کلامی در زیارت زنها و مذمت مزاحمت ایشان با نامحرمان

مؤلّف گوید:از این کلمات،کثرت قبح و زشتى آنچه فعلا معمول شده،که زنان به اسم تشرّف به زیارت خود را آرایش کرده،با لباسهاى نفیس از خانه‏ها بیرون مى‏آیند،و در حرمهاى مطهر با نامحرمان برخورد مى‏کنند،و به بدنهاى‏ ایشان فشار مى‏آورند،یا خود را متّصل به ضرایح مطهر کرده،یا روبروى مردان نشسته مشغول به زیارت خواندن شده‏ و حواس مردم را پریشان کرده،عبادت‏کنندگان از زائران و نمازگزاران و متضرّعان،و گریه‏کنندگان را از کار خود بازداشته،و داخل در زمره صادّین عن سبیل اللّه[آنان‏که راه خدا را به سوى بندگان خدا مى‏بندند]مى‏شوند،و غیر اینها،در حقیقت،زیارت اینگونه زنان را باید از منکرات شرع شمرد،نه از عبادات،و داخل در محرمات دانست‏ نه قربات

 از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده:که امیر المؤمنین علیه السّلام به اهل عراق فرمود:

یا أَهْلَ الْعِرَاقِ نُبِّئْتُ أَنَّ نِسَاءَکُمْ یُوَافِینَ الرِّجَالَ فِی الطَّرِیقِ أَ مَا تَسْتَحْیُونَ و قال لَعَنَ اللَّهُ مَنْ لا یَغَارُ.و فی الفقیه روى الأصبغ بن نباته عن أمیر المؤمنین علیه السلام قال سمعته یقول: یَظْهَرُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ وَ اقْتِرَابِ السَّاعَهِ وَ هُوَ شَرُّ الْأَزْمِنَهِ نِسْوَهٌ کَاشِفَاتٌ عَارِیَاتٌ مُتَبَرِّجَاتٌ مِنَ الدِّینِ دَاخِلاتٌ فِی الْفِتَنِ مَائِلاتٌ إِلَى الشَّهَوَاتِ مُسْرِعَاتٌ إِلَى اللَّذَّاتِ مُسْتَحِلاتُ الْمُحَرَّمَاتِ فِی جَهَنَّمَ خَالِدَاتٌ.
به من خبر رسیده که زنان شما در کوچه و بازار،به نامحرمان برمى‏خورند،آیا حیا نمى‏کنید.سپس فرمود: خدا لعنت کند کسى را که غیرت ندارد.و در کتاب«من لا یحضره الفقیه»أصبغ بن نباته از امیر المؤمنین روایت کرده است که گوید: از آن حضرت شنیدم مى‏فرمود:در آخر الزمان،و نزدیکى قیامت،که بدترین زمانهاست نمایان شوند زنانى که برهنه و عریان‏اند،و خود را براى مردان بیگانه آرایش مى‏کنند،اینها از دین خارجند و در فتنه‏ها داخلند،به شهوات مایلند،و به سوى لذّتها شتابانند،و حلال شمارندگان محرّماتند،جاودانه در دوزخ‏اند!!

بیست‏وهشتم:شایسته است،مواقعى که زائر زیاد است،کسانى که نزدیکتر به ضریح هستند،زیارت خود را خلاصه‏تر نموده،و از ضریح دور شوند،تا دیگران هم مانند آنان به نزدیکى ضریح دست یابند.مؤلّف گوید:ما در مقام زیارات حضرت سیّد الشهداء علیه السّلام‏ آدابى را که باید زائران آن جناب رعایت کنند،نقل خواهیم کرد.

دستگیره ‌های ایمان

رسول اکرم صل الله علیه و آله از اصحاب خود پرسیدند:«در میان دستگیره‌های ایمان کدام ‌یک از همه محکمتر است؟

یکی از اصحاب: نماز

رسول اکرم صل الله علیه و آله: نه

دیگری: زکات

رسول اکرم صل الله علیه و آله: نه

سومی: روزه

رسول اکرم صل الله علیه و آله: نه

چهارمی: حج و عمره

رسول اکرم صل الله علیه و آله: نه

پنجمی: جهاد

رسول اکرم صل الله علیه و آله: نه

عاقبت جوانی که مورد قبول واقع شود از میان حمع حاضر داده نشد، خود حضرت فرمود: تمام اینهایی که نام بردید کارهای بزرگ و بافضیلتی است ولی هیچ کدام از اینها آن که من پرسیدم نیست. محکم‌ترین دستگیره‌های ایمان دوست داشتن به خاطر خدا و دشمن داشتن به خاطر خداست.»

