اگر همین افراد قرار باشه در اداره ای خصوصی کار کنند و قوانین اونجا مغایر با آداب اسلامی باشه، باز در درجهٔ اول، خودشونو تابع قوانین اونجا می دونند و نه تابع اعتقادات دینیشون. حتی اگر از اونها رفتاری رو توقع داشته باشند که خارج از اعتقادات دینی اونها باشه.
مثلا توی خیلی از محیطهای کاریِ خصوصیِ فعلی، تحت عنوان داشتنِ روابط عمومی بالا برای جذب مشتری، از خانومها یا آقایانِ شاغل در اونجا میخاند که با ارباب رجوع (که بعضاً نامحرم هستند) خیلی گرم بگیرند و خودمونی باشند و یا آرایش کرده و با لباسهای فرمی که بهشون دادند و با موازین دینی هم مغایرت داره، سر کار حاضر شند. اونها هم چه مایل باشند و چه نباشند، به این قضیه تن میدند. چون اعتقادات دینیشون در اولویتِ اول قرار نداره.
متاسفانه این حالت در رفتار اکثریت جامعه ریشه کرده و اونقدر عادی شده که دیگه فکر می کنند دارند درست عمل می کنند و به گمان خودشون دارند متعهدانه عمل می کنند. برای همین هم هست که خداوند اشاره می کنه که:
وَإِن تُطِعْ أَکْثَرَ مَن فِی الْأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَن سَبِیلِ اللَّهِ إِن یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا یَخْرُصُونَ (الانعام، ۱۱۶). اﮔﺮ ﺍﺯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮﺩم ﺭﻭﻯ ﺯﻣﻴﻦ ﭘﻴﺮﻭﻯ ﻛﻨﻰ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﮔﻤﺮﺍﻩ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ؛ ﺁﻧﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﮔﻤﺎﻥ ﻭ ﭘﻨﺪﺍﺭ ﭘﻴﺮﻭﻯ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ، ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﺪﺱ ﻭ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻰ ﺯﻧﻨﺪ .
این بی تعهدی طاعونیه که به جون جمعیت شیعه افتاده و تا مداوا نَشه، اجتماع قلوبی در شیعیان ایجاد نمیشه.
شاید به همین دلیله که امام صادق علیه السلام دعای عهد رو به شیعیان توصیه کرده تا اِن شاءَ اللّه کلید استارت و خط شروعی باشه در جهتِ ایجادِ اجتماعِ قلوبِ شیعه در یاری امام منتظر.

حدیث روز

سفارشی به جوانان، میانسالان و سالمندان

امام على علیه السلام:

 مُرُوا الأَحداثَ بِالمِراءِ وَالجِدالِ، وَالکُهولَ بِالفِکرِ، وَالشُّیوخَ بِالصَّمتِ؛

جوانان را به مباحثه و جدال [علمى]، و میانسالان را به اندیشیدن، و پیران را به سکوت، فرمان دهید.

شرح نهج البلاغه: ج ۲۰ ص ۲۸۵ ح ۲۶۰/ دانشنامه قرآن و حدیث: ج۱۵ ص۳۹۴