اعمال مخصوص روزها و شبهای ماه رجب

شب اولّ:شب شریفى است،و در آن چند عمل وارد است:اوّل:چون هلال ماه را مشاهده کند بگوید:
اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَهِ وَ الْإِسْلامِ رَبِّی وَ رَبُّکَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ .
خدایا!شروع این ماه را بر ما با ایمنى و ایمان و سلامت و اسلام قرار ده،)اى ماه(پروردگار من و تو خداى‏ عزّتمند و پر شکوه است.

و روایت شده:رسول خدا صلى اللّه علیه و آله هنگامى‏که هلال ماه رجب را مى‏دید مى‏گفت:
اللَّهُمَّ بَارِکْ لَنَا فِی رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى الصِّیَامِ وَ الْقِیَامِ وَ حِفْظِ اللِّسَانِ وَ غَضِّ الْبَصَرِ وَ لا تَجْعَلْ حَظَّنَا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ .
خدایا براى ما در ماه رجب و شعبان برکت قرار ده،و ما را به ماه رمضان برسان،و بر روزه رمضان و بیدارى شب و نگهدارى زبان و فروبستن چشم کمک فرما،و بهره ما را از ماه رمضان،گرسنگى و تشنگى قرار مده.

دوّم:چنان‏که بعضى از علما فرموده‏اند غسل کند.از رسول خدا صلى اللّه علیه و آله روایت شده:هرکه ماه رجب را بیابد،و در اوّل و وسط و آخر آن غسل کند پس از انجام آن مانند روزى که از مادر متولد شده بود از گناهان خود بیرون آمده و پاک مى‏شود.

سوم: حضرت حسین علیه السّلام را زیارت کند.

چهارم:پس از نماز مغرب بیست رکعت نماز به جاى آورد،به این ترتیب که در هر هر رکعت پس از سوره«حمد»یک مرتبه سوره«توحید»را خوانده،و پس از هر دو رکعت سلام دهد،تا خود و اهل و اولاد و مالش محفوظ بماند،و از عذاب قبر ایمنى یابد و از صراط به سرعت برق بدون حسابرسى بگذرد.

پنجم:پس از نماز عشاء دو رکعت نماز به جاى آورد به این صورت که در رکعت اوّل پس از سوره«حمد»یک مرتبه‏ سوره«الم نشرح»و سه بار سوره«توحید»را بخواند و در رکعت دوّم سوره«حمد»و سوره‏هاى«الم نشرح» و «قل هو اللّه احد» و قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ بربّ الناس» را هرکدام یک بار بخواند،و هنگامى‏که سلام نماز را داد سى مرتبه بگوید: «لا اله الاّ اللّه»و سى مرتبه صلوات فرستد،تا حق تعالى همانند روزى که از مادر متولدّ شده،گناهان او را بیامرزد و پاکش نماید.

ششم:سى رکعت نماز به این ترتیب که در هر رکعت پس از سوره«حمد»یک مرتبه سوره «قل یا ایّها الکافرون» و سه مرتبه سوره‏ «قل هو اللّه احد» را بخواند،