منبع: کافی جلد ۲ ص ۲۵، وسائل جلد۲ ص ۴۹۷

آداب زیارت

آداب زیارت بسیار است،در این فصل به بیان چند مورد اکتفا مى‏شود:

اوّل:انجام غسل،پیش از بیرون رفتن‏ براى سفر زیارت.

دوم:ترک کلام بیهوده و لغو و مخاصمه و مجادله در راه.

سوم:غسل کردن براى زیارت هر یک از امامان،و نیز اینکه بخواند دعاى وارد،درباره آن را و آن دعا در اول زیارت وارث بیاید.

چهارم:طهارت از حدث‏ کبرى و صغرى.

پنجم:پوشیدن جامه‏ هاى پاک و پاکیزه و نو،و سفید بودن رنگ آن نیکوست.

ششم:گامها را به دقت‏ رفتن به روضه مقدّسه کوتا برداشتن و به آرامى و وقار حرکت کردن،و خاضع و خاشع بودن،و سر به زیر انداختن،و به بالا و اطراف خود التفات نکردن.

هفتم:خوشبو نمودن خود،در غیر زیارت امام حسین علیه السّلام.

هشتم:زبان را به دقت رفتن به حرم مطّهر به ذکر و تکبیر و تحمید و تسبیح و تهلیل مشغول ساختن،و به صلوات فرستادن بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام دهان را معطّر کردن.

نهم:ایستادن بر در حرم شریف و درخواست اذن دخول و سعى در تحصیل رقّت قلب و خضوع و شکستگى خاطر با کمک تصوّر و فکر در عظمت و جلالت قدر صاحب آن مرقد منوّر،با توجه به این نکته که صاحب قبر ایستادن او را مى‏بیند،و کلام او را، مى‏شنود و سلام او را جواب مى‏دهد،چنان‏که در وقت خواندن اذن دخول به همه این واقعیات گواهى مى‏دهد،و تدبّر نماید در محبّت و لطفى که ایشان به شیعیان و زائران خود دارند و تأمّل کند در خرابیهاى حال خود و مخالفتهایى که با آن بزرگواران کرده، و دستورهاى زیادى که از ایشان عمل نکرده و آزارها و اذیتهایى که از او به ایشان یا خاصان و دوستان آن بزرگواران رسیده‏ که بازگشت نتیجه همه این اعمال،آزردن ایشان است،و اگر به حقیقت و راستى،در وضع خود بنگرد،قدمهایش از رفتن‏ باز بایستد،و قلبش هراسان،و چشمش گریان شود،و این روح تمام آداب است. در اینجا مناسب است اشعار سخاوى و روایت را که علاّمه مجلسى در کتاب بحار الانوار از عیون المعجزات نقل کرده ذکر کنیم،اما اشعار سخاوى که در حال زیارت تمثّل به آنها شایسته است این است: (بیشتر…)

در حادثه صفین و نهراوان

دلباختگی حجر نسبت به مولایش علی ^{علیه السلام} بسیار شدید بود. شیفتگی در حد عشق و اطاعت و فرمانبرداری در حد اعلا را به هم آمیخته بود.  وقتی نبرد صفین و رویارویی امیرمؤمنان با سپاه معاویه پیش آمد، حجر در طلیعه یاران امام و از کوشاترین اصحاب، چه در حضور در صحنه و چه در حمایت از امام، چه بسیج نیرو برای نبرد و چه در میدان نبرد بود. در ماه ذیحجه که مصادف با ایام کارزار بود ، علی ^{علیه السلام} یکایک چهره های بارز و با نفوذ یاران را به همراه عده ای از رزم آوران به مصاف دشمن می فرستاد، یک بار مالک اشتر را و بار دیگر حجربن عدی را. در عین حال ، مراقب بود که فرماندهان و سربازانش از مرز ادب فراترنروند. در همین نبرد ، حجربن عدی و عمروبن حمق ، از شامیان اظهار برائت کرده و لعنتشان می کرند. امام پیغام داد که دست ازاین کار بردارند. خدمت امام آمدند و گفتند:  مگر این که ما بر حقیم و آنان باطلند؟ فرمود:  چرا،  ولی دوست ندارم که شما ناسزاگو و فحاش باشید،  بهتر است که زشت کاری های آنان را بازگو کنید و بهتر آن که خواستار هدایتشان و صلح و آشتی میان مسلمانان باشید.  آن دو گفتند:  ای امیرمؤمنان ! پندت را می پذیریم و به تربیت تو ادب می شویم ! سپس حجر به امام علی ^{علیه السلام} گفت:  ما مرد جنگ و پرورده میدان رزمیم،  قبیله ما نیز هم بسیارند و هم شایسته و جنگ آزموده ، همه ما نیز گوش به فرمانیم . اگر بدرخشی می درخشیم . اگر غروب کنی غروب می کنیم و هر چه فرمان دهی همان کنیم . حضرت فرمود : آیا همه قبیله تو با تو هم عقیده اند؟

گفت: از آنان جز نیکی ندیده ام . همه مطیع فرمانیم.  امام آنان را ستود،  سپس پرچم نبرد قبایل مختلف را بست و حجربن عدی را فرمانده قبیله اش کنده قرار داد. در هنگامه نبرد، حجربن عدی ولای خود به امام ^{علیه السلام} را نشان داد. پیوسته بر دشمن می تاخت و هنگام حمله ، چنین رجز می خواند: پروردگارا ! علی را،  این انسان پاک وپرهیزکار را،  این مؤمن هدایت یافته و پسندیده را بر ایمان نگه دار . او را هادی این امت قرار بده و آن گونه که پیامبرت را حفظ کردی،  او را هم نگهبان باش ، که پیامبر سرپرست ما بود و او را به جانشینی خود پسندید. در یکی از صحنه های نخست درگیری در جنگ صفین حجر در لشکر علی ^{علیه السلام} بود و پسر عمویش که نام او حجر بود در سپاه معاویه . حجر بن عدی به حجر خیر معروف بود و پسر عمویش به حجر شر. آن دو با هم به نبرد برخاستند و کسانی از دو سوی جبهه به کمک این دوهماورد آمدند و در این میان، حجر طرفدار معاویه کشته شد و علی ^{علیه السلام} بر هلاکت او خدا را شکر کرد. حماسه های حجردر نبرد صفین،  از او چهره ای شاخص و دوست داشتنی و دلاور ترسیم کرد.  جنگ صفین با حکمیت شوم پایان یافت . نتیجه حکمیتی که آمیخته به نیرنگ و فریب ، وضع جامعه را همچنان ملتهب نگاه داشت.  فتنه انگیزی های معاویه در قلمرو حکومت امام علی ^{علیه السلام} اوضاع را متشنج ساخته بود . امام ، ناچار برای فرونشاندن در اندیشه بسیج نیرو و سازماندهی دوباره یاران رزمنده بود.  مردم کوفه را دوباره به جنگ با شامیان فرا خواند و از بزرگان قبایل خواست که تعداد نیروهای رزمی قبیله خود را به آن حضرت گزارش دهند . حجربن عدی از جمله کسانی بود که در پاسخ به در خواست امام ، پاسخ مساعد داد و خواسته امام را به صورت مکتوب برای حضرتش نگاشت .در آن میان ، فتنه دیگری سر برآورد و آن طغیان و شورش گروهی از سربازان ساده لوح و نابخرد امام بود که با عنوان خوارج نهروان شناخته می شوند. در جنگ نهروان ، امام علی ^{علیه السلام} با یاغیان فریب خورده و فتنه جو جنگید و آنان را از میان برد . در نبرد نهروان ، حضرت علی ^{علیه السلام} به سبب رشادت و اخلاص و کاردانی حجر بن عدی ، او را به فرماندهی جناح راست خویش گماشت .  هیچ صحنه ای از رویارویی حق و باطل نبود ، که حجربن عدی درآن حضوری فعال و نقش آفرین در حمایت از جبهه امیرالمؤمنین نداشته باشد و مگر از یک مسلمان با ایمان و مخلص ، به ویژه آن که دم مسیحایی پیامبر و نگاه پر جذبه علی ^{علیه السلام} به او خورده باشد ، انتظاری جز این است ؟

غلام تیزهوش

یکى از غلامان امام حسن علیه السلام خلافى را مرتکب شد. حضرت قصد داشت او را مجازات کند. غلام براى خلاصى از تنبیه، این آیه را خواند و گفت :
سرورم! «الکاظمین الغیظ»
حضرت فرمود:
– خشم خودم را فرو خوردم.
غلام گفت :
مولایم! «والعافین عن الناس».
حضرت فرمود:
– از گناه تو در گذشتم.
غلام در آخر گفت :
– «والله یحب المحسنین». [۱]
حضرت فرمود: تو را آزاد کردم و دو برابر آنچه پیشتر از من مى گرفتى براى تو مقرر مى سازم