هفتم:عملى را که شیخ در کتاب«مصباح المتهجد»ذکر کرده به جاى آورد.شیخ در آن کتاب فرموده:عمل‏ شب اوّل رجب:ابو البخترى وهب بن وهب از حضرت صادق علیه السّلام از پدر بزرگوارش علیه السّلام از جدّش علیه السّلام از امیر المؤمنین علیه السّلام روایت‏ کرده،که براى آن حضرت خوشایند بود،که خود را چهار شب در طول سال از هر کارى فارغ سازد،و آن شبها را به عبادت زنده‏ بدارد و آن چهار شب عبارتند از:شب اوّل رجب،شب نیمه شعبان،شب عید فطر و شب عید قربان. از حضرت جوا علیه السّلام روایت شده که مستحبّ است هرکسى این دعا را در شب اوّل رجب بعد از نماز عشاء آخر بخواند:
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِأَنَّکَ مَلِکٌ وَ أَنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ‏ءٍ مُقْتَدِرٌ وَ أَنَّکَ مَا تَشَاءُ مِنْ أَمْرٍ یَکُونُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ نَبِیِّ الرَّحْمَهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا مُحَمَّدُ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّی أَتَوَجَّهُ بِکَ إِلَى اللَّهِ رَبِّکَ وَ رَبِّی لِیُنْجِحَ [لِی‏] بِکَ طَلِبَتِی اللَّهُمَّ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ وَ الْأَئِمَّهِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَنْجِحْ طَلِبَتِی
خدایا!از تو درخواست مى‏کنم به حق اینکه تو فرمانروایى و بر هر کارى توانایى،و هر کارى که بخواهى‏ مى‏شود،خدایا!من به تو رو مى‏کنم به وسیله پیامبرت محمّد،پیامبر رحمت،درود خدا بر او و خاندانش‏ اى محمّد اى فرستاده خدا،من براى توجه به خداى پروردگارت و پروردگارم،به تو روى مى‏آورم،تا خدا به سبب تو حاجتم را برآورد خداى به حق محمّد و پیشوایان از اهل بینش-که درود خدا بر او و بر آنان-حاجتم را برآورد
سپس حاجتت را از خدا بخواه.على بن حدید روایت کرده که حضرت موسى بن جعفر علیه السّلام پس از فراغت از نماز شب‏ در حال سجده چنین مى‏گفت:
لَکَ الْمَحْمَدَهُ إِنْ أَطَعْتُکَ وَ لَکَ الْحُجَّهُ إِنْ عَصَیْتُکَ لا صُنْعَ لِی وَ لا لِغَیْرِی فِی إِحْسَانٍ إِلا بِکَ یَا کَائِنُ [کَائِنا] قَبْلَ کُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ یَا مُکَوِّنَ کُلِّ شَیْ‏ءٍ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْعَدِیلَهِ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ مِنْ شَرِّ الْمَرْجِعِ فِی الْقُبُورِ وَ مِنَ النَّدَامَهِ یَوْمَ الْآزِفَهِ فَأَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ عَیْشِی عِیشَهً نَقِیَّهً وَ مِیتَتِی مِیتَهً سَوِیَّهً وَ مُنْقَلَبِی مُنْقَلَبا کَرِیما غَیْرَ مُخْزٍ وَ لا فَاضِحٍ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَئِمَّهِ یَنَابِیعِ الْحِکْمَهِ ،
شکر و سپاس تنها از آن توست اگر از تو اطاعت کردم و حجّت و برهان تنها از آن توست اگر تو را معصیت کردم،در نیکى کردن نه کارى از من ساخته است و نه از غیر من جز به عنایت تو،اى هستى پیش از هرچیز،اى هستى‏بخش هر چیز،تو بر هر کارى توانایى‏ خدایا!از انحراف و ناباورى به هنگام مرگ،و از گزند بازگشت در گورها،و از پشیمانى در روز قیامت به تو پناه مى‏آورم،از تو مى‏خواهم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى،و قرار دهى زندگى‏ام را زندگى پاکى،و مرگم را مرگى معتدل،و بازگشتگاهم را بازگشتگاهى کریمانه که در آن خوارى و رسوایى نباشد.خدایا! بر محمّد و خاندانش درود فرست،آن امامانى که چشمه‏هاى حکمت،
وَ أُولِی النِّعْمَهِ وَ مَعَادِنِ الْعِصْمَهِ وَ اعْصِمْنِی بِهِمْ مِنْ کُلِّ سُوءٍ وَ لا تَأْخُذْنِی عَلَى غِرَّهٍ وَ لا عَلَى غَفْلَهٍ وَ لا تَجْعَلْ عَوَاقِبَ أَعْمَالِی حَسْرَهً وَ ارْضَ عَنِّی فَإِنَّ مَغْفِرَتَکَ لِلظَّالِمِینَ وَ أَنَا مِنَ الظَّالِمِینَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی مَا لا یَضُرُّکَ وَ أَعْطِنِی مَا لا یَنْقُصُکَ فَإِنَّکَ الْوَسِیعُ رَحْمَتُهُ الْبَدِیعُ حِکْمَتُهُ وَ أَعْطِنِی السَّعَهَ وَ الدَّعَهَ وَ الْأَمْنَ وَ الصِّحَّهَ وَ الْبُخُوعَ وَ الْقُنُوعَ وَ الشُّکْرَ وَ الْمُعَافَاهَ وَ التَّقْوَى وَ الصَّبْرَ وَ الصِّدْقَ عَلَیْکَ وَ عَلَى أَوْلِیَائِکَ وَ الْیُسْرَ وَ الشُّکْرَ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ یَا رَبِّ أَهْلِی وَ وَلَدِی وَ إِخْوَانِی فِیکَ وَ مَنْ أَحْبَبْتُ وَ أَحَبَّنِی وَ وَلَدْتُ وَ وَلَدَنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُؤْمِنِینَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ.
و صاحبان نعمت،و ریشه‏هاى عصمت‏اند،و مرا به‏ وسیله آنان از هر بدى نگهدار،و در حالت غرور و غفلت مگیر،و سرانجام کارهایم را حسرت و اندوه قرار مده، و از من راضى شو،زیرا همانا آمرزشت براى ستمگاران است و من از ستمکارانم،خدایا!بر من بیامرز آنچه را به تو زیان‏ نمى‏رساند،و به من عطا کن آنچه را که کاستى‏ات ندهد،همانا رحمتت گسترده و حکمتت نوین است.خدایا!و به‏ من مرحمت فرما:گشایش،راحتى،امنیت،سلامت،فروتنى،قناعت،سپاسگذارى،تندرستى‏کامل،پرواپیشگى، شکیبائى،راستى بر تو و دوستانت،آسانى،شکر،و همه اینها را پروردگارا به خانوده و فرزند و برادان دینى‏ام و هرکه را دوست دارم و دوستم دارد،و هرکه فرزندم باشد و فرزندش باشم از مسلمانان و مؤمنان عمومیت ده،اى پروردگار جهانیان.

ابن اشیم گفته:وقت خواندن این دعا پس از هشت رکعت نماز شب و پیش از نماز وتر است،پس از آن سه رکعت وتر را به جاى مى‏آورى چون سلام دادى،در حالتى که نشسته‏اى بگو:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لا تَنْفَدُ خَزَائِنُهُ وَ لا یَخَافُ آمِنُهُ رَبِّ إِنِ ارْتَکَبْتُ الْمَعَاصِیَ فَذَلِکَ ثِقَهٌ [ثِقَهً] مِنِّی بِکَرَمِکَ إِنَّکَ تَقْبَلُ التَّوْبَهَ عَنْ عِبَادِکَ وَ تَعْفُو عَنْ سَیِّئَاتِهِمْ وَ تَغْفِرُ الزَّلَلَ وَ إِنَّکَ [فَإِنَّکَ‏] مُجِیبٌ لِدَاعِیکَ وَ مِنْهُ قَرِیبٌ وَ أَنَا تَائِبٌ إِلَیْکَ مِنَ الْخَطَایَا وَ رَاغِبٌ إِلَیْکَ فِی تَوْفِیرِ حَظِّی مِنَ الْعَطَایَا یَا خَالِقَ الْبَرَایَا یَا مُنْقِذِی مِنْ کُلِّ شَدِیدَهٍ [شِدَّهٍ] یَا مُجِیرِی مِنْ کُلِّ مَحْذُورٍ وَفِّرْ عَلَیَّ السُّرُورَ وَ اکْفِنِی شَرَّ عَوَاقِبِ الْأُمُورِ [فَإِنَّکَ‏] فَأَنْتَ اللَّهُ عَلَى نَعْمَائِکَ وَ جَزِیلِ عَطَائِکَ مَشْکُورٌ وَ لِکُلِّ خَیْرٍ مَذْخُورٌ .
خداى را که خزانه‏هایش پایان نمى‏پذیرد،و آن‏که را امان دهد هرگز نمى‏ترسد، پرودگارا اگر مرتکب گناهانى شدم در اثر اطمینانم به کرم تو بود،همانا توبه بندگان را مى‏پذیرى،و از بدیهایشان درمى‏گذرى،و لغزشها را مى‏آمرزى،همانا تو خواننده‏ات را اجابت مى‏نمایانى،و به او نزدیکى،و من از خطاها تنها به جانب تو باز مى‏گردم،و در کامل کردن بهره‏ام از عطاها تنها به سوى تو رغبت دارم، اى آفریننده آفریدگان،اى نجات‏بخش من از هر سختى،اى پناه من از هرچه که هراسناک گردم خوشحالى‏ام را فراوان کن،و مرا از بدفرجامى در کارها کفایت فرما،تویى خدایى که بر نعمتها و عطاهاى‏ فراوانت سپاس شده،و براى هر خیرى ذخیره بندگانى.

و آگاه باش علما براى هر شب این ماه نماز مخصوصى ذکر کرده‏اند،که مقام را گنجایش نقل آن نیست.

اعمال لیله الرغائب

بدان‏که اولین شب جمعه ماه رجب را«لیله الرغاب»(یعنى شب دلدادگان)مى‏گویند و براى آن عملى با فضیلت‏ بسیار از حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله وارد شده که آن را سیّد در کتاب«اقبال»و علاّمه حلى در«اجازه بنى زهره»نقل کرده‏اند،بعضى از فضیلت آن اینکه به سبب انجام آن گناهان بسیار آمرزیده مى‏شود،و نیز نمازى در آن وارد شده که هرکه آن را به جاى‏ آورد هنگام شب اوّل قبرش حق تعالى ثواب آن را به نیکوترین صورت و با روى گشاده و درخشان و زبانى گویا به سوى‏ او مى‏فرستد،پس به او مى‏گوید:اى حبیب من تو را بشارت باد که از هر شدّت و سختى نجات یافتى،بنده مى‏گوید تو کیستى؟به خدا سوگند من چهره‏اى زیباتر از چهره تو ندیدم،و سخنى شیرین‏تر از سخن تو نشنیدم،و بویى بهتر از بوى‏ تو نبوییدم!!پاسخ میدهد:من ثواب آن نمازم که در فلان شب،از فلان ماه،از فلان سال به جاى آوردى‏ امشب نزد تو آمدم تا حقّت را ادا کنم،و مونس تنهایى تو باشم،و هراس را از تو برگیرم و هنگامى‏که در صور(شیپور قیامت) دمیده شود،در عرصه قیامت سایه‏اى بر سرت خواهم افکند،پس خوشحال باش که خیر هرگز از تو جدا نخواهد شد.کیفیت‏ این نماز چنین است:

اولین پنجشنبه ماه رجب را روزه مى‏دارى،چون شب جمعه داخل شود،ما بین نماز مغرب و عشا،دوازده رکعت نماز بجاى مى‏آورى،هر دو رکعت با یک سلام به این ترتیب که در هر رکعت یک مرتبه سوره«حمد»و سه مرتبه«سوره قدر»و دوازده‏ مرتبه«سوره توحید»مى‏خوانى و هنگامى که از نماز فارغ شدى هفتاد مرتبه مى‏گویى:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَى آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ] .
خدایا!بر محمّد پیامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست
سپس به سجده مى‏روى و هفتاد مرتبه میگویى:
سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ
پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح
آنگاه سر از سجده بر مى‏دارى و هفتاد مرتبه مى‏گویى:
رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ
پروردگارا!مرا بیامرز و بر من مهرورز و از آنچه از من مى‏دانى بگذر،تو خداى برتر و بزرگترى
دوباره به سجده مى‏روى و هفتاد مرتبه مى‏گویى:
سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ
پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح
سپس حاجت خود را مى‏طلبى که به خواست خدا برآورده خواهد شد.آگاه باش زیارت حضرت رضا علیه السّلام در ماه رجب مستحب است،و انجام آن در این ماه امتیاز خاصى دارد،همانگونه که انجام عمره در ماه رجب فضیلت دارد تا جایى که روایت شده انجام آن در این ماه،در فضیلت همتاى حج است و نیز نقل شده:حضرت سجاد علیه السّلام در ماه رجب به عمره مشرّف شده بود،و شب‏ و روز نزد کعبه نماز مى‏خواند،و در حالى که پیوسته در سجده بود این ذکر از زبان ایشان شنیده مى‏شد:
عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ
گناه از بنده‏ات بزرگ شده،پس بگذر گذشت از سوى تو زیبا باشد.

ختم سوره مبارک جن

امام جعفر صادق ^{علیه‌السلام} فرمودند:

هر مسلمانی سوره مبارک «جن» را تلاوت کند خداوند او را در زندگی از چشم زخم جن وسحرو جادو در امان سازد.

(تفسیربرهان،ج۴،ص۳۹۰)

دعا جهت روشن گردانیدن نور ایمان

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنکَ رَحْمَهً إِنَّکَ أَنتَ الْوَهَّابُ ﴿۸﴾

[می‌گویند] پروردگارا پس از آنکه ما را هدایت کردى دلهایمان را دستخوش انحراف مگردان و از جانب خود رحمتى بر ما ارزانى دار که تو خود بخشایشگرى (۸)

(قرآن کریم،سوره آل عمران، آیه۸)

رعایت مساوات میان فرزندان

رسول خدا ^{صلّی‌الله‌علیه‌واله} فرمود: بین فرزندانتان در هدایا به مساوات عمل کنید.
آن حضرت به مردی نگریست که دو فرزند داشت وتنها یکی از آن دو را بوسید. فرمود:  چرا مساوات را میان آن دو رعایت نکردی؟
پیامبر فرمود:در میان فرزندان خود عدالت را مراعات کنید همان‌گونه که دوست دارید در نیکی و لطف به شما، به عدالت رفتار شود.

(مفاتیح‌الحیاه،ص۲۴۹